Nieodpłatna pomoc prawna we Francji – rozwój historyczny, ramy prawne i podstawy aksjologiczne
Malgorzata Augustyniak
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie UWMhttps://orcid.org/0000-0002-5958-1992
Abstrakt
Celem artykułu jest przedstawienie form nieodpłatnej pomocy prawnej we Francji w ujęciu aksjologicznym, historycznym i normatywnym. Wychodząc z założenia, że dostęp do wymiaru sprawiedliwości jest warunkiem realizacji obywatelskiej równości, publikacja ukazuje, jak na przestrzeni dziejów kształtowała się we Francji idea i praktyka pomocy prawnej. Tekst analizuje ewolucję systemu – od średniowiecznych i przedrewolucyjnych form dobroczynności prawnej, przez ustawę z 1851 roku, aż po obecnie obowiązujące regulacje z 1991 roku i reformy z XXI wieku. Omówiono współczesny model pomocy prawnej finansowanej przez państwo, kryteria jej przyznawania (materialne i proceduralne), zakres przedmiotowy oraz instytucje odpowiedzialne za jej realizację. W konkluzjach podkreślono znaczenie solidarności i równości jako wartości uzasadniających państwowy obowiązek zapewnienia realnego dostępu do prawa wszystkim obywatelom – niezależnie od ich sytuacji materialnej. Zwrócono też uwagę na wyzwania związane z efektywnym dotarciem z pomocą do tzw. „klasy średniej” oraz znaczenie technologii w usprawnianiu mechanizmów wsparcia prawnego.
Słowa kluczowe:
prawo do nieodpłatnej pomocy prawnej, dostęp do wymiaru sprawiedliwości, Francja, równość obywatelska, usługa publiczna, biura pomocy prawnejBibliografia
Aide juridique aide juridictionnelle, aide à l’accès au droit et autres aides à l’intervention de l’avocat, Direction des journaux officiels, Paryż 2004. Google Scholar
Blandin A., L’avocat des pauvres à Pau, „Annales de la Charité” 1850, nr 6. Google Scholar
Cadiet L., Premières, et brèves, vues sur le nouveau droit de l’aide juridictionnelle, „Revue juridique de l’Ouest” 1991, nr 3. Google Scholar
Du Beux J.C.M.G., Essai sur l’institution de l’avocat des pauvres et sur les moyens de défense des indigents dans les procès civils et criminels en France, en Sardaigne et dans les principaux pays de l’Europe, Paryż 1847. Google Scholar
Halpérin J.-L., L’impossible Code civil, Paryż 1992. Google Scholar
Lewaszkiewicz-Petrykowska B., Współczesne prawo cywilne a Code civil Napoleona jako dziedzictwo wielowiekowej kultury prawnej, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2005, t. 57, z. 2. Google Scholar
Matusiak-Frącczak M., Przymus adwokacki we Francji na tle prawa do sprawiedliwego procesu w świetle art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, „Palestra” 2023, nr 1–2. Google Scholar
Nikołajew J., Realizacja prawa do bezpłatnej pomocy prawnej na przykładzie wybranych państw europejskich, „Przegląd Prawa Europejskiego” 2025, nr 2. Google Scholar
Renaut M.H., L’accès à la justice dans la perspective de l’histoire du droit, „Revue historique de droit français et étranger” 2000, vol. 78, nr 3. Google Scholar
Schafer S., L’assistance judiciaire et l’étranger civil (1840–1851), „Sociétés & Représentations” 2014, nr 38(2). Google Scholar
Sójka-Zielińska K., Wielkie kodyfikacje cywilne. Historia i współczesność, Warszawa 2009. Google Scholar
Wawrzyniak J., O niektórych osobliwościach Konstytucji V Republiki Francuskiej, „Studia Iuridica Lublinensia” 2014, nr 22. Google Scholar
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie UWM
https://orcid.org/0000-0002-5958-1992
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
