W poszukiwaniu pozamoralnych racji dla trafu prawnego
Wojciech Jankowski
a:1:{s:5:"pl_PL";s:20:"Uniwersytet Gdański";}Abstrakt
Artykuł dotyczy toczącej się w filozofii prawa dyskusji dotyczącej relacji trafu moralnego i trafu prawnego. Pojęcie "trafu moralnego" pojawiło się w literaturze filozoficznej w drugiej połowie XX w. w pracy Bernarda Williamsa pt. „Traf Moralny” oraz Thomasa Nagela pt. „Traf w życiu moralnym”. O ile istnienie trafu może być negowane na gruncie moralności, o tyle w prawie stanowi niezaprzeczalny fakt. Celem artykułu jest znalezienie uzasadnienia dla różnicowania odpowiedzialności karnej wobec sprawców o tym samym statusie moralnym, gdzie czynnikiem wpływającym na różnice w przypisywanej odpowiedzialności są wyłącznie pozostające poza kontrolą podmiotów konsekwencje ich działań. Artykuł stanowi próbę znalezienia pozamoralnych argumentów stanowiących racje dla trafu prawnego. Założono, że uzasadnienia należy szukać w celach jakie powinny zostać osiągnięte przy stosowaniu kary kryminalnej. Wnioski płynące z dokonanej analizy pozwalają wskazać, że wprowadzenie elementu trafu do oceny odpowiedzialności karnej jest zbieżne z przynajmniej niektórymi z analizowanych celów kary, lecz wobec innych jest obojętne lub wręcz pozostaje w sprzeczności. W związku z powyższym na końcu artykułu zaproponowano rozwiązanie pośrednie, za pomocą którego możliwe stałoby się łączenie pozytywnych i negatywnych skutków trafu prawnego.
Bibliografia
Beccaria C., O przestępstwach i karach, Warszawa 1959. Google Scholar
Bentham J. Wprowadzenie do zasad moralności i prawodawstwa, Warszawa 1958. Google Scholar
Chlebowicz P., Przejawy populizmu penalnego w polskiej polityce kryminalnej, „Studia Prawnoustrojowe” 2009, nr 9. Google Scholar
Chmieliński M., Cele kary kryminalnej i czynniki ograniczające wymiar kary w oświeceniowych koncepcjach penologicznych. Studia Prawno-ekonomiczne LXXXIX, 2013 Google Scholar
Cieślak M. Polskie prawo karne. Zarys systemowego ujęcia, Warszawa 1994. Google Scholar
Cieślak M., O węzłowych pojęciach związanych z sensem kary, NP 1969, Nr 2. Google Scholar
D. Janicka, Nauka o winie i karze w dziejach klasycznej szkoły prawa karnego w Niemczech w I połowie XIX w. Toruń 1998; Google Scholar
Dubber M., Hörnle T., The Oxford Handbook of Criminal Law. Oxford 2014.; Google Scholar
Duff A., Hoskins A. Hoskins Z., "Legal Punishment", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Summer 2021 Edition), E. N. Zalta (ed.), URL = . Google Scholar
Duff R. A., Karanie obywateli, (w:) „Ius et Lex”, nr 1/2006, Google Scholar
Dziedziak W., Działania motywacyjne sankcji prawnych i moralnych, SIL 2005, t. V. Google Scholar
Enoch D., Moral Luck and the Law, „Philosophical Compass” 5 (1) 2010. Google Scholar
Glaser S. Kara odwetowa a kara celowa, Lublin 1924. Google Scholar
Juzaszek M., Między trafem moralnym [moral luck] a trafem prawnym [legal luck], Diametros 41 (2014). Google Scholar
Juzaszek M., Retrybutywizm a problem trafu prawnego, [w:] M. Andruszkiewicz, A. Breczko, S. Oliwniak (red.), Filozoficzne i teoretyczne zagadnienia demokratycznego państwa prawa, Białystok 2015. Google Scholar
Kaczmarek T., (red), Nauka o karze : sądowy wymiar kary, Warszawa 2017 Google Scholar
Kant I., "Uzasadnienie metafizyki moralności", Warszawa 1971. Google Scholar
Królikowski M., Krawczyk T., Raport o raporcie. Rzecz o poszukiwaniu kary sprawiedliwej, (w:) „Studia Iuridica”, XXXIX/2001. Google Scholar
Lernell L., Podstawowe zagadnienia penologii, Warszawa 1977. Google Scholar
Lernell L.. Rozważania o przestępstwie i karze na tle zagadnień współczesności: eseje. Warszawa 1975. Google Scholar
Maguire M., Morgan R., Reiner R., The Oxford Handbook of Criminology. Oxford 2012; Google Scholar
Nagel T., Traf moralny, w: tenże, Pytania ostateczne, Warszawa 1997. Google Scholar
Reemtsma J.P., W piwnicy, Kraków 1998. Google Scholar
Saja K., Etyka normatywna. Między konsekwencjalizmem a deontologią, Kraków 2015, Google Scholar
Smołka M., Społeczne działanie sankcji prawnej, AUMCS 1975, Sectio G, t. XXII. Google Scholar
Strzyżyński P., Problem trafu moralnego i winy według Thomasa Nagela i Norvina Richardsa. Próba uzupełnienia krytyki Richardsa, Osoba i Wina, tom 9 Poznań 2012. Google Scholar
Świda [w:]Prawo karne, Warszawa 1989. Google Scholar
T.Snarski, Traf moralny a prawo karne. Kilka refleksji na temat zawinienia, wolnej woli i odpowiedzialności, Studia Prawnoustrojowe, (46) 2019. Google Scholar
Walker N. Why Punish?, Oxford – New York 1991. Google Scholar
Williams B., Traf moralny, [w:] tenże, Ile wolności powinna mieć wola, Warszawa 1999. Google Scholar
Zalewski W., Sprawiedliwość naprawcza. Początek ewolucji polskiego prawa karnego?, Gdańsk 2006 Google Scholar
Ziembiński Z., Socjologia prawa jako nauka prawna, Poznań 1975 Google Scholar
a:1:{s:5:"pl_PL";s:20:"Uniwersytet Gdański";}
