Względy społeczne jako przyczyna legalnego zabiegu terminacji ciąży – rozważania prawnoporównawcze

Katarzyna Borkowska

Prokuratura Rejonowa Warszawa-Śródmieście w Warszawie
https://orcid.org/0000-0002-4529-5805


Abstrakt

Prawo aborcyjne nieustannie stanowi kontrowersyjny temat – zarówno prawnie, jak też społecznie. Ustawy poszczególnych państw przewidują różne przesłanki legalnego przerwania ciąży, które – co do zasady – dzieli się na medyczne, kryminologiczne, eugeniczne i społeczne. Przedmiotem badań uczyniono przesłankę społeczną jako przesłankę przeprowadzenia legalnego zabiegu przerwania ciąży. Cel pracy stanowiło wykazanie, że przesłanka ta nie jest jednolita. Hipotezę badawczą określono następująco: Przesłanka społeczna przerwania ciąży może – w zależności od danego systemu prawa – mieć węższy lub szerszy zakres i nie jest równoważna przesłance przerwania ciąży „na żądanie”. W celu weryfikacji przedmiotowej hipotezy badawczej posłużono się komparatystyczną metodą badań. Najważniejszy wniosek wypływający z pracy jest taki, że przesłanka społeczna przerwania ciąży nie jest tożsama z przesłanką przerwania ciąży „na życzenie” i że może mieć ona w zależności od danego systemu prawnego bardziej bądź mniej obszerną treść.


Słowa kluczowe:

prawo karne, aborcja, przerwanie ciąży, przestępstwa związane z aborcją, prawa reprodukcyjne


Acosta L. i in., Abortion Legislation in Europe, wyd. The Law Library of Congress, Waszyngton 2015   Google Scholar

Addison P.H., The impact of the Abortion Act 1967 in Great Britain, „Medico-Legal Journal” 1970, nr 38 (1)   Google Scholar

Bassa B., Prawa reprodukcyjne i seksualne jako „nowe prawa” człowieka, „Studia nad Rodziną” 2012, nr 16/1-2   Google Scholar

Berer M., Abortion Law and Policy Around the World: In Search of Decriminalization, „Health and Human Rights Journal” 2017, t. 19, nr 1   Google Scholar

Boring N., Belgium, (w:) L. Acosta i in., Abortion Legislation in Europe, wyd. The Law Library of Congress, Waszyngton 2015   Google Scholar

Borkowska K.K., Guzik-Makaruk E.M., Pływaczewski E.W., Wokół problematyki karalności przerywania ciąży w Polsce, „Prawo w Działaniu” 2023, t. 53   Google Scholar

Borkowska K.K., Penalizacja przerwania ciąży w austriackim prawie karnym, „Studia Prawnoustrojowe” 2023, nr 59   Google Scholar

Borkowska K.K., Penalizacja przerwania ciąży w polskim prawie karnym, „Studia Prawnoustrojowe” 2022, nr 56   Google Scholar

Borkowska K.K., Prawo aborcyjne w Polsce – rys historyczny, „Studia Prawnoustrojowe” 2023, nr 62 – publikacja planowana   Google Scholar

Borkowska K.K., Przestępstwa przeciwko życiu w polskim i austriackim prawie karnym – rozważania komparatystyczne, „Studia Prawnoustrojowe” 2023, nr 60   Google Scholar

Borkowska K.K., Przestępstwo dzieciobójstwa w ujęciu komparatystycznym, wyd. C.H. Beck, Warszawa 2020   Google Scholar

British Medical Association, The law and ethics of Abortion, wyd. BMA, Londyn 2020   Google Scholar

Bułajewski S., Prawo do życia w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, „Studia Ełckie” 2011, nr 13   Google Scholar

Caruso E., The hyper-regulation of abortion care in Italy, „International Journal of Gynaecology & Obstetrics” 2023   Google Scholar

Chmaj M. (red.), Wolności i prawa człowieka w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, wyd. Wolters Kluwer, Warszawa 2008   Google Scholar

Ciżyńska A., Życie dziecka kontra prawo do samostanowienia, czyli kilka uwag o relacji aborcji i prawa konstytucyjnego, „Internetowy Przegląd Prawniczy TBSP UJ” 2017, nr 2   Google Scholar

Coelho Carvalho Martins Monteiro A.S., Abortion by the woman’s request: The limits of the Portuguese law, wyd. University of Coimbra, Coimbra 2020   Google Scholar

Cook R., Dickens B., Fathalla M., Reproductive Health and Human Rights. Integrating Medicine, Ethics and Law, wyd. Oxford University Press, Oxford 2003   Google Scholar

Desperak I., Antykoncepcja, aborcja i… eutanazja. O upolitycznieniu praw reprodukcyjnych w Polsce, „Acta Universitatis Lodziensis” 2003, nr 30   Google Scholar

Dudová R., The Framing of Abortion in the Czech Republic: How the Continuity of Discourse Prevents Institutional Change, „Czech Sociological Review” 2010, nr 46 (6)   Google Scholar

Eckstein S.M., Felten von S., Perotto L., Brun R., Vorburgercorresponding D., First trimester abortion protocols by facility type in Switzerland and potential barriers to accessing the service, „Scientific Reports” 2013, nr 13   Google Scholar

Eder-Rieder M., Komentarz do § 97 StGB, (w:) F. Höpfel, E. Ratz (red.), StGB. Wiener Kommentar, wyd. MANZ, Wiedeń 2012   Google Scholar

Ellis‐Kahana J., The Perfect Storm: How Pro-Abortion Activists in the Netherlands Incite Social Change From International Waters, wyd. Brown University, Providence 2011   Google Scholar

Felten von S., Perotto L., Brun R., First trimester abortion protocols by facility type in Switzerland and potential barriers to accessing the service, „Sciebtifoc Reports” 2023, nr 13   Google Scholar

Figueroa D., Italy (w:) L. Acosta i in., Abortion Legislation in Europe, wyd. The Law Library of Congress, Waszyngton 2015   Google Scholar

Flatseth M., Madsen O.J., The mind is a brittle object: The abortion law and therapeutic legitimation, „History of the Human Sciences” 2013, nr 26 (1)   Google Scholar

Fuchs H., Reindl-Krauskopf S., Strafrecht. Besonderer Teil I. Delikte gegen den Einzelnen (Leib und Leben, Freiheit, Ehre, Privatsphäre, Vermögen), wyd. Springer, Wiedeń 2009   Google Scholar

Gardocki L., Prawo karne, wyd. C.H. Beck, Warszawa 2011   Google Scholar

Garlicki (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2003, t. 3   Google Scholar

Gissler M., Ulander V.M., Hemniki E., Rasimus A., Declining Induced Abortion Rate in Finland: Data Quality of the Finnish Abortion Register, „International Journal of Epidemiology” 1996, t. 25, nr 2   Google Scholar

Godlewski G., Zalech M. (red.), Turystyka kontrowersyjna na współczesnym rynku podróży – formy, uwarunkowania, skutki, wyd. AWF Warszawa, Biała Podlaska 2015   Google Scholar

Hofverberg E., Denmark, (w:) L. Acosta i in., Abortion Legislation in Europe, wyd. The Law Library of Congress, Waszyngton 2015   Google Scholar

Hofverberg E., Finland, (w:) L. Acosta i in., Abortion Legislation in Europe, wyd. The Law Library of Congress, Waszyngton 2015   Google Scholar

Hofverberg E., Norway, (w:) L. Acosta i in., Abortion Legislation in Europe, wyd. The Law Library of Congress, Waszyngton 2015   Google Scholar

Holten L., De Goeij E., Kleiverda G., Permeability of abortion care in the Netherlands: a qualitative analysis of women’s experiences, health professional perspectives, and the internet resource of Women on Web, „Sexual and Reproductive Health Matters” 2021, nr 29 (1)   Google Scholar

Höpfel F., Ratz E. (red.), StGB. Wiener Kommentar, wyd. MANZ, Wiedeń 2012   Google Scholar

International Planned Parenthood Federation European Network, Abortion Legislation in Europe, wyd. IPPF, Bruksela 2009   Google Scholar

Jabłoński M. (red.), Realizacja i ochrona konstytucyjnych wolności i praw jednostki w polskim porządku prawnym, wyd. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2014   Google Scholar

Kania A.M., Kontrowersje związane z kryminalizacją przerywania ciąży. Część I, „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego” 2011, t. 27   Google Scholar

Knudsen L.B., Gissler M., Bender S.S., Hedberg C., Ollendorf U., Sundström K., Totlandsdal K., Vilhjalmsdottir S., Induced abortion in the Nordic countries: special emphasis on young women, „Acta Obstetricia et Gynecologica Scandinavica” 2003, nr 82 (3)   Google Scholar

Koba L., Wacławczyk W., Prawa człowieka. Wybrane zagadnienia i problemy, wyd. Wolters Kluwer, Warszawa 2009   Google Scholar

Kokot R., Jasińska J., Kilka uwag o ochronie życia poczętego w kontekście projektowanych zmian kodeksu karnego, „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego” 2014, t. 31   Google Scholar

Konarska-Wrzosek V., Ochrona dziecka w polskim prawie karnym, wyd. TNOiK, Toruń 1999   Google Scholar

Kondratiewa-Bryzik J., Początek prawnej ochrony życia ludzkiego w świetle standardów międzynarodowych, wyd. Wolters Kluwer, Warszawa 2009   Google Scholar

Korziński I., Podmiotowość prawna dziecka nienarodzonego, „Rocznik Teologii Katolickiej” 2016, t. XV/1   Google Scholar

Kuczma P., Prawna ochrona życia, (w:) M. Jabłoński (red.), Realizacja i ochrona konstytucyjnych wolności i praw jednostki w polskim porządku prawnym, wyd. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2014   Google Scholar

Kurcz I., Skarżyńska K. (red.), Słownik psychologii, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR Sp. z o.o., Warszawa 2000   Google Scholar

Lanczová I., Laclavíková M., Abortion as a partial issue of the right to life and the development of the related Slovak legal regulation, „Teka Komisji Prawniczej PAN” Oddział w Lublinie 2018, t. XI, nr 2   Google Scholar

Lang W., Podstawowe problemy prawnej ochrony płodu ludzkiego, (w:) M. Obara (red.), Wokół narodzin człowieka. Problemy Dydaktyki Medycznej i Wychowania, wyd. Akademia Medyczna im. K. Marcinkowskiego, Poznań 1988   Google Scholar

Lang W., W sprawie prawnego statusu nasciturusa, „Państwo i Prawo” 1983, nr 6   Google Scholar

Latkowska I., Aborcja, eutanazja i samobójstwo, in vitro, kara śmierci. Wybrane problemy, „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie” 2013, t. V   Google Scholar

Lazarus J.V., Nielsen S., Jakubcionyte R., Kuliesytex E., Liljestrand J., Factors affecting attitudes towards medical abortion in Lithuania, „The European Journal of Contraception and Reproductive Health Care” 2006, nr 11(3)   Google Scholar

Loeber O.E., Motivation and satisfaction with early medical vs. surgical abortion in the Netherlands, „Reproductive Health Matters” 2010, nr 18 (35)   Google Scholar

Lubowiecki D., Ochrona płodu w systemie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, „Przegląd Prawniczy Uniwersytetu Warszawskiego” 2016, nr 1/XV   Google Scholar

Łopatka A. (red.), Konwencja o prawach dziecka a prawo polskie, Materiały z konferencji naukowej, zorganizowanej w gmachu Sejmu RP w dniach 19-20.3.1991 r., Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1991   Google Scholar

Łopatka A., Kto jest dzieckiem?, (w:) A. Łopatka (red.), Konwencja o prawach dziecka a prawo polskie, Materiały z konferencji naukowej, zorganizowanej w gmachu Sejmu RP w dniach 19-20.3.1991 r., Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1991   Google Scholar

Manuel P.Ch., Tollefsen M.N., The 1998 and 2007 Referenda on Abortion in Portugal: Roman Catholicism, Secularization and the Recovery of Traditional Communal Values, „Center for European Studies Working Paper Series” 2008, nr 155   Google Scholar

Marques-Pereira B., Abortion in the European Union. Actors, issues and discourse, wyd. Foundation for European Progressive Studies oraz the Karl Renner Institute, Bruksela-Wiedeń 2023   Google Scholar

Monteiro R., The Abortion Agenda in Portugal Considering the Recent Backlash under Liberal and Conservative Political Forces, „Cadernos Pagu” 2022, nr 64   Google Scholar

Obara M. (red.), Wokół narodzin człowieka. Problemy Dydaktyki Medycznej i Wychowania, wyd. Akademia Medyczna im. K. Marcinkowskiego, Poznań 1988   Google Scholar

Organizacja Narodów Zjednoczonych, Abortion Policies. A Global Review, wyd. ONZ, Nowy York 2001, t. I   Google Scholar

Osiatyński W., Wprowadzenie do praw człowieka, wyd. Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Bruksela 2004   Google Scholar

Paterlini M., The Italian law enabling, and disabling, abortion access, „British Medical Journal” 2022, nr 379   Google Scholar

Peeters M., Globalizacja zachodniej rewolucji kulturowej. Kluczowe pojęcia, mechanizmy działania, Wydawnictwo Sióstr Loretanek, Warszawa 2010   Google Scholar

Pellico-López A., Paz-Zulueta M., Manjón-Rodríguez J.B., Movellán M.S., Bolado P.A., García-Vázquez J., Cayón-De las Cuevas J., Ruiz-Azcona L., Evolution of Legislation and the Incidence of Elective Abortion in Spain: A Retrospective Observational Study (2011-2020), „International Journal of Environmental Research and Public Health” 2022, nr 19 (15)   Google Scholar

Pietrzak H., Prawo do życia, jego nienaruszalność i nie rozporządzalność. Aspekty prawno-karne, „Prawo Kanoniczne” 2013, nr 2 (56)   Google Scholar

Przybyszewska-Szter B., Wolności i prawa osobiste, (w:) M. Chmaj (red.), Wolności i prawa człowieka w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, wyd. Wolters Kluwer, Warszawa 2008   Google Scholar

Rafałowicz P., Początek ochrony życia dziecka poczętego – analiza przedmiotu ochrony przestępstw aborcyjnych, „The Pomeranian Journal of Life Sciences” 2016, nr 3 (62)   Google Scholar

Rasch V., Gammeltoft T., Knudsen L.B., Tobiassen Ch., Ginzel A., Kempf L., Induced abortion in Denmark: effect of socio-economic situation and country of birth, „European Journal of Public Health” 2007, t. 18, nr 2   Google Scholar

Requejo M.T., The New Regulation of Abortion in Spain, „European Journal of Health Law” 2011, nr 18   Google Scholar

Sarnecki P., Komentarz do art. 38 Konstytucji RP, (w:) L. Garlicki (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2003, t. 3   Google Scholar

Sheldon S., Wellings K., Decriminalising abortion in the UK. What would it mean?, wyd. Policy Press, Bristol 2020   Google Scholar

Stålhandske M.L., Ekstrand M., Tydén T., Women’s existential experiences within Swedish abortion care, „Journal of Psychosomatic Obstetrics & Gynecology” 2011, t. 32, nr 1   Google Scholar

Stasiak A., Turystyka kontrowersyjna jako emanacja gospodarki doświadczeń, (w:) G. Godlewski, M. Zalech (red.), Turystyka kontrowersyjna na współczesnym rynku podróży – formy, uwarunkowania, skutki, wyd. AWF Warszawa, Biała Podlaska 2015   Google Scholar

Stefaniuk M., Etyczne dylematy prawa (kara śmierci, aborcja i eutanazja) w świetle badań polskiej opinii publicznej, „Studia Iuridica Lublinensia” 2013, nr 19   Google Scholar

Strebin A.M., The Politics of Abortion in France and the United States: A Case Study on the Laws, Legislation, Activism, and Advocacy that Determined Abortion Laws Today, „Senior Thesis. International Studies” 2023, nr 5 (20)   Google Scholar

Szczepaniec M., Etyczne i prawne aspekty dopuszczalności aborcji ze względów eugenicznych, „Białostockie Studia Prawnicze” 2013, z. 13   Google Scholar

Szelewa D., Prawa reprodukcyjne w Europie i w Polsce: zakaz, kompromis, czy wybór?, wyd. Friedrich-Ebert-Stiftung, Warszawa 2017   Google Scholar

Takala T., Häyry M., Physicians Controlling Women’s Reproductive Choices: The Slow Liberalization of Abortion Laws in Finland, „Cambridge Quarterly of Healthcare Ethics” 2023, nr 32 (3)   Google Scholar

Tokarczyk R., Normatywne ujęcia antyprokreacji, „Roczniki Socjologii Rodziny” 2000, nr XII   Google Scholar

Väisänen H., A life course perspective to abortion in Finland, wyd. London School of Economics and Political Science, Londyn 2016   Google Scholar

Wielandt H., Knudsen L.B., Birth control: Some experiences from Denmark, „Contraception” 1997, t. 55, nr 2   Google Scholar

Zych B., Prawne przesłanki przeprowadzenia zabiegu przerwania ciąży w wybranych krajach – problem aborcji „na żądanie” (na tle prawnoporównawczym). Część I: Polska i Czechy, „Studia Prawnicze. Rozprawy i Materiały” 2022, nr 1 (30)   Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2024-03-19

Cited By /
Share

Borkowska, K. (2024). Względy społeczne jako przyczyna legalnego zabiegu terminacji ciąży – rozważania prawnoporównawcze. Studia Prawnoustrojowe, (63). https://doi.org/10.31648/sp.9533

Katarzyna Borkowska 
Prokuratura Rejonowa Warszawa-Śródmieście w Warszawie
https://orcid.org/0000-0002-4529-5805