Specyfika zawodu ratownika medycznego a odpowiedzialność prawna za błąd medyczny
Anna Ewa Chodorowska
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie UWMhttps://orcid.org/0000-0001-9230-536X
Abstrakt
Artykuł omawia odpowiedzialność prawną ratowników medycznych za błąd medyczny. Kwestia odpowiedzialności prawnej przedstawicieli tej grupy zawodowej w odniesieniu do problematyki błędu medycznego nie jest sprawą prostą, ze względu na specyfikę zawodu, charakterystykę podejmowanych czynności ratunkowych, a także wielopłaszczyznowość odpowiedzialności. Zasadniczym celem publikacji jest przedstawienie podstawowych płaszczyzn odpowiedzialności ratowników medycznych z tytułu dopuszczenia się błędu medycznego. Przyjmując założenie, iż płaszczyzny odpowiedzialności pozostają wzajemnie autonomiczne, to w efekcie, w razie zbiegu odpowiedzialności karnej i dyscyplinarnej, może to prowadzić do podwójnej odpowiedzialności ratownika medycznego za ten sam czyn, bowiem w postępowaniu dyscyplinarnym odrzuca się zasadę ne bis in idem, obowiązującą bezwzględnie w prawie karnym.
W oparciu o uchwaloną w dniu 1 grudnia 2022 r. ustawę o zawodzie ratownika medycznego i samorządzie ratowników medycznych, w publikacji przybliżono także specyfikę zawodu ratownika medycznego oraz nowe rozwiązania prawne regulujące wykonywanie zawodu. Wprowadzając do obrotu prawnego nową korporację zawodową ratowników medycznych i tworząc podstawę do powołania samorządu zawodowego, ustawa dała wyraz samodzielności zawodu ratownika medycznego. Nie ulega wątpliwości, że nowe rozwiązania istotnie przyczynią się do podnoszenia prestiżu zawodowego i profesjonalizacji zawodu ratownika medycznego.
Słowa kluczowe:
odpowiedzialność prawna, samorząd ratowników medycznych, ratownik medyczny, czynności ratunkowe, należyta staranność, błąd medycznyBibliografia
Augustyn R., Zarys metodyki obrony lekarza w postępowaniu karnym w sprawach o błąd medyczny, Uni-Druk, Poznań 2010. Google Scholar
Augustynowicz A., Budziszewska-Makulska A., Ustawa i prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Komentarz, CeDeWu, Warszawa 2010. Google Scholar
Barczak-Oplustil A., Sroka T. (red.), Odpowiedzialność publicznoprawna, seria: System Prawa Medycznego, t. 6, C.H. Beck/INP PAN, Warszawa 2022. Google Scholar
Bączyk-Rozwadowska K., Błąd lekarski w świetle doktryny i orzecznictwa sądowego, „Prawo i Medycyna” 2008, nr 3. Google Scholar
Bielski M., Kryteria obiektywnego przypisania skutku na tle współczesnej polskiej dogmatyki prawa karnego, [w:] P. Kardas, T. Sroka, W. Wróbel (red.), Państwo prawa i prawo karne. Księga jubileuszowa profesora Andrzeja Zolla, t. 2, Wolters Kluwer, Warszawa 2012. Google Scholar
Bielski M., O potrzebie teoretycznej, dogmatycznej i kryminalnopolitycznej refleksji nad negatywnymi przesłankami obiektywnego przypisania skutku przestępnego, [w:] J. Giezek, P. Kardas (red.), Obiektywne oraz subiektywne przypisane odpowiedzialności karnej, Wolters Kluwer, Warszawa 2016. Google Scholar
Bielski M., Obiektywna przypisywalność skutku w prawie karnym, niepublik. rozprawa doktorska, Kraków 2009. Google Scholar
Boratyńska M., Konieczniak P., Prawa pacjenta, Difin, Warszawa 2001. Google Scholar
Bosek L. (red.), Ustawa i prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2025. Google Scholar
Buchała K., Glosa do wyroku SN z dnia 16 stycznia 1974 r., III KR 311/73, „Nowe Prawo” 1974, nr 11. Google Scholar
Buchała K., Prawo karne materialne, PWN, Warszawa 1989. Google Scholar
Buchała K., Z rozważań nad winą nieumyślną – niedbalstwo, „Państwo i Prawo” 1975, nr 2. Google Scholar
Buchała K., Zoll A., Polskie prawo karne, Wyd. Prawnicze, Warszawa 1997. Google Scholar
Dajnowicz-Piesiecka D., Jurgielewicz-Delegacz E., Pływaczewski E.W. (red.), Prawo karne i kryminologia wobec kryzysów XXI wieku, Wolters Kluwer, Warszawa 2022. Google Scholar
Dukiet-Nagórska T., Liszewska A., Zielińska E. (red.), Odpowiedzialność prawna w związku z czynnościami medycznymi, seria: System Prawa Medycznego, t. 3, Wolters Kluwer, Warszawa 2021. Google Scholar
Filar M., Lekarskie prawo karne, Zakamycze, Kraków 2000. Google Scholar
Filar M., Krześ S., Marszałkowska-Krześ E., Zaborowski P. (red.), Odpowiedzialność lekarzy i zakładów opieki zdrowotnej, LexisNexis, Warszawa 2005. Google Scholar
Fiutak A., Klasyfikacja błędów medycznych. Definicja błędu w sztuce, „Medycyna Rodzinna” 2010, nr 2. Google Scholar
Fiutak A., Odpowiedzialność karna za niepowodzenie w leczeniu, „Medycyna Rodzinna” 2010, nr 3. Google Scholar
Garlicki S., Odpowiedzialność cywilna za nieszczęśliwe wypadki, Wyd. Prawnicze, Warszawa 1959. Google Scholar
Gruza E., Krajewski P., Sołtyszewski I. (red.), Medycyna sądowa dla prawników, Wolters Kluwer, Warszawa 2023. Google Scholar
Guzik-Makaruk E.M., Truskolaska E., Wojewoda E., Odpowiedzialność za błędy medyczne w Polsce i w Niemczech – wybrane aspekty, Inst. Wymiaru Sprawiedliwości, Warszawa 2021. Google Scholar
Guzik-Makaruk E.M., Wojewoda E., Prawo karne medyczne. Stan i perspektywy, Inst. Wymiaru Sprawiedliwości, Warszawa 2023. Google Scholar
Hryniewicz E., Przestępstwa abstrakcyjnego i konkretnego zagrożenia dóbr prawnych, C.H. Beck, Warszawa 2012. Google Scholar
Jakliński A., Marek Z., Medycyna sądowa dla prawników, Zakamycze, Kraków 1999. Google Scholar
Kardas P., Błąd w sztuce medycznej a odpowiedzialność karna lekarza, „Bioetyczne Zeszyty Prawnicze” 2007, nr 4. Google Scholar
Karkowska D., Prawa pacjenta, Wolters Kluwer, Warszawa 2009. Google Scholar
Kędziora R., Odpowiedzialność karna lekarza w związku z wykonywaniem czynności medycznych, Wolters Kluwer, Warszawa 2009. Google Scholar
Kędziora R., Odpowiedzialność karna lekarza za przestępne nieudzielenie pomocy, „Studia Iuridica Lublinensia” 2006, nr 8. Google Scholar
Kokot R., Banasiewicz M., Z problematyki odpowiedzialności karnej za błąd w sztuce lekarskiej, „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego” 2009, t. XXIV. Google Scholar
Korytkowska D., Pojęcie błędu medycznego, zdarzenia medycznego, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica” 2012, nr 274. Google Scholar
Kubiak R., Odpowiedzialność karna za wykonywanie zabiegów kosmetycznych, Medycyna Praktyczna, Kraków 2012. Google Scholar
Kubiak R., Kubicki L., Zielińska E. (red.), Pojęcie, źródła i zakres prawa medycznego, seria: System Prawa Medycznego, t. 1, Wolters Kluwer, Warszawa 2018. Google Scholar
Kujawowicz P., Błąd medyczny – kompendium wiedzy, https://advocati-lodz.pl/blad-medyczny-kompendium-wiedzy/ Google Scholar
Legień M., Kobek M., Problematyka błędu lekarskiego w ocenie sędziów i prokuratorów, „Prawo i Medycyna” 2000, nr 8. Google Scholar
Liszewska A., Odpowiedzialność karna za błąd w sztuce lekarskiej, Zakamycze, Kraków 1998. Google Scholar
Liszewska A., Odpowiedzialność karna za błąd w sztuce lekarskiej, „Edukacja Prawnicza” 2009, nr 5. Google Scholar
Łozińska-Piekarska A., Dąbrowski T., Odpowiedzialność zawodowa ratowników medycznych – wybrane aspekty, „Studia Prawnoustrojowe” 2024, nr 66. Google Scholar
Marek Z., Błąd medyczny, Krakowskie Wyd. Medyczne, Kraków 1999. Google Scholar
Marek Z., Błąd medyczny. Odpowiedzialność etyczno-deontologiczna i prawna lekarza, Krakowskie Wyd. Medyczne, Kraków 2007. Google Scholar
Marek Z., Wybrane problemy opiniowania sądowo-lekarskiego, Krakowskie Wyd. Medyczne, Kraków 2004. Google Scholar
Mikos M., Juszczyk G., Czerw A., Odpowiedzialność cywilna ratownika medycznego za błąd medyczny, „Journal of Education, Health and Sport” 2016, nr 6(11). Google Scholar
Nesterowicz M., Prawo medyczne. Komentarze i glosy do orzeczeń sądowych, LexisNexis, Warszawa 2014. Google Scholar
Opaliński B., Rogalski M., Szustakiewicz P., Ustawa o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu. Komentarz, 2017, Legalis. Google Scholar
Pacian J., Przewinienie zawodowe farmaceuty. Uwagi w kontekście zawodu farmaceuty i statusu samorządu zawodowego, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego” 2018, nr 102. Google Scholar
Paszkowska M., Czy ratownik medyczny to funkcjonariusz publiczny?, „Na Ratunek” 2016, nr 4. Google Scholar
Paszkowska M., Prawo dla ratowników medycznych, Difin, Warszawa 2019. Google Scholar
Paszkowska M., Wykonywanie zawodu ratownika medycznego w świetle ustawy o zawodzie ratownika medycznego oraz samorządzie ratowników medycznych, Difin, Warszawa 2023. Google Scholar
Paśkiewicz J., Problematyka odpowiedzialności zawodowej personelu medycznego – wybrane aspekty, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego” 2018, nr 102. Google Scholar
Popielski B., Medycyna i prawo, PZWL, Warszawa 1968. Google Scholar
Popielski B., Pogranicze etyki i prawa, [w:] T. Kielanowski (red.), Etyka i deontologia lekarska, PZWL, Warszawa 1985. Google Scholar
Rejman G., Odpowiedzialność karna lekarza, Wyd. UW, Warszawa 1991. Google Scholar
Sawicki J., O odpowiedzialności za błędny zabieg leczniczy. Problemy winy, „Państwo i Prawo” 1954, z. 6. Google Scholar
Sośniak M., Cywilna odpowiedzialność lekarza, Wyd. Prawnicze, Warszawa 1977. Google Scholar
Sroka T., Odpowiedzialność karna za niewłaściwe leczenie. Problematyka obiektywnego przypisania skutku, Wolters Kluwer, Warszawa 2013. Google Scholar
Sroka T., Odpowiedzialność karna za rozszerzenie pola operacyjnego – uwagi na marginesie wyroku SO w Poznaniu z 6.11.2014 r., sygn. IV Ka 452/12, „Prawo i Medycyna” 2016, nr 4. Google Scholar
Sroka T., Zaniechanie stworzenia warunków umożliwiających wykonanie obowiązku zapobieżenia skutkowi jako podstawa odpowiedzialności karnej lekarza za przestępstwo materialne przeciwko życiu lub zdrowiu pacjenta, [w:] A. Białek, T. Sroka (red.), Kiedy lekarz mówi „nie”, czyli prawne aspekty odmowy udzielenia świadczenia zdrowotnego, AT Wydawnictwo, Kraków 2015. Google Scholar
Tarapata S., Przypisanie sprawstwa skutku w sensie dynamicznym w polskim prawie karnym, Krakowski Inst. Prawa Karnego, Kraków 2019. Google Scholar
Warylewski J. (red.), Przestępstwa przeciwko dobrom indywidualnym, seria: System Prawa Karnego, t. 10, C.H. Beck, Warszawa 2016. Google Scholar
Węglińska J., Realizacja bezpieczeństwa prawnego w instytucji odpowiedzialności lekarza za błąd medyczny, C.H. Beck, Warszawa 2022. Google Scholar
Wolska J.A., Odpowiedzialność zawodowa ratowników medycznych, „Acta Iuridica Resoviensia” 2023, nr 3(42). Google Scholar
Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne. Część ogólna, Znak, Kraków 2013. Google Scholar
Zatyka E., Lekarski obowiązek udzielenia pomocy, Wolters Kluwer, Warszawa 2011. Google Scholar
Zieliński P., Kilka słów o pojęciu oraz rodzajach błędu medycznego, „Medyczna Wokanda” 2016, nr 8. Google Scholar
Zoll A., Błąd medyczny a prawa pacjenta, „Folia Medica Cracoviensia” 2004, t. XLV. Google Scholar
Zoll A., Odpowiedzialność karna lekarza za niepowodzenie w leczeniu, Wyd. Prawnicze, Warszawa 1988. Google Scholar
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie UWM
https://orcid.org/0000-0001-9230-536X
Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
