Podstawy odpowiedzialności odszkodowawczej za przymusowe pozbawienie wolności w związku z wydaniem europejskiego nakazu aresztowania. Uwagi na tle orzecznictwa sądów karnych i cywilnych

Katarzyna Ciućkowska

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Abstrakt

Sąd Najwyższy w uchwale z 25 lutego 2021 r., I KZP 5/20 orzekł, że odszkodowanie i zadośćuczynienie za zastosowane przez obce państwo wobec osoby ściganej rzeczywiste pozbawienie wolności na skutek wydania przez polski sąd ENA może być dochodzone na podstawie art. 552 § 4 k.p.k. Uchwała ma niebagatelne znaczenie praktyczne, gdyż rozwiewa wątpliwości co do możliwości procedowania przez sąd karny w sprawach roszczeń za pozbawienie wolności na skutek wydania przez polski sąd ENA. Przed wydaniem uchwały, sprawy tego typu były rozstrzygane również przez sądy cywilne w oparciu o regulacje art. 417 i nast. k.c. Sądy cywilne stały na stanowisku, że nie zachodzi wyłączenie przepisów ogólnych na podstawie art. 421 k.c. Celem artykułu jest analiza, pod kątem przyjętej zasady odpowiedzialności, orzeczenia sądów cywilnych i sądów karnych odnoszące się do rekompensaty szkody za przymusowe pozbawienie wolności na skutek wydania przez polski sąd ENA. Karnoprocesowy tryb dochodzenia roszczeń wynikający z art. 552 k.p.k. oparty jest na zasadzie ryzyka, z kolei w regulacjach cywilnoprawnych zawartych w art. 417 i nast. k.c. odpowiedzialność taka została ukształtowana na zasadzie bezprawności. Na tle przeanalizowanych orzeczeń sądowych rysuje się wniosek, że ocena zasadności roszczeń za dokonywana przez sądy cywilne i karne, pomimo różnych zasad odpowiedzialności, w istocie pozostawała ze sobą zbieżna.

 

Słowa kluczowe:

prawo cywilne, postępowanie karne, europejski nakaz aresztowania (ENA), niesłuszne skazanie, przymusowe pozbawienie wolności