Water deficits in the European Union as a consequence of climate change – legal and ecological aspects
Elżbieta Zębek
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w OlsztynieAbstrakt
Według raportów Agencji Środowiska (EEA) problem deficytów wody spowodowany zmianami klimatu osiągnął w Europie, w tym także i w Polsce, wysoką rangę i wymaga kompleksowych rozwiązań prawnych i organizacyjnych. Celem artykułu jest wskazanie stanu prawnego i instrumentów administracyjnoprawnych przeciwdziałających zmian klimatu i deficytów wody w UE i w Polsce. Działania w tym zakresie zostały uwzględnione w polityce ekologicznej i energetycznej UE, programach Europejski Zielony Ład, Gospodarka o obiegu zamkniętym, inicjatywie „Right2Water”, TFU, RDW nr 2000/60/WE oraz w dyrektywie nr 2020/2184 w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia, a w Polsce w politykach ekologicznych oraz w ustawie Prawo wodne z 2017 r. Głównymi celami analizowanych dokumentów i przepisów prawnych dotyczących zapobiegania i zwalczania zmian klimatu jest ograniczenie emisji gazów szklarniowych, wprowadzenie gospodarki zasobooszczednej oraz adaptacja do zmian klimatu. Natomiast w odniesieniu do działań legislacyjnych dotyczących zapobiegania deficytom wody można wyróżnić trzy kierunki współzależne od siebie, a mianowicie: ochronę dostępnych zasobów wodnych do celów komunalnych, czyli dążenie do uzyskania bezpieczeństwa wodnego, rewizję stanu zasobów wodnych, bilansu podaży i popytu wody, a także stanu technicznego sieci wodociągowych, mające na celu ograniczenie poboru wody oraz zapobieganie suszom poprzez ustanowienie instrumentów prawnych i organizacyjnych. Istotnymi instrumentami zarządzania zasobami wodnymi są odpowiednie planowanie w gospodarowaniu wodami, system zgód wodnoprawnych pełniących funkcją reglamentacyjno-ochronną zasobów wodnych oraz kontro-la gospodarowania wodami. Niestety, pomimo wdrażania tych programowi przepisów do prawodawstwa polskiego, są trudności z uzyskaniem celów środowiskowych i problem deficytów wody będzie istniał, a bez wprowadzenia kompleksowej gospodarki zasobooszczędnej wręcz narastał. Niewystarczające są bowiem tylko instrumenty prawne w zakresie zarządzania i ochrony wody, ale zmiany muszą nastąpić w gospodarce surowcowej, technologiach produkcji i świadomości ekologicznej społeczeństwa. Treaties, the Water Framework Directive, and the Directive on the quality of water intended for human consumption, as well as Poland’s environmental policies and Water Law Act of 2017. The main goals of the analyzed documents
and legislation are to reduce greenhouse gas emissions, promote a resource-efficient economy and adapt to climate change. In terms of addressing water scarcity, legislative actions focus on protecting available water resources for
municipal purposes, reviewing the level of water resources and balancing supply and demand, and preventing droughts. Essential tools for managing water resources include proper planning, permit systems, and oversight. Despite these efforts, significant challenges remain in achieving environmental objectives and addressing water scarcity. Legal instruments alone are insufficient, and a more comprehensive, resource-efficient management approach is needed, including changes to resource management, production technologies, and public awareness.
Słowa kluczowe:
prawo ochrony środowiska, ochrona klimatu, deficyty wody, polityki i programy UE, prawna ochrona wód, instrumenty administracyjnoprawneBibliografia
Błaszczak T., Ramowa Dyrektywa Wodna: Strategia wdrażania, [in:] laeser, Sekścińska & Google Scholar
Löser (eds.), Integrated Coastal Zone Management at the Szczecin Lagoon: Exchange of experiences in the region, „Coastline Reports” 2005, Vol. 6. Google Scholar
Borek A., Wróblewski E. (eds.), Prawne aspekty adaptacji do zmian klimatu z perspektywy Google Scholar
UNFCCC i prawa krajowego, Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy, Warsaw 2021. Google Scholar
Cannone N., Convey P., Malfasi F., Antarctic Specially Protected Areas (ASPA): a case study Google Scholar
at Rothera Point providing tools and perspectives for the implementation of the ASPA network, “Biodiversity Conservation” 2018, Vol. 27. Google Scholar
Ciechanowicz J., Prawo ochrony środowiska, Bałtycka Wyższa Szkoła Humanistyczna, Google Scholar
Koszalin 1995. Google Scholar
Ciechanowicz J., Międzynarodowe prawo ochrony środowiska, Wydawnictwo Prawnicze Google Scholar
PWN, Warsaw 1999. Google Scholar
Ciechanowicz-McLean J., Prawne problemy umów międzynarodowych z zakresu ochrony Google Scholar
klimatu, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2016, Vol. XXXVI. Google Scholar
Ciechanowicz-McLean J., Węzłowe problemy prawa ochrony klimatu, “Studia Google Scholar
Prawnoustrojowe” 2017, No. 37. Google Scholar
Ciechanowicz-McLean J., Prawo ochrony i zarządzania środowiskiem. 2. Edition, Difin, Google Scholar
Warsaw 2019. Google Scholar
Ciechanowicz-McLean J., Globalne prawo środowiska. Podstawowe zagadnienia. Google Scholar
Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2021. Google Scholar
Ćwiek P., Ocena wodnoprawna – nowe obowiązki inwestora, LEX/el. 2017. Google Scholar
Domańska W. (ed.), Ochrona środowiska 2021, GUS, Warsaw 2021. Google Scholar
Geissdoerfer M., Savaget P., Bocken N.M.P., Hultink E.J., The Circular Economy—A new Google Scholar
sustainability paradigm? “Journal of Clean Production” 2017, Vol. 143. Google Scholar
Kalinowska A., Ekologia - wybór przyszłości, Editions Spotkania, Warsaw 1993. Google Scholar
Kasperek-Kawałek M., Kontrola gospodarowania wodami, „Gospodarka Wodna” 2012, Vol. Google Scholar
, No. 68357. https://www.sigma-not.pl/publikacja-68357-kontrola-gospodarowania-wodami-gospodarka-wodna-2012-6.html. Google Scholar
Kundzewicz Z., Juda -Rezler K., Zagrożenia związane ze zmianami klimatu, „Nauka” 2010, Google Scholar
No. 4. Google Scholar
Lowry P., Golledge N.R., Menviel L., Bertler A.N., Deglacial evolution of regional Antarctic Google Scholar
climate and Southern Ocean conditions in transient climate simulations, “Climate of the Past” 2019, Vol. 15. Google Scholar
Maciejewski M., Walczykiewicz T., Dotychczasowe doświadczenia związane z wdrażaniem Google Scholar
Ramowej Dyrektywy Wodnej, „Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich” 2006, No. 4(1). Google Scholar
Pawlaczyk P., Perspektywy osiągnięcia celów Ramowej Dyrektywy Wodnej w Polsce, Google Scholar
„Przegląd Przyrodniczy” 2012, Vol. XXIII, No. 3. Google Scholar
Pchałek M. (ed.), Gospodarowanie wodami. Kluczowe wyzwania w ramach nowego cyklu Google Scholar
planistycznego, LEX WKP 2020. Google Scholar
Pikor D., Strefy ochronne ujęć wody, LEX/el. 2019. Google Scholar
Stoczkiewicz M., Prawo ochrony klimatu w kontekście praw człowieka, Wolters Kluwer Google Scholar
Polska, Warsaw 2021. Google Scholar
Szczerbowski R., Ceran B., Polityka energetyczna Polski w aspekcie wyzwań XXI wieku, Google Scholar
„Polityka Energetyczna – Energy Policy Journal” 2017, Vol. 20, No. 3. Google Scholar
Szuwalski P., Prawo wodne. Komentarz do wybranych przepisów, LEX/el. 2019. Google Scholar
Świątecki A., Górniak D., Jankowska K., Zdanowski M., Borsuk P., Żmuda-Baranowska M., Google Scholar
Grzesiak J., Efects of climate change on microbial community structure and function in the antarctic glacier lagoon, “Papers on Global Change” 2012, Vol. 17. Google Scholar
Świątecki A., Górniak D., Zdanowski M., Grzesiak J., Mieczan T., Polityczne i prawne aspekty Google Scholar
prowadzenia badań naukowych w rejonach polarnych, “Studia Prawnoustrojowe” 2019, No. 43. Google Scholar
Zębek E., Water-law permission as an administrative and legal instrument for the management Google Scholar
and protection of water resources, “Acta Scientiarum Polonorum Administratio Locorum” 2020, Vol. 19(2). Google Scholar
Zębek E., Ocena wodnoprawna jako nowy instrument administracyjnoprawny ochrony wód Google Scholar
powierzchniowych, „Gubernaculum et Administratio” 2021, No. 1(23). Google Scholar
Zębek E., Napiórkowska‑Krzebietke A., Świątecki A., Górniak D., Biodiversity of periphytic Google Scholar
cyanobacteria and algae assemblages in polar region: a case study of the vicinity of Arctowski Polish Antarctic Station (King George Island, Antarctica), “Biodiversity and Conservation” 2021, 3.07.2021, https://doi.org/10.1007/s10531-021-02219-2. Google Scholar
Zebek E., Legal solutions of lake monitoring systems in Poland in compliance with the Water Google Scholar
Framework Directive, “Review of European and Comparative Law” 2022, Vol. 48, No. 2. Google Scholar
Zębek E.M., Zięty J.J., Effect of Landfill Arson to a “Lax” System in a Circular Economy under Google Scholar
the Current EU Energy Policy: Perspective Review in Waste Management Law, “Energies” 2022, Vol. 15, 8690, https://doi.org/10.3390/en15228690. Google Scholar
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
