Ekobójstwo – wielowymiarowe zagrożenie dla środowiska
Samanta Kowalska
Akademia Kaliska im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego w Kaliszuhttps://orcid.org/0000-0002-8803-3901
Abstrakt
Ekobójstwo powoduje niszczenie ekosystemów, dewastację siedlisk flory i fauny. Według holistycznego punktu widzenia wszystkie elementy ekosystemu są niezbędne i łącznie przyczyniają się do funkcjonowania przyrody jako całości w sposób harmonijny i zorganizowany. Bezwiedne przyjmowanie koncepcji, według której człowiek miał podporządkować sobie przyrodę doprowadziło do sytuacji, w której racjonalność i zasady moralne zaczęły być wypierane przez rywalizację o władzę, terytorium i surowce naturalne. Ekspansja rolnictwa, gospodarki i przemysłu przesłoniły wartości ekologiczne, uwydatniając ekonomię i militaryzm. Celem artykułu jest omówienie ewoluowania norm prawnych i dotychczasowego sposobu rozumienia ekobójstwa na forum międzynarodowym. Podczas rozważań zostaną wykazane przeobrażenia w paradygmacie analizowanego zjawiska, z których wynika, iż ekobójstwo podlega dynamicznym zmianom, stanowiąc zagrożenie dla funkcjonowania człowieka i przyrody w sposób skumulowany. W trakcie wywodów będzie uzasadniane twierdzenie, iż ekobójstwo stanowi zbrodnię przeciwko przyrodzie i środowisku życia człowieka. Ze względu na kruchość ekosystemów wiele szkód wyrządzonych w środowisku może być nieodwracalna. W prawie międzynarodowym dotychczas nie przeprowadzono normatywizacji ekobójstwa. Brak skorelowanych regulacji i strategii utrudnia działania zapobiegawcze i ochronne. Podczas rozważań omówiono normy, które mogą okazać się wsparciem w budowaniu nowego paradygmatu ochrony przyrody w kierunku ekologicznego porządku publicznego. W celu wdrażania działań ochronnych w sposób perspektywiczny, warstwa materialnoprawna i proceduralna potrzebuje spoiwa w postaci aksjologii wynikającej z naturalnego porządku. Przeformułowanie dotychczasowego punktu odniesienia w prawie i mechanizmach ochrony środowiska stanowi konieczność o charakterze cywilizacyjnym.
Słowa kluczowe:
prawo ochrony środowiska, różnorodność biologiczna, ekobójstwo, ochrona środowiska, prawo międzynarodowe, wartości ekologiczneBibliografia
Ahmed N., Proof of Ecocide: Towards a Forensic Practice for the Proposed International Crime Against the Environment, „Archaeological and Environmental Forensic Science” 2017, Vol. 1, No. 2. Google Scholar
Bar W., Ekobójstwo i grzech ekologiczny: dwa terminy – dwa porządki – wspólna sprawa, „Studia Prawnicze KUL” 2020, Nr 2(82). Google Scholar
Bates-Kassatly V., Baumann-Pauly D., Amplifying Misinformation. The Case of Sustainability Indices in Fashion, Geneva Center for Business & Human Rights, Geneva 2023. Google Scholar
Bazhenova H., The War in Ukraine: Crimes against the Environment (part 1), „IEŚ Commentaries” 2022, No. 605. Google Scholar
Broswimmer F.J., Ecocide. A Short History of the Mass Extinction of Species, Pluto Press, London-Sterling 2002. Google Scholar
Cusato E., From Ecocide to Voluntary Remediation Projects: Legal Responses to 'Environmental Warfare' in Vietnam and the Spectre of Colonialism, „Melbourne Journal of International Law” 2018, Vol. 19, No. 2. Google Scholar
Donziger S.R., Rainforest Chernobyl: Litigating Indigenous Rights and the Environment in Latin America, „Human Rights Brief” 2004, Vol. 11, Issue 2. Google Scholar
Durney J., Crafting a Standard: Environmental Crimes as Crimes Against Humanity under the International Criminal Court, „Hastings Environmental Law Journal” 2018, Vol. 24, No. 2. Google Scholar
Falk R.A., Environmental Warfare and Ecocide Facts, Appraisal and Proposals, „La Revue belge de droit international” 1973, No. 1. Google Scholar
Gauger A., Rabatel-Fernel M.P., Kulbicki L., Short D., Higgins P., Ecocide is the missing 5th Crime Against Peace, [w:] The Ecocide Project ‘Ecocide is the missing 5th Crime Against Peace’. A Report by A. Gauger, M.P. Rabatel-Fernel, L. Kulbicki, D. Short, P. Higgins, Human Rights Consortium, University of London, London 2012. Google Scholar
Higgins P., Eradicating Ecocide. Laws and Governance to Prevent the Destruction of Our Planet, Shepheard-Walwyn (Publishers) Ltd, London 2010. Google Scholar
Higgins P., Seeding Intrinsic Values: How a Law of Ecocide will Shift our Consciousness, „Cadmus” 2012, Vol. 1, Issue 5. Google Scholar
Huey R.B., Salisbury R., Wang J.-L., Mao M., Effects of Age and Gender on Success and Death of Mountaineers on Mount Everest, „Biology Letters”, Published 14 August 2007, The Royal Scociety Publishing, London 2007. Google Scholar
Kowalska S., Prakseologia działań zapobiegawczo-prewencyjnych w obliczu intensyfikacji zjawiska ekobójstwa, [w:] Prakseologia w naukach o bezpieczeństwie. Sprawność działania w bezpieczeństwie narodowym, J. Wołejszo, K. Malasiewicz, N. Prusiński (red.), Wydawnictwo Naukowe Akademii Kaliskiej im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego, Kalisz 2021. Google Scholar
Le D.T., Pham T.M., Polachek S., The Long-Term Health Impact of Agent Orange: Evidence from the Vietnam War, Institute of Labor Economics, Bonn 2021. Google Scholar
Levie H.S., History of the Law of War on Land, „International Review of the Red Cross” („Revue Internationale de la Croix-Rouge”) 2000, Vol. 82, No. 838. Google Scholar
Matić U., Scorched Earth: Violence and Landscape in New Kingdom Egyptian Representations of War, „Istraživanja Journal of Historical Researches” 2017, No. 28. Google Scholar
Mehta S., Merz P., Ecocide – a New Crime against Peace?, „Environmental Law Review” 2015, Vol. 17, Issue 1. Google Scholar
Pallathadka H., The Impact of Excessive Tourism in Mount Everest, „European Journal of Molecular & Clinical Medicine” 2020, Vol. 7, Issue 11. Google Scholar
Ptach W., Mitraszewska A., Wpływ wojny w Zatoce Perskiej na lądowe środowisko naturalne, „Przegląd Naukowy. Inżynieria i Kształtowanie Środowiska” 2005, t. 14, nr 2(32). Google Scholar
Robinson E. Van D., War and Economics in History and in Theory, „Political Science Quarterly” 1900, Vol. 15, No. 4. Google Scholar
Sandoz Y., Swinarski C., Zimmermann B. (red.), Commentary on the Additional Protocols of 8 June 1977 to the Geneva Conventions of 12 August 1949, International Committee of the Red Cross, Martinus Nijhoff Publishers, Geneva 1987. Google Scholar
Teclaff L.A., Beyond Restoration – The Case of Ecocide, „Natural Resources Journal” 1991, Vol. 34, Issue 4. Google Scholar
Unmüßig B., Sachs W., Fatheuer T., Critique of the Green Economy. Toward Social and Environmental Equity, Heinrich Böll Foundation, Berlin 2012. Google Scholar
Zych M., Pilis W., Wpływ poliestru na zdrowie człowieka, „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna” 2013, t. XII, nr 2. Google Scholar
Akademia Kaliska im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego w Kaliszu
https://orcid.org/0000-0002-8803-3901
