Względy społeczne jako przyczyna legalnego zabiegu terminacji ciąży – rozważania prawnoporównawcze
Katarzyna Borkowska
Prokuratura Rejonowa Warszawa-Śródmieście w Warszawiehttps://orcid.org/0000-0002-4529-5805
Abstrakt
Prawo aborcyjne nieustannie stanowi kontrowersyjny temat – zarówno prawnie, jak też społecznie. Ustawy poszczególnych państw przewidują różne przesłanki legalnego przerwania ciąży, które – co do zasady – dzieli się na medyczne, kryminologiczne, eugeniczne i społeczne. Przedmiotem badań uczyniono przesłankę społeczną jako przesłankę przeprowadzenia legalnego zabiegu przerwania ciąży. Cel pracy stanowiło wykazanie, że przesłanka ta nie jest jednolita. Hipotezę badawczą określono następująco: Przesłanka społeczna przerwania ciąży może – w zależności od danego systemu prawa – mieć węższy lub szerszy zakres i nie jest równoważna przesłance przerwania ciąży „na żądanie”. W celu weryfikacji przedmiotowej hipotezy badawczej posłużono się komparatystyczną metodą badań. Najważniejszy wniosek wypływający z pracy jest taki, że przesłanka społeczna przerwania ciąży nie jest tożsama z przesłanką przerwania ciąży „na życzenie” i że może mieć ona w zależności od danego systemu prawnego bardziej bądź mniej obszerną treść.
Słowa kluczowe:
prawo karne, aborcja, przerwanie ciąży, przestępstwa związane z aborcją, prawa reprodukcyjneBibliografia
Acosta L. i in., Abortion Legislation in Europe, wyd. The Law Library of Congress, Waszyngton 2015 Google Scholar
Addison P.H., The impact of the Abortion Act 1967 in Great Britain, „Medico-Legal Journal” 1970, nr 38 (1) Google Scholar
Bassa B., Prawa reprodukcyjne i seksualne jako „nowe prawa” człowieka, „Studia nad Rodziną” 2012, nr 16/1-2 Google Scholar
Berer M., Abortion Law and Policy Around the World: In Search of Decriminalization, „Health and Human Rights Journal” 2017, t. 19, nr 1 Google Scholar
Boring N., Belgium, (w:) L. Acosta i in., Abortion Legislation in Europe, wyd. The Law Library of Congress, Waszyngton 2015 Google Scholar
Borkowska K.K., Guzik-Makaruk E.M., Pływaczewski E.W., Wokół problematyki karalności przerywania ciąży w Polsce, „Prawo w Działaniu” 2023, t. 53 Google Scholar
Borkowska K.K., Penalizacja przerwania ciąży w austriackim prawie karnym, „Studia Prawnoustrojowe” 2023, nr 59 Google Scholar
Borkowska K.K., Penalizacja przerwania ciąży w polskim prawie karnym, „Studia Prawnoustrojowe” 2022, nr 56 Google Scholar
Borkowska K.K., Prawo aborcyjne w Polsce – rys historyczny, „Studia Prawnoustrojowe” 2023, nr 62 – publikacja planowana Google Scholar
Borkowska K.K., Przestępstwa przeciwko życiu w polskim i austriackim prawie karnym – rozważania komparatystyczne, „Studia Prawnoustrojowe” 2023, nr 60 Google Scholar
Borkowska K.K., Przestępstwo dzieciobójstwa w ujęciu komparatystycznym, wyd. C.H. Beck, Warszawa 2020 Google Scholar
British Medical Association, The law and ethics of Abortion, wyd. BMA, Londyn 2020 Google Scholar
Bułajewski S., Prawo do życia w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, „Studia Ełckie” 2011, nr 13 Google Scholar
Caruso E., The hyper-regulation of abortion care in Italy, „International Journal of Gynaecology & Obstetrics” 2023 Google Scholar
Chmaj M. (red.), Wolności i prawa człowieka w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, wyd. Wolters Kluwer, Warszawa 2008 Google Scholar
Ciżyńska A., Życie dziecka kontra prawo do samostanowienia, czyli kilka uwag o relacji aborcji i prawa konstytucyjnego, „Internetowy Przegląd Prawniczy TBSP UJ” 2017, nr 2 Google Scholar
Coelho Carvalho Martins Monteiro A.S., Abortion by the woman’s request: The limits of the Portuguese law, wyd. University of Coimbra, Coimbra 2020 Google Scholar
Cook R., Dickens B., Fathalla M., Reproductive Health and Human Rights. Integrating Medicine, Ethics and Law, wyd. Oxford University Press, Oxford 2003 Google Scholar
Desperak I., Antykoncepcja, aborcja i… eutanazja. O upolitycznieniu praw reprodukcyjnych w Polsce, „Acta Universitatis Lodziensis” 2003, nr 30 Google Scholar
Dudová R., The Framing of Abortion in the Czech Republic: How the Continuity of Discourse Prevents Institutional Change, „Czech Sociological Review” 2010, nr 46 (6) Google Scholar
Eckstein S.M., Felten von S., Perotto L., Brun R., Vorburgercorresponding D., First trimester abortion protocols by facility type in Switzerland and potential barriers to accessing the service, „Scientific Reports” 2013, nr 13 Google Scholar
Eder-Rieder M., Komentarz do § 97 StGB, (w:) F. Höpfel, E. Ratz (red.), StGB. Wiener Kommentar, wyd. MANZ, Wiedeń 2012 Google Scholar
Ellis‐Kahana J., The Perfect Storm: How Pro-Abortion Activists in the Netherlands Incite Social Change From International Waters, wyd. Brown University, Providence 2011 Google Scholar
Felten von S., Perotto L., Brun R., First trimester abortion protocols by facility type in Switzerland and potential barriers to accessing the service, „Sciebtifoc Reports” 2023, nr 13 Google Scholar
Figueroa D., Italy (w:) L. Acosta i in., Abortion Legislation in Europe, wyd. The Law Library of Congress, Waszyngton 2015 Google Scholar
Flatseth M., Madsen O.J., The mind is a brittle object: The abortion law and therapeutic legitimation, „History of the Human Sciences” 2013, nr 26 (1) Google Scholar
Fuchs H., Reindl-Krauskopf S., Strafrecht. Besonderer Teil I. Delikte gegen den Einzelnen (Leib und Leben, Freiheit, Ehre, Privatsphäre, Vermögen), wyd. Springer, Wiedeń 2009 Google Scholar
Gardocki L., Prawo karne, wyd. C.H. Beck, Warszawa 2011 Google Scholar
Garlicki (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2003, t. 3 Google Scholar
Gissler M., Ulander V.M., Hemniki E., Rasimus A., Declining Induced Abortion Rate in Finland: Data Quality of the Finnish Abortion Register, „International Journal of Epidemiology” 1996, t. 25, nr 2 Google Scholar
Godlewski G., Zalech M. (red.), Turystyka kontrowersyjna na współczesnym rynku podróży – formy, uwarunkowania, skutki, wyd. AWF Warszawa, Biała Podlaska 2015 Google Scholar
Hofverberg E., Denmark, (w:) L. Acosta i in., Abortion Legislation in Europe, wyd. The Law Library of Congress, Waszyngton 2015 Google Scholar
Hofverberg E., Finland, (w:) L. Acosta i in., Abortion Legislation in Europe, wyd. The Law Library of Congress, Waszyngton 2015 Google Scholar
Hofverberg E., Norway, (w:) L. Acosta i in., Abortion Legislation in Europe, wyd. The Law Library of Congress, Waszyngton 2015 Google Scholar
Holten L., De Goeij E., Kleiverda G., Permeability of abortion care in the Netherlands: a qualitative analysis of women’s experiences, health professional perspectives, and the internet resource of Women on Web, „Sexual and Reproductive Health Matters” 2021, nr 29 (1) Google Scholar
Höpfel F., Ratz E. (red.), StGB. Wiener Kommentar, wyd. MANZ, Wiedeń 2012 Google Scholar
International Planned Parenthood Federation European Network, Abortion Legislation in Europe, wyd. IPPF, Bruksela 2009 Google Scholar
Jabłoński M. (red.), Realizacja i ochrona konstytucyjnych wolności i praw jednostki w polskim porządku prawnym, wyd. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2014 Google Scholar
Kania A.M., Kontrowersje związane z kryminalizacją przerywania ciąży. Część I, „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego” 2011, t. 27 Google Scholar
Knudsen L.B., Gissler M., Bender S.S., Hedberg C., Ollendorf U., Sundström K., Totlandsdal K., Vilhjalmsdottir S., Induced abortion in the Nordic countries: special emphasis on young women, „Acta Obstetricia et Gynecologica Scandinavica” 2003, nr 82 (3) Google Scholar
Koba L., Wacławczyk W., Prawa człowieka. Wybrane zagadnienia i problemy, wyd. Wolters Kluwer, Warszawa 2009 Google Scholar
Kokot R., Jasińska J., Kilka uwag o ochronie życia poczętego w kontekście projektowanych zmian kodeksu karnego, „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego” 2014, t. 31 Google Scholar
Konarska-Wrzosek V., Ochrona dziecka w polskim prawie karnym, wyd. TNOiK, Toruń 1999 Google Scholar
Kondratiewa-Bryzik J., Początek prawnej ochrony życia ludzkiego w świetle standardów międzynarodowych, wyd. Wolters Kluwer, Warszawa 2009 Google Scholar
Korziński I., Podmiotowość prawna dziecka nienarodzonego, „Rocznik Teologii Katolickiej” 2016, t. XV/1 Google Scholar
Kuczma P., Prawna ochrona życia, (w:) M. Jabłoński (red.), Realizacja i ochrona konstytucyjnych wolności i praw jednostki w polskim porządku prawnym, wyd. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2014 Google Scholar
Kurcz I., Skarżyńska K. (red.), Słownik psychologii, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR Sp. z o.o., Warszawa 2000 Google Scholar
Lanczová I., Laclavíková M., Abortion as a partial issue of the right to life and the development of the related Slovak legal regulation, „Teka Komisji Prawniczej PAN” Oddział w Lublinie 2018, t. XI, nr 2 Google Scholar
Lang W., Podstawowe problemy prawnej ochrony płodu ludzkiego, (w:) M. Obara (red.), Wokół narodzin człowieka. Problemy Dydaktyki Medycznej i Wychowania, wyd. Akademia Medyczna im. K. Marcinkowskiego, Poznań 1988 Google Scholar
Lang W., W sprawie prawnego statusu nasciturusa, „Państwo i Prawo” 1983, nr 6 Google Scholar
Latkowska I., Aborcja, eutanazja i samobójstwo, in vitro, kara śmierci. Wybrane problemy, „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie” 2013, t. V Google Scholar
Lazarus J.V., Nielsen S., Jakubcionyte R., Kuliesytex E., Liljestrand J., Factors affecting attitudes towards medical abortion in Lithuania, „The European Journal of Contraception and Reproductive Health Care” 2006, nr 11(3) Google Scholar
Loeber O.E., Motivation and satisfaction with early medical vs. surgical abortion in the Netherlands, „Reproductive Health Matters” 2010, nr 18 (35) Google Scholar
Lubowiecki D., Ochrona płodu w systemie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, „Przegląd Prawniczy Uniwersytetu Warszawskiego” 2016, nr 1/XV Google Scholar
Łopatka A. (red.), Konwencja o prawach dziecka a prawo polskie, Materiały z konferencji naukowej, zorganizowanej w gmachu Sejmu RP w dniach 19-20.3.1991 r., Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1991 Google Scholar
Łopatka A., Kto jest dzieckiem?, (w:) A. Łopatka (red.), Konwencja o prawach dziecka a prawo polskie, Materiały z konferencji naukowej, zorganizowanej w gmachu Sejmu RP w dniach 19-20.3.1991 r., Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1991 Google Scholar
Manuel P.Ch., Tollefsen M.N., The 1998 and 2007 Referenda on Abortion in Portugal: Roman Catholicism, Secularization and the Recovery of Traditional Communal Values, „Center for European Studies Working Paper Series” 2008, nr 155 Google Scholar
Marques-Pereira B., Abortion in the European Union. Actors, issues and discourse, wyd. Foundation for European Progressive Studies oraz the Karl Renner Institute, Bruksela-Wiedeń 2023 Google Scholar
Monteiro R., The Abortion Agenda in Portugal Considering the Recent Backlash under Liberal and Conservative Political Forces, „Cadernos Pagu” 2022, nr 64 Google Scholar
Obara M. (red.), Wokół narodzin człowieka. Problemy Dydaktyki Medycznej i Wychowania, wyd. Akademia Medyczna im. K. Marcinkowskiego, Poznań 1988 Google Scholar
Organizacja Narodów Zjednoczonych, Abortion Policies. A Global Review, wyd. ONZ, Nowy York 2001, t. I Google Scholar
Osiatyński W., Wprowadzenie do praw człowieka, wyd. Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Bruksela 2004 Google Scholar
Paterlini M., The Italian law enabling, and disabling, abortion access, „British Medical Journal” 2022, nr 379 Google Scholar
Peeters M., Globalizacja zachodniej rewolucji kulturowej. Kluczowe pojęcia, mechanizmy działania, Wydawnictwo Sióstr Loretanek, Warszawa 2010 Google Scholar
Pellico-López A., Paz-Zulueta M., Manjón-Rodríguez J.B., Movellán M.S., Bolado P.A., García-Vázquez J., Cayón-De las Cuevas J., Ruiz-Azcona L., Evolution of Legislation and the Incidence of Elective Abortion in Spain: A Retrospective Observational Study (2011-2020), „International Journal of Environmental Research and Public Health” 2022, nr 19 (15) Google Scholar
Pietrzak H., Prawo do życia, jego nienaruszalność i nie rozporządzalność. Aspekty prawno-karne, „Prawo Kanoniczne” 2013, nr 2 (56) Google Scholar
Przybyszewska-Szter B., Wolności i prawa osobiste, (w:) M. Chmaj (red.), Wolności i prawa człowieka w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, wyd. Wolters Kluwer, Warszawa 2008 Google Scholar
Rafałowicz P., Początek ochrony życia dziecka poczętego – analiza przedmiotu ochrony przestępstw aborcyjnych, „The Pomeranian Journal of Life Sciences” 2016, nr 3 (62) Google Scholar
Rasch V., Gammeltoft T., Knudsen L.B., Tobiassen Ch., Ginzel A., Kempf L., Induced abortion in Denmark: effect of socio-economic situation and country of birth, „European Journal of Public Health” 2007, t. 18, nr 2 Google Scholar
Requejo M.T., The New Regulation of Abortion in Spain, „European Journal of Health Law” 2011, nr 18 Google Scholar
Sarnecki P., Komentarz do art. 38 Konstytucji RP, (w:) L. Garlicki (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2003, t. 3 Google Scholar
Sheldon S., Wellings K., Decriminalising abortion in the UK. What would it mean?, wyd. Policy Press, Bristol 2020 Google Scholar
Stålhandske M.L., Ekstrand M., Tydén T., Women’s existential experiences within Swedish abortion care, „Journal of Psychosomatic Obstetrics & Gynecology” 2011, t. 32, nr 1 Google Scholar
Stasiak A., Turystyka kontrowersyjna jako emanacja gospodarki doświadczeń, (w:) G. Godlewski, M. Zalech (red.), Turystyka kontrowersyjna na współczesnym rynku podróży – formy, uwarunkowania, skutki, wyd. AWF Warszawa, Biała Podlaska 2015 Google Scholar
Stefaniuk M., Etyczne dylematy prawa (kara śmierci, aborcja i eutanazja) w świetle badań polskiej opinii publicznej, „Studia Iuridica Lublinensia” 2013, nr 19 Google Scholar
Strebin A.M., The Politics of Abortion in France and the United States: A Case Study on the Laws, Legislation, Activism, and Advocacy that Determined Abortion Laws Today, „Senior Thesis. International Studies” 2023, nr 5 (20) Google Scholar
Szczepaniec M., Etyczne i prawne aspekty dopuszczalności aborcji ze względów eugenicznych, „Białostockie Studia Prawnicze” 2013, z. 13 Google Scholar
Szelewa D., Prawa reprodukcyjne w Europie i w Polsce: zakaz, kompromis, czy wybór?, wyd. Friedrich-Ebert-Stiftung, Warszawa 2017 Google Scholar
Takala T., Häyry M., Physicians Controlling Women’s Reproductive Choices: The Slow Liberalization of Abortion Laws in Finland, „Cambridge Quarterly of Healthcare Ethics” 2023, nr 32 (3) Google Scholar
Tokarczyk R., Normatywne ujęcia antyprokreacji, „Roczniki Socjologii Rodziny” 2000, nr XII Google Scholar
Väisänen H., A life course perspective to abortion in Finland, wyd. London School of Economics and Political Science, Londyn 2016 Google Scholar
Wielandt H., Knudsen L.B., Birth control: Some experiences from Denmark, „Contraception” 1997, t. 55, nr 2 Google Scholar
Zych B., Prawne przesłanki przeprowadzenia zabiegu przerwania ciąży w wybranych krajach – problem aborcji „na żądanie” (na tle prawnoporównawczym). Część I: Polska i Czechy, „Studia Prawnicze. Rozprawy i Materiały” 2022, nr 1 (30) Google Scholar
Prokuratura Rejonowa Warszawa-Śródmieście w Warszawie
https://orcid.org/0000-0002-4529-5805