„CHRYSTUS JEST AQUA” – METAFORY CHRYSTOLOGICZNE W POEZJI SYMEONA Z POŁOCKA
Barbara Kozak
Instytut Słowiańszczyzny Wschodniej Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w OlsztynieAbstrakt
Metaphor is universally manifest in every language past and present and conspicuously
embedded in the system of human cognition. We can assert that it plays the central role in the
process of exploration and familiarization of the world. As such, metaphor is also one of the
most interesting and complex means of poetic expression.
Metaphor confronts concepts and objects belonging to different orders to bring a complex
reality to the human dimensions, filtering and conditioning the world to his or her mindset
and mental capacities. As a tool of exploration and habituation of the world metaphor is
deeply rooted in human imagination and reflects the values of a community. It transforms
incomprehensible ideas – including scientific or metaphysical abstracts but also such concepts
as time or love – into familiar shapes and formulas.
This paper presents and reviews the process of metaphorization of Christ in the poetry of
Symeon of Polotsk. That Polish-Russian poet took profusely from the riches of the Baroque
to create such masterpieces as poems Chrystus Aqua, Kamień, Chleb, Kwiat, Dweri, Król,
Żywot, Męka, Śmierć – to name only those discussed in this paper. The poems selected by the
author form a particularly interesting continuum of visions entirely built around metaphors
which constitute and organize poetic expressions.
Słowa kluczowe:
Symeon of Polotsk, baroque, metaphysical poetry, metaphor, metaphorizationBibliografia
Eliot, T.S. (1963). Poeci metafizyczni. Tłum. M. Żurowski. W: T.S. Eliot. Szkice literackie.
Redakcja, wybór, przedmowa i przypisy W. Chwalewik. Warszawa, PAX.
Forstner, D. (1990). Świat symboliki chrześcijańskiej. Tłum. i oprac. W. Zakrzewska, P. Pachciarek,
R. Turzyński. Warszawa, PAX.
Jankowska, L.A., Szcześniak, K. (1998). Właściwości językowo-stylistyczne wczesnej poezji
Symeona z Połocka (deklamacja „Wiersze o Męce Panskiej w cerkwi mowione”).
W: Z. Leszczyński (red.). Czterechsetlecie unii brzeskiej. Zagadnienia języka religijnego.
Lublin, Towarzystwo Naukowe KUL.
Lakoff, G., Johnson, M. (2010). Metafory w naszym życiu. Warszawa, PIW.
Балли, Ш. (1961). Французская стилистика. Москва, Изд-во Иностр. лит.
Баранов, А.Н., Сергеев, В.М. (1991). Герменевтика и проблемы моделирования понима-
ния текста. W: Прагматика и семантика: Сборник научно-аналитических обзоров.
Москва, Академия наук СССР, Ин-т науч. информации по общественным наукам.
Звонарева, Л. (2013). Живые кристаллы старого города. О писателе-просветителе
Симеоне Полоцком. Вышгород, nr 4−5, s. 165−170.
Кузнецов, А.М. (2000). Когнитология, „антропоцентризм”, „языковая картина мира”
и проблемы исследования лексической семантики. W: Этнокультурная специфика ре-
чевой деятельности. Москва, ИНИОН РАН.
Маковский, М.М. (1996). Образ мира и миры образов. Москва, Гуманит. изд. центр
ВЛАДОС.
Маслова, В.А. (2001). Лингвокультурология. Москва, Издательский центр «Академия».
Симеон Полоцкий (1990). Вирши. Cоставление, предисловие, научный комментарий
В. Былинин, Л. Звонарева. Минск, Мастацкая літаратура.
Instytut Słowiańszczyzny Wschodniej Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Inne teksty tego samego autora
- Barbara Kozak, KIM JEST AMFINOGEN KRYŻANOWSKI – TAJEMNICZY MNICH Z SATYRY SYMEONA Z POŁOCKA , Acta Neophilologica: Tom 1 Nr XXI (2019): Acta Neophilologica
- Barbara Kozak, ROSJA ZA KAMIENNYM MUREM. NOWE ŚREDNIOWIECZE W TWÓRCZOŚCI WŁADIMIRA SOROKINA (NA PRZYKŁADZIE POWIEŚCI DZIEŃ OPRYCZNIKA) , Acta Neophilologica: Tom 2 Nr XVIII (2016): Acta Neophilologica
- Barbara Kozak, POEZJA PASYJNA SYMEONA Z POŁOCKA , Acta Neophilologica: Nr XIII (2011): Acta Neophilologica
- Barbara Kozak, WĘDRÓWKI DYLETANTÓW BUŁATA OKUDŻAWY – PROBLEMATYKA I KONFLIKTY , Acta Neophilologica: Tom 1 Nr XIX (2012): Acta Neophilologica
