Polskie ekwiwalenty funkcjonalne leksemów brodino i mozzarella z włoskich kronik piłkarskich
Anna Godzich
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu / Adam Mickiewicz University in PoznańAbstrakt
This paper discusses the presence of food-related phraseology in Italian football language and Italian football chronicles and its Polish functional equivalents. The study demonstrates the significance of the relation between contrastive linguistics and applied phraseology as brodino and mozzarella have more than one functional equivalent in Polish. Brodino can be translated as strzał tylko do statystyk, zbyt lekki strzał, zbyt lekki strzał w sam środek bramki and mozzarella as niesatysfakcjonujący remis, niedosyt, ciężkostrawny podział punktów, zwycięstwo potrzebne z uwagi na trudną sytuację w tabeli, trzy cenne punkty. As the author indicates, the presence of food-related phraseological units in Italian football terminology proves that culture-related aspects are crucial to master the target language. Hence, the role of such terminology in transla-tion of specialist and journalistic texts and the role of phraseological competences in the process of foreign language teaching should be highly important in educational processes.
Słowa kluczowe:
lexical field of foodstuff, sports language, new food-related phraseology, phraseotranslation, phraseodidacticsBibliografia
Balboni Paolo. 1999. Parolecomuni, culture diverse. Guida alla comunicazione inter-culturale. Venezia: Marsilio.
Beccaria Gian Luigi. 2004. Dizionario di linguistica e di filologia, metrica, retorica. Torino: Einaudi.
Drzymała Piotr. 1989. Fraseologia italiana. Piccola scelta delle espressioni e dei sintagmi verbali per studenti. Frazeologia włoska. Mały wybór zwrotów i syntagm czasownikowych dla studentów. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Drzymała Piotr. 1993. Fraseologia italiana. Słowniczek frazeologiczny włosko-polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Dziamska-Lenart Gabriela, Fliciński Piotr. 2016. Nowa frazeologia publicystyczna. „Poznańskie Spotkania Językoznawcze” nr 31: 11-25.
Godzich Anna. 2020. O trudności w tłumaczeniu na język polski nowej frazeologii kulinarnej na przykładzie włoskiej kroniki piłkarskiej. „Rocznik Przekładoznawczy. Studia nad teorią, praktyką i dydaktyką przekładu” nr 15 (w druku).
Krzeszowski Tomasz. 1988. Wstęp do wydania polskiego. W: Metafory w naszym życiu. Red. Lakoff G., Johnson M. Warszawa: PIW: 5-18.
Lewandowski Marcin. 2009. Metaphors from Other Sports in the Language of Soccer – Evidence from English and Polish. „Język, Komunikacja, Informacja” nr 4: 29-48.
Lewandowski Marcin. 2010/2011. The Rhetoric of Violence in Polish and English Soccer Reporting. „Język, Komunikacja, Informacja” nr 5: 87-99.
Lewandowski Marcin. 2012. Football is not only war. Non-violence conceptual metaphors in English and Polish soccer language. W: Sprache und Fußball im Blickpunkt linguistischer Forschung. Red. Taborek J., Tworek A., Zieliński L. Hamburg: Verlag Dr. Kovač: 79-95.
Lewandowski Marcin. 2013. The Language of Football: an English-Polish Contrastive Study. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Mazanek Anna, Wójtowicz Janina. 2004. Idiomy polsko-włoskie. Fraseologia idiomatica polacco-italiana. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN.
Meisels Wojciech. 2001. Podręczny słownik włosko-polski / Dizionario pratico italiano--polacco. T. 1: A-Ó. T. 2: M-Z. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Miodunka Władysław. 1980. Teoria pól językowych. Społeczne i indywidualne ich uwa-runkowania. Warszawa-Kraków: PWN.
Müldner-Nieckowski Piotr. 2003. Wielki słownik frazeologiczny języka polskiego. Warszawa: Świat Książki.
Nowowiejski Bogusław. 2014. Zróżnicowanie polskiej leksyki sportowej (między specjalistyczną terminologią a słownictwem potocznym i środowiskowym). „Poznańskie Spotkania Językoznawcze” nr 28: 109-124.
Pronińska Aleksandra. 2005. Principi teorici della compilazione del dizionario fraseologico italiano-polacco. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Rosłoń Marcin. 2011. Mowa trawa. Słownik piłkarskiej polszczyzny. Wrocław: Bukowy Las.
Salwa Piotr, Szleszyńska Małgorzata. 1993. Wybór idiomów włoskich. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Sapir Edward. 1978. Kultura, język, osobowość. Wybrane eseje. Warszawa: PIW.
Skuza Sylwia. 2010.Kobieta:matka, córka, panna, żona, teściowa, synowa i wdowa w przysłowiach polskich i włoskich. Brzezia Łąka k. Wrocławia: Poligraf.
Sosnowski Roman. 2012. Appunti sulla lessicografia bilingue italiano-polacca. Problemi e sfide nel Terzo Millennio. W: L’italiano e l’Italia del Terzo Millennio: uno sguardo dalla Polonia. Red. Jamrozik E., Miłkowska-Samul K. Warszawa: SWPS-Lingo: 51-64.
Sułkowska Monika. 2005. Od stóp do głów, czyli o częściach ciała i jego atrybutach. Polsko-francusko-hiszpańsko-włoski słownik wyrażeń. Oprac. Trybisz M. Zielona Góra: Kanion.
Sułkowska Monika. 2017a. Frazeotranslacja oraz jej znaczenie w kształceniu i doskona-leniu tłumaczy. „Rocznik Przekładoznawczy. Studia nad teorią, praktyką i dydaktyką przekładu” nr 12: 341-353.
Sułkowska Monika. 2017b. L’elemento dell’acqua nei fraseologismi italiani e polacchi: studio comparativo. W: I quattro elementi nella lingua, nella letteratura e nell’arte italiana e polacca. Approccio interdisciplinare e interculturale. Red. Kwapisz-Osad-nik K. Katowice-Florencja: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego - Franco Cesati Editore: 345-356.
Sułkowska Monika. 2018. Linguistique contrastive et phraséologie appliquée. „Linguistica Silesiana” nr 39: 301-314.
Sułkowska Monika, Marcol-Cacoń Lucyna, Pastucha-Blin Agnieszka. 2019. Frazeologia somatyczna w ćwiczeniach. T. 3: Język włoski. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Szemberska Anna. 2009. „Il calcio è una metafora della vita”(Jean Paul Sartre). Metafora nel linguaggio della cronaca di calcio italiana nei quotidiani a stampa e on line. „Studia Romanica Posnaniensia” nr 36: 127-137.
Szemberska Anna. 2012a. Le cronache calcistiche nella stampa sportiva italiana. Lingua, stile, retorica. „Lingua italiana d’Oggi” nr 9: 113-146.
Szemberska Anna. 2012b. War story and love story. Komplementarne metafory w języku piłki nożnej. W: Nowe zjawiska w tekście i komunikacji.IV: Metafory i amalgamaty pojęciowe. Red.Cichmińska M., Matusiak-Kempa I. Olsztyn: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski: 283-290.
Szemberska Anna. 2014. Język piłki nożnej w polskim dyskursie publicznym na przykładzie magazynu informacyjnego „FAKTY TVN”. W: Culture and creativity in discourse studies and foreign language pedagogy. Red. Wąsikiewicz-Firlej E., Lankiewicz H., Szczepaniak-Kozak A. Piła: PWSZ: 307-317.
Szerszunowicz Joanna. 2009. Kolokwialne emocjonalizy frazeologiczne z komponentem onomastycznym w ujęciu konfrontatywnym (na materiale frazeologizmów polskich, angielskich i włoskich). W: Rejestr emocjonalny języka. Red. Wojtczuk K., Machnicka V. Siedlce: Wydawnictwo Akademii Podlaskiej: 217-225.
Szerszunowicz Joanna. 2010. Związki frazeologiczne opisujące objawy gniewu w języku polskim i włoskim. Analiza kontrastywna. „Białostockie Archiwum Językowe” nr 10: 319-339.
Szerszunowicz Joanna. 2017. Linguo-Cultural Aspects of Recent English Phraseologi-cal Borrowings in Polish. W: Fraseologia e Paremiologia. Passato, presente, futuro. Red. De Giovanni D. Milano: FrancoAngeli: 396-377.
Taborek Janusz. 2012. The language of sport: some remarks on the language of football. W: Informed teaching – premises of modern foreign language pedagogy. Red. Lankie-wicz H., Wąsikiewicz-Firlej E. Piła: PWSZ: 239-255.
Tokarski Ryszard. 1993. Słownictwo jako interpretacja świata. W: Współczesny język polski. Red. Bartmiński J. Wrocław: Wiedza o kulturze: 335-362.
Torr Guy, Chłopicki Władysław. 2000. Problemy w tłumaczeniu rytualizmów. W: Językowy obraz świata i kultura. Red. Dąbrowska A., Anusiewicz J. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego: 271-282.
Uniwersalny słownik języka polskiego. 2003. Red. Dubisz S. T. 1-4. Warszawa: PWN. Wielki słownik włosko-polski / Grande dizionario italiano-polacco. 2001. Red. Jamrozik E., Cieśla H., Kłos R. T. 1: A-E / Vol. 1: A-E. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Wielki słownik włosko-polski / Grande dizionario italiano-polacco. 2002. Red. Cieśla H., Jamrozik E., Sikora-Penazzi J. T. 2: F-O / Vol. 2: F-O. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Wielki słownik włosko-polski / Grande dizionario italiano-polacco. 2006. Red. Cieśla H., Łopieńska I., Jamrozik E., Sikora-Penazzi J. T. 3: P-Sezzo / Vol. 3: P-Sezzo. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Wielki słownik włosko-polski / Grande dizionario italiano-polacco. 2010. Red. Sikora--Penazzi J., Łopieńska I., Cieśla H., Jamrozik E. T. 4: Sf-Z / Vol. 4: Sf-Z. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Wierzbicka Anna. 2016. Słowa klucze. Różne języki – różne kultury. Warszawa: Wydaw-nictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Zardo Manuela. 2002. Langenscheidt. 1000 idiomów włoskich. Warszawa: Langenscheidt.
Zingarelli Nicola. 2001. Lo Zingarelli Minore. Vocabolario della lingua italiana di Nicola Zingarelli. Bologna: Zanichelli.
www.gazzetta.it
Beccaria Gian Luigi. 2004. Dizionario di linguistica e di filologia, metrica, retorica. Torino: Einaudi.
Drzymała Piotr. 1989. Fraseologia italiana. Piccola scelta delle espressioni e dei sintagmi verbali per studenti. Frazeologia włoska. Mały wybór zwrotów i syntagm czasownikowych dla studentów. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Drzymała Piotr. 1993. Fraseologia italiana. Słowniczek frazeologiczny włosko-polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Dziamska-Lenart Gabriela, Fliciński Piotr. 2016. Nowa frazeologia publicystyczna. „Poznańskie Spotkania Językoznawcze” nr 31: 11-25.
Godzich Anna. 2020. O trudności w tłumaczeniu na język polski nowej frazeologii kulinarnej na przykładzie włoskiej kroniki piłkarskiej. „Rocznik Przekładoznawczy. Studia nad teorią, praktyką i dydaktyką przekładu” nr 15 (w druku).
Krzeszowski Tomasz. 1988. Wstęp do wydania polskiego. W: Metafory w naszym życiu. Red. Lakoff G., Johnson M. Warszawa: PIW: 5-18.
Lewandowski Marcin. 2009. Metaphors from Other Sports in the Language of Soccer – Evidence from English and Polish. „Język, Komunikacja, Informacja” nr 4: 29-48.
Lewandowski Marcin. 2010/2011. The Rhetoric of Violence in Polish and English Soccer Reporting. „Język, Komunikacja, Informacja” nr 5: 87-99.
Lewandowski Marcin. 2012. Football is not only war. Non-violence conceptual metaphors in English and Polish soccer language. W: Sprache und Fußball im Blickpunkt linguistischer Forschung. Red. Taborek J., Tworek A., Zieliński L. Hamburg: Verlag Dr. Kovač: 79-95.
Lewandowski Marcin. 2013. The Language of Football: an English-Polish Contrastive Study. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Mazanek Anna, Wójtowicz Janina. 2004. Idiomy polsko-włoskie. Fraseologia idiomatica polacco-italiana. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN.
Meisels Wojciech. 2001. Podręczny słownik włosko-polski / Dizionario pratico italiano--polacco. T. 1: A-Ó. T. 2: M-Z. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Miodunka Władysław. 1980. Teoria pól językowych. Społeczne i indywidualne ich uwa-runkowania. Warszawa-Kraków: PWN.
Müldner-Nieckowski Piotr. 2003. Wielki słownik frazeologiczny języka polskiego. Warszawa: Świat Książki.
Nowowiejski Bogusław. 2014. Zróżnicowanie polskiej leksyki sportowej (między specjalistyczną terminologią a słownictwem potocznym i środowiskowym). „Poznańskie Spotkania Językoznawcze” nr 28: 109-124.
Pronińska Aleksandra. 2005. Principi teorici della compilazione del dizionario fraseologico italiano-polacco. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Rosłoń Marcin. 2011. Mowa trawa. Słownik piłkarskiej polszczyzny. Wrocław: Bukowy Las.
Salwa Piotr, Szleszyńska Małgorzata. 1993. Wybór idiomów włoskich. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Sapir Edward. 1978. Kultura, język, osobowość. Wybrane eseje. Warszawa: PIW.
Skuza Sylwia. 2010.Kobieta:matka, córka, panna, żona, teściowa, synowa i wdowa w przysłowiach polskich i włoskich. Brzezia Łąka k. Wrocławia: Poligraf.
Sosnowski Roman. 2012. Appunti sulla lessicografia bilingue italiano-polacca. Problemi e sfide nel Terzo Millennio. W: L’italiano e l’Italia del Terzo Millennio: uno sguardo dalla Polonia. Red. Jamrozik E., Miłkowska-Samul K. Warszawa: SWPS-Lingo: 51-64.
Sułkowska Monika. 2005. Od stóp do głów, czyli o częściach ciała i jego atrybutach. Polsko-francusko-hiszpańsko-włoski słownik wyrażeń. Oprac. Trybisz M. Zielona Góra: Kanion.
Sułkowska Monika. 2017a. Frazeotranslacja oraz jej znaczenie w kształceniu i doskona-leniu tłumaczy. „Rocznik Przekładoznawczy. Studia nad teorią, praktyką i dydaktyką przekładu” nr 12: 341-353.
Sułkowska Monika. 2017b. L’elemento dell’acqua nei fraseologismi italiani e polacchi: studio comparativo. W: I quattro elementi nella lingua, nella letteratura e nell’arte italiana e polacca. Approccio interdisciplinare e interculturale. Red. Kwapisz-Osad-nik K. Katowice-Florencja: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego - Franco Cesati Editore: 345-356.
Sułkowska Monika. 2018. Linguistique contrastive et phraséologie appliquée. „Linguistica Silesiana” nr 39: 301-314.
Sułkowska Monika, Marcol-Cacoń Lucyna, Pastucha-Blin Agnieszka. 2019. Frazeologia somatyczna w ćwiczeniach. T. 3: Język włoski. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Szemberska Anna. 2009. „Il calcio è una metafora della vita”(Jean Paul Sartre). Metafora nel linguaggio della cronaca di calcio italiana nei quotidiani a stampa e on line. „Studia Romanica Posnaniensia” nr 36: 127-137.
Szemberska Anna. 2012a. Le cronache calcistiche nella stampa sportiva italiana. Lingua, stile, retorica. „Lingua italiana d’Oggi” nr 9: 113-146.
Szemberska Anna. 2012b. War story and love story. Komplementarne metafory w języku piłki nożnej. W: Nowe zjawiska w tekście i komunikacji.IV: Metafory i amalgamaty pojęciowe. Red.Cichmińska M., Matusiak-Kempa I. Olsztyn: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski: 283-290.
Szemberska Anna. 2014. Język piłki nożnej w polskim dyskursie publicznym na przykładzie magazynu informacyjnego „FAKTY TVN”. W: Culture and creativity in discourse studies and foreign language pedagogy. Red. Wąsikiewicz-Firlej E., Lankiewicz H., Szczepaniak-Kozak A. Piła: PWSZ: 307-317.
Szerszunowicz Joanna. 2009. Kolokwialne emocjonalizy frazeologiczne z komponentem onomastycznym w ujęciu konfrontatywnym (na materiale frazeologizmów polskich, angielskich i włoskich). W: Rejestr emocjonalny języka. Red. Wojtczuk K., Machnicka V. Siedlce: Wydawnictwo Akademii Podlaskiej: 217-225.
Szerszunowicz Joanna. 2010. Związki frazeologiczne opisujące objawy gniewu w języku polskim i włoskim. Analiza kontrastywna. „Białostockie Archiwum Językowe” nr 10: 319-339.
Szerszunowicz Joanna. 2017. Linguo-Cultural Aspects of Recent English Phraseologi-cal Borrowings in Polish. W: Fraseologia e Paremiologia. Passato, presente, futuro. Red. De Giovanni D. Milano: FrancoAngeli: 396-377.
Taborek Janusz. 2012. The language of sport: some remarks on the language of football. W: Informed teaching – premises of modern foreign language pedagogy. Red. Lankie-wicz H., Wąsikiewicz-Firlej E. Piła: PWSZ: 239-255.
Tokarski Ryszard. 1993. Słownictwo jako interpretacja świata. W: Współczesny język polski. Red. Bartmiński J. Wrocław: Wiedza o kulturze: 335-362.
Torr Guy, Chłopicki Władysław. 2000. Problemy w tłumaczeniu rytualizmów. W: Językowy obraz świata i kultura. Red. Dąbrowska A., Anusiewicz J. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego: 271-282.
Uniwersalny słownik języka polskiego. 2003. Red. Dubisz S. T. 1-4. Warszawa: PWN. Wielki słownik włosko-polski / Grande dizionario italiano-polacco. 2001. Red. Jamrozik E., Cieśla H., Kłos R. T. 1: A-E / Vol. 1: A-E. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Wielki słownik włosko-polski / Grande dizionario italiano-polacco. 2002. Red. Cieśla H., Jamrozik E., Sikora-Penazzi J. T. 2: F-O / Vol. 2: F-O. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Wielki słownik włosko-polski / Grande dizionario italiano-polacco. 2006. Red. Cieśla H., Łopieńska I., Jamrozik E., Sikora-Penazzi J. T. 3: P-Sezzo / Vol. 3: P-Sezzo. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Wielki słownik włosko-polski / Grande dizionario italiano-polacco. 2010. Red. Sikora--Penazzi J., Łopieńska I., Cieśla H., Jamrozik E. T. 4: Sf-Z / Vol. 4: Sf-Z. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Wierzbicka Anna. 2016. Słowa klucze. Różne języki – różne kultury. Warszawa: Wydaw-nictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Zardo Manuela. 2002. Langenscheidt. 1000 idiomów włoskich. Warszawa: Langenscheidt.
Zingarelli Nicola. 2001. Lo Zingarelli Minore. Vocabolario della lingua italiana di Nicola Zingarelli. Bologna: Zanichelli.
www.gazzetta.it
Godzich, A. (2020). Polskie ekwiwalenty funkcjonalne leksemów brodino i mozzarella z włoskich kronik piłkarskich. Acta Neophilologica, 1(XXII), 171–186. https://doi.org/10.31648/an.5225
Anna Godzich
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu / Adam Mickiewicz University in Poznań
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu / Adam Mickiewicz University in Poznań
