Obraz kaukaskich rzek w poezji Tadeusza Łady-Zabłockiego
Beata Tarnowska
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w OlsztynieAbstract
This paper presents the image of Caucasian rivers in the poetry of Tadeusz Łada-Zabłocki (1811–1847), a tsarist exile to the Caucasus. Zabłocki’s poetic vision of the rivers that flow through the Caucasus Mountains (the Alazani, the Kura, the Samur,
the Kodori, the Aragvi and the Terek) is clearly ambivalent. Unlike his domestic, Belarusian rivers – a symbol for familiarity and idyllic harmony with nature – they are perceived as rapid, wild and dangerous entities. Yet, they stand for both the dominion of death and the unbridled power of life.
Keywords:
“Polish Caucasian Poets”, the poetry of Tadeusz Łada-Zabłocki, Caucasian riversReferences
Bachelard Gaston. 1975. Wyobraźnia poetycka. Wybór pism. Przeł. Chudak H., Tatarkiewicz A. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy. Google Scholar
Bachórz Józef. 1974. O polskim egzotyzmie romantycznym. W: Problemy polskiego romantyzmu. Seria II. Red. Żmigrodzka M. Wrocław: Ossolineum. Google Scholar
Bachórz Józef. 2005. „Złączyć się z burzą...”: tuzin studiów i szkiców o romantycznych wyobrażeniach morza i egzotyki. Gdańsk: „Słowo/Obraz Terytoria”. Google Scholar
Brzeziński Jerzy. 2001. O języku poezji Tadeusza Łady-Zabłockiego. Zielona Góra: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Tadeusza Kotarbińskiego w Zielonej Górze. Google Scholar
Burkot Stanisław. 1988. Polskie podróżopisarstwo romantyczne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Google Scholar
Butowt-Andrzeykowicz Michał. 1859. Szkice Kaukazu. T. 1. Warszawa: Drukarnia Jan Psursiego. W: http://kaukaz.pjp2.edu.pl/ksiegozbior_1/szkice_kaukazu_t_2_%20michal_butowd_andrzejkowicz.html [Dostęp 25 I 2018]. Google Scholar
Curtius Ernst Robert. 1997. Literatura europejska i łacińskie średniowiecze. Tłum. Borowski A. Kraków: Universitas Google Scholar
Czabanowska Anna. 1987. Wyobraźnia akwatyczna w poezji Młodej Polski. „Pamiętnik Literacki” 78 (3): 99-135. Google Scholar
Dąbrowicz Elżbieta. 2015. Rzeki „historyczne” w geografii mentalnej piętnastolecia pokongresowego (1815-1830). „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” 5 (8): 315-334. Google Scholar
Furier Andrzej. 2009. Polacy w Gruzji. Warszawa: Wydawnictwo Trio. Google Scholar
Gadamska-Serafin Renata. 2015. Góry Kaukaz w poezji zesłańczej Tadeusza Łady-Zabłockiego. „Góry – Literatura – Kultura” nr 9: 155-190. Google Scholar
Gadamska-Serafin Renata. 2018. Góry Kaukaz jako wrota Orientu. Motywy orientalne w twórczości Tadeusza Łady-Zabłockiego. „Góry – Literatura – Kultura” nr 11: 111-141.
Crossref
Google Scholar
Gruzińska Droga Wojenna – jedna z najpiękniejszych tras świata. W: www.stacjabalkany.pl [Dostęp 22 VIII 2020]. Google Scholar
Inglot Mieczysław. 1957. Polacy piszący na Kaukazie w pierwszej poł. XIX w. Materiały do zagadnienia. „Pamiętnik Literacki” z. 2: 538-551. Google Scholar
Janion Maria. 1992. Tadeusz Łada-Zabłocki 1813-1847. W: Obraz literatury polskiej. Literatura krajowa w okresie romantyzmu 1831-1863. T. 3. Red. Żółkiewski S. i in. Warszawa: Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk: 333-368. Google Scholar
Kalnická Zdeňka. 2002. Woda. W: Estetyka czterech żywiołów. Ziemia. Woda. Ogień. Powietrze. Red. Wilkoszewska K. Kraków: Wydawnictwo Universitas: 73-131. Google Scholar
Kolbuszewska Ewa. 1996. Romantyczne przeżycie szczytu. „Góry – Literatura – Kultura” nr 1: 31-56. Google Scholar
Kolbuszewska Ewa. 2007. Romantyczne przeżywanie przyrody. Znaczenia, wartości, style zachowań. Wrocław: Agencja Wydawnicza a linea. Google Scholar
Kolbuszewski Jacek. 1992. „Szczęście wiosłem wyliczone”. Motyw rzeki w myśleniu symbolicznym i literaturze. W: Rzeki. Kultura, cywilizacja, historia. Red. Kołtuniak J. T. 1: 39-61. Google Scholar
Kolbuszewski Jacek. 1996. Motyw górskich rzek w literaturze. „Góry – Literatura – Kultura” nr 2: 81-90. Google Scholar
Kopaliński Władysław. 1990. Słownik symboli. Warszawa: Wiedza Powszechna. Google Scholar
Lijewska Elżbieta. 1998. Szkice kaukaskie. O twórczości wygnańczej Władysława Strzelnickiego. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza. Google Scholar
Łada Zabłocki Tadeusz. 1845. Poezje Tadeusza Łady-Zabłockiego. Petersburg: Romuald Podbereski. Oprac. Gącerz W. W: kaukaz.upjp2.edu.pl [Dostęp 21 VII 2020]. Google Scholar
Ławski Jarosław. 2015. Rzeka w czarnoromantycznym imaginarium: „Zamek kaniowski” Seweryna Goszczyńskiego. „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” nr 5 (8): 455-478. Google Scholar
Michałowska Teresa. 1982. Poetyka i poezja. Studia i szkice staropolskie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Google Scholar
Ossowska Danuta. 2013. Wstęp. W: Poezje Tadeusza Łady-Zabłockiego. 1845. Petersburg: Romuald Podbereski: 6-20. W: kaukaz.upjp2.edu.pl [Dostęp 21 VII 2020]. Google Scholar
Ossowska Danuta, Filina Maria. 2007. Losy Polaków na Kaukazie. Cz. I: „Tbiliska grupa” polskich poetów zesłańczych. Tbilisi: Wydawnictwo „Universal”. Google Scholar
Owczarski Wojciech. 2000. „Płynąć, płynąć i płynąć...”. Woda jako temat wyobraźni Mickiewicza. „Twórczość” nr 7: 67-82. Google Scholar
Pociask-Karteczka Joanna. 2005. Rzeka i sacrum. W: Geografia i sacrum. Red. Domański B., Skiba S. Kraków: IGiGP UJ: 369-380. Google Scholar
Polanowski Tadeusz. 1973. Model człowieka w wierszach Łady-Zabłockiego. „Roczniki Humanistyczne KUL” t. 21, z. 1: 123-137. Google Scholar
Polski Słownik Biograficzny. T. XL. W: ipsb.nina.gov.pl [Dostęp 18 VIII 2020] Google Scholar
Rączka Teresa. 2011. „Przez fale rozeznać myśl wód”. O romantycznych przedstawieniach rzeki w twórczości A. Mickiewicza i T. Szewczenki. Katowice: Agencja Artystyczna PARA. Google Scholar
Rączka-Jeziorska Teresa. 2018. Białoruskie dopływy polsko-inflackiego „Rubonu”. W: elib.bsu.by › bitstream [Dostęp 21 III 2021]. Google Scholar
Reychman Jan. 1972. Podróżnicy polscy na Bliskim Wschodzie w XIX w. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Wiedza Powszechna. Google Scholar
Samsel Karol. 2015. Rzeki w „Królu-Duchu”. „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” nr 5 (8): 479-505. Google Scholar
Sattarov Samir. 2019. Orient w twórczości „polskich poetów kaukaskich” (na przykładzie twórczości Tadeusza Łady-Zabłockiego, Władysława Strzelnickiego, Michała Butowta-Andrzejkowicza). „Tematy i Konteksty” nr 9 (14): 313-326.
Crossref
Google Scholar
Siwicka Dorota. 2019. Mapy romantyków. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN. Google Scholar
Skwarczyńska Stefania.1985. Topos „Ubi sunt qui ante nos fuerunt” oraz styczne z nim formacje treściowo-formalne w poezji europejskiego kręgu kulturowego. W: W orbicie literatury, teatru, kultury naukowej. Warszawa: Wydawnictwo PAX: 80-150. Google Scholar
Sosnowski Arystrach. 1847. Opis przejścia przez grzbiet łańcucha gór Lezgistanu. „Atheneum” t. 1: 218-231. W: Ossowska Danuta, Filina Maria. 2007. Losy Polaków na Kaukazie. Cz. I: 283-292. Google Scholar
Strzelnicki Władysław. 1860. Szkice Kaukazu. Żytomierz: nakładem J. Strzelnickiego. W: www.kaukaz.up jp2.edu.pl [Dostęp 5 VIII 2020]. Google Scholar
Śliwowska Wiktoria. 1998. Zesłańcy polscy w Imperium Rosyjskim w pierwszej połowie XIX wieku: słownik biograficzny. Warszawa: Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, „DiG”: 694-695. Google Scholar
Śniedziewski Piotr. 2011. Romantyczna świadomość elegijna – rozprawa „O elegii” Kazimierza Brodzińskiego. „Pamiętnik Literacki” z. 1: 5-25. Google Scholar
Szargot Maciej. 2015. Metamorfozy Niemna w twórczości Adama Mickiewicza. „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” nr 5 (8): 521-532. Google Scholar
Więzik Małgorzata. 2018. Znaczenie wody w dumach ukraińskich i kulturze kozackiej. W: Śmierć w wodzie i inne motywy akwatyczne w horyzoncie wyobraźni. Red. Pawłowska-Jądrzyk B. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego: 155-165. Woźniak Anna. 2002. T.L. Żeńskie istoty mityczne w folklorze polskim i białoruskim. „Roczniki Humanistyczne TN KUL” – Seria: Słowianoznawstwo z. 7: 146-157. Google Scholar
Zawadzka Danuta. 2014. Krajobraz, mapa, pejzaż – powinowactwa romantyczne. W: „Geografia i metafora”. Red. Konończuk E., Nofikow E., Sidoruk E. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku: 11-29. W: repozytorium.uwb.edu.pl [Dostęp 1 VIII 2020]. Google Scholar
Zwierzyński Leszek. 1998. Wyobraźnia akwatyczna Mickiewicza. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Google Scholar
Żywow Mark. 1959. Polscy poeci „kaukascy”. (Materiały biograficzne). Przeł. z ros. Heintsch K. „Pamiętnik Literacki” z. 3/4: 563-591. Google Scholar
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Most read articles by the same author(s)
- Beata Tarnowska, GOLGOTHA AND THE GALILEE LAKE IN THE CONTEMPORARY ISRAELI POETRY – ON THE EXAMPLE OF THE SELECTED POEMS OF HEZY LESKLY AND AMIR OR , Acta Neophilologica: Vol. 2 No. XIV (2012): Acta Neophilologica
- Beata Tarnowska, “The seaside city white and blue”… The Image of Tel Aviv in the Jewish-Polish Poetry of the Interwar Era , Acta Neophilologica: Vol. 1 No. XV (2013): Acta Neophilologica