BETWEEN WOR(L)DS... OR COMPLETELY LOST IN TRANSLATION? O WSPÓŁCZESNYCH „TŁUMACZENIACH” TYTUŁÓW MEGAPRODUKCJI FILMOWYCH. OD WIRUJĄCEGO SEKSU (1987) PRZEZ MINIONKI (2010-2017) DO PRZEŁĘCZY OCALONYCH (2016)
Bartosz Poluszyński
Instytut Slawistyki Uniwersytet OpolskiAbstrakt
In the present article, entitled Between Wor(l)ds... OR completely lost in translation? On contemporary “translations” of the titles of film blockbusters. From “Wirujący seks” (1987) and “Minionki” (2010-2017) to “Przełęcz ocalonych” (2016), its author – being a philologist, a linguist, a translation-studies researcher, and a regular picturegoer, takes into practical consideration selected translations (mainly from English into Polish) of several dozen film blockbusters having been produced in the last 20 years. On the basis of available resources, which are relatively few regarding the matter in question, the author makes an attempt at identifying and defining a range of formal and informal criteria in accordance with which English-language film titles are typically translated (“translated”?) into Polish, and then he tries to evaluate the adequacy of such film title translations against the original ones. The considerations are primarily made from a philological perspective (mainly lexical), including the corresponding cultural issues that might have affected the translation process. The analysis also embraces the increasingly significant commercial aspect present in the contemporary cinematography, in view of which a film these days is first of all a product that needs to be sold at a huge profit to the international clientele.
Słowa kluczowe:
English-language films, film title translations, media onomastics, media names, ideonims, chrematonismsBibliografia
Uniwersytetu Gdańskiego: 313-324.
Gagaczowska Monika. 2000. Tytuł i tłumaczenie. W: Mała encyklopedia przekłado-
znawstwa. Red. Dąmbska-Prokop U., Brzozowski J. i in. Częstochowa: Wydawnictwo
Wyższej Szkoły Języków Obcych i Ekonomii „Educator”.
Galilej Cecylia. 2012. Z problematyki tłumaczeń anglojęzycznych tytułów filmowych na
język polski. „Roczniki Humanistyczne” t. LX, nr 8 (60): 15-29.
Hejwowski Krzysztof. 2004a. Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu. Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe PWN.
Hejwowski Krzysztof. 2004b. Translation: A Cognitive-Communicative Approach. Olecko:
Wydawnictwo Wszechnicy Mazurskiej.
Hejwowski Krzysztof. 2015. Iluzja przekładu. Przekładoznawstwo w ujęciu konstruk-
tywnym. Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”.
Hendrykowski Marek. 1979. O tytule filmowym. „Kino” nr 12: 32-33. W: http://www.
archiwum.kino.org.pl/pdf/1979/kino_1979_12_034.pdf [Dostęp 14 IV 2018]. Jarniewicz Jerzy. 1999. Tytuł w przekładzie (czyli o tłumaczeniu tytułów tekstów lite-
rackich). „Literatura na Świecie” nr 12 (341): 245-254.
Jarniewicz, Jerzy. 2000. Przekład tytułu: między egzotyką a adaptacją. W: Przekłada-
jąc nieprzekładalne: materiały z „I Międzynarodowej Konferencji Translatorycznej”. Red. Kubiński W., Kubińska O., Wolański T.Z. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego: 477-483.
Kalisz Roman. 2009. Tłumaczenia tytułów – praktyka i nadużycia. W: 50 lat polskiej translatoryki: materiały z konferencji naukowej zorganizowanej przez Instytut Lin- gwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego w Warszawie w dniach 23-25 li- stopada 2007 r.. Red. Hejwowski K., Szczęsny A., Topczewska U. Warszawa: Instytut Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego: 531-537.
Margot Jean Claude. 1979. Traduire sans trahir. Lausanne: L’Age d’Homme.
Molina Lucía & Hurtado Albir Amparo. 2002. Translation Techniques Revisited: A Dy- namic and Functionalist Approach. „Meta” No XLVII/4. W: https://ddd.uab.cat/pub/
artpub/2002/137439/ meta_ a2002v47n4p498. pdf [Accessed 20 VIII 2017]. Muszyński Łukasz. 2015. Nad basenem (recenzja filmu Nienasyceni [2015]). W: http://
www.filmweb. pl/review/Nad+basenem-17793 [Dostęp 14 IV 2018]. Naruszewicz-Duchlińska Alina. 2016. Onimiczna kreatywność translatorska w tytułach
filmów i seriali. „Prace Językoznawcze” nr 18/3: 147-158.
Nida Eugene. 1964. Toward a Science of Translating with Special Reference to Principles and Procedures Involved in Bible Translating. Leiden: E.J. Brill.
Poluszyński Bartosz. 2017. Analiza komparatywna humoru słownego w anglojęzycznej i polskojęzycznej wersji filmu animowanego pt. Shrek (2001) na podstawie wybranych dialogów między Shrekiem a innymi postaciami występującymi w filmie. W: Komu- nikacja międzykulturowa w świetle współczesnej translatologii. T. VIII: Literatura – język – kultura. Red. Kujawska-Lis E., NDiaye I.A. Olsztyn: Instytut Słowiańsz- czyzny Wschodniej UWM w Olsztynie: 143-156.
Rachut Konrad Stefan. 2014. Tłumaczenie jako akt komunikacji międzykulturowej: na przykładzie tłumaczeń tytułów filmów anglojęzycznych na język polski i język rosyjski. „Acta Neophilologica” nr XVI (2): 221-228.
Sikorski Maciej. 2017. Polska: kraj skazany na kiepskie tłumaczenia tytułów i filmów. W: http://antyweb.pl/tytuly-filmow-tlumaczenia/ [Dostęp 10 IV 2018].
Surdyk Augustyn i Urban Anna. 2016. Mistranslations of Film Titles: Between Fidelity and Advertising. „Glottodidactica” nr XLIII/1: 153-170.
Suwaj Jadwiga. 2014. Przekład tytułów filmów anglojęzycznych i ich funkcjonowanie na rynku polskim. „Między Oryginałem a Przekładem. O przekładzie filmowym” R. XX, nr 1 (23): 189-201.
Suwaj Jadwiga. 2018. Problemy kulturowe w tłumaczeniu anglojęzycznych tytułów fil- mowych na język polski. „Rocznik Przekładoznawczy” nr 13: 225-234.
Vinay Jean-Paul & Darbelnet Jean. 1977. Stylistique comparée du français et de l’anglais. Méthode de traduction. París: Didier.
Newmark Peter. 1988. A Textbook of Translation. London: Prentice Hall International.
Instytut Slawistyki Uniwersytet Opolski
Inne teksty tego samego autora
- Bartosz Poluszyński, Trening metaleksykograficzny w globalnej rzeczywistości online – praktyczna pomoc czy archaizm w międzykulturowym procesie glottodydaktycznym XXI wieku , Acta Neophilologica: Tom 1 Nr XXII (2020): Acta Neophilologica
