Słowiańskie "Dzieci szatana" – profetyczna powieść Stanisława Przybyszewskiego
Abstrakt
This paper discusses the relation between Stanislaw Przybyszewski’s writings and the artistic manifesto Confiteor. It demonstrates that the novel Devil’s Children in the context of the dissertation Devil’s Synagogue implements the manifesto. The analysis of the works reveals the Manichaean deposits of spiritual archeology in Przybyszewski’s characters as Slavs. The analysis demonstrates that only the author is aware of the destructive nature of the radically anti-world theological, cosmological, anthropological, and eschatological dualism. The characters are masks of his subconscious which is brought into daylight. The Slavic children of the Devil, similarly to Fyodor Dostoevsky’s characters, by destroying the world destroy themselves. Their manner of self-destruction is the destruction of the world. They commit suicide, they die of the illness of the soul, they murder, they set fires, and they long for the end of the world in the glowing of fire. Their fates are displayed as a cautionary tale against a regression into the dark subconscious. The lack of individualization, that is the restraint of driving urges and not including them in the structure of personality, is explained by the author of the article to be an eruption of destructiveness predicting the 20th century revolutions and crimes of totalitarianism.
Słowa kluczowe:
the psychology of the depth, Androgyny, eschatology, Manichaeism, Satanism, Socialism, anarchy, revolutionBibliografia
Boyce Mary. 1988. Zaratusztrianie. Wiara i życie. Przeł. Z. Józefowicz-Czabak i B.J. Korzeniowski. Łódź 1988: Wydawnictwo Łódzkie.
Burek Tomasz. 1982. Przybyszewski kusiciel, w: Stanisław Przybyszewski w 50-lecie zgonu pisarza, red. H. Filipkowska. Wrocław: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Dostojewski Fiodor. 1992. Biesy. Przeł. T. Zagórski, Z. Podgórzec. Londyn1992: Wydawnictwo Puls.
Goethe Johann Wolfgang. 1983. Faust, w: Dzieła wybrane. Wybór S. H. Kaszyński. Warszawa 1983: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Janion Maria. 2006. Niesamowita Słowiańszczyzna. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Jerofiejew Wiktor. 2004. Encyklopedia duszy rosyjskiej. Romans z encyklopedią. Warszawa: Czytelnik.
Matuszek Gabriela. 2008. Stanisław Przybyszewski – pisarz nowoczesny. Eseje i proza – próba monografii. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS.
Matuszek Gabriela. 1993. Nędza świata bez Boga. O ‘Dzieciach szatana’ Stanisława Przybyszewskiego, w tegoż: Dzieci szatana. Kraków: Oficyna Literacka
Matuszek Gabriela. 1995. Między pustką transcendencji a szaleństwem zmysłów. O wczesnej eseistyce Stanisława Przybyszewskiego, w tegoż: Synagoga szatana. Powstanie , rozwój i dzisiejsze znaczenie. Kraków: Oficyna Literacka.
Przybyszewski Stanisław. 1899. Confiteor. http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/confiteor Wydawca: Fundacja Nowoczesna Polska.
Przybyszewski Stanisław. 1926. Moi współcześni. Wśród obcych. Warszawa 1926: Wydawnictwo „Tygodnika Ilustrowanego”.
Przybyszewski Stanisław. 1929. Synowie ziemi. T.1. Warszawa 1929: Wydawnictwo „Tygodnika Ilustrowanego”.
Przybyszewski Stanisław. 1929. Synowie ziemi. Dzień sądu. T.2. Warszawa 1929: Wydawnictwo „Tygodnika Ilustrowanego”.
Przybyszewski Stanisław. 1929. Synowie ziemi. Dzień sądu. T.3. Warszawa 1929: Wydawnictwo „Tygodnika Ilustrowanego”.
Przybyszewski Stanisław. 1993. Dzieci szatana. Oprac. G. Matuszek. Kraków: Oficyna Literacka.
Przybyszewski Stanisław.1995. Synagoga szatana i inne eseje. tłum., wybór, wstęp G. Matuszek. Kraków: Oficyna Literacka.
Witt Wiwianna. 1982. Przybyszewski a Dostojewski, w: Stanisław Przybyszewski w 50-lecie zgonu pisarza, red. H. Filipkowska. Wrocław: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
