Przekłady prozy rosyjskiej w „Tygodniku Wileńskim” (Sierra Morena Nikołaja Karamzina i Trzy siostry czyli Widmo Minwany Wasilija Żukowskiego
Magdalena Dąbrowska
Uniwersytet WarszawskiAbstrakt
Artykuł zawiera omówienie dwóch zapomnianych przekładów prozy rosyj-skiej na język polski: opowieści preromantycznej Sierra-Morena Nikołaja Karamzina („Tygodnik Wileński” 1821, nr 13, s. 8–16) i opowieści moralizatorskiej Trzy siostry, czyli Widmo Minwany Wasilija Żukowskiego („Tygodnik Wileński” 1822, nr 9, s. 200–206). Przedstawiono tu polemikę z Wiktorem i Haliną Czernianinami, badaczami przede wszyst-kim atrybucji utworów, ich przynależności do gatunku literackiego (powieść – opowieść) i kierunku literackiego (sentymentalizm – preromantyzm). W artykule omówiono przekłady Sierry-Moreny i Trzech sióstr... w świetle: 1) programu, struktury i tematyki „Tygodnika Wileńskiego” – działy, literatura polska i zachodnioeuropejska, tłumaczenia utworów Karamzina oraz 2) specyfiki tłumaczenia – porównanie przekładu Sierry-Moreny z 1821 i 1839 roku („Rozmaitości” 1839, nr 18, s. 137–140).
Słowa kluczowe:
Nikołaj Karamzin, Wasilij Żukowski, Sierra-Morena, Trzy siostry, czyli Widmo Minwany, „Tygodnik Wileński”, przekład, literaturoznawstwo porównawczeBibliografia
Balcerzan Edward. 1999. Literatura z literatury (strategie tłumaczy). Przekład. Katowice: Śląsk.
Bracia Anglicy. 1819. [s.auct.]. Bracia Anglicy, albo przygody familii Howard. „Tygodnik Wileński” t. 7, nr 134, 15 marca: 145–162.
Czernianin Wiktor, Czernianin Halina. 2011. Wokół „Tygodnika Wileńskiego” 1815–1822. Studia i szkice. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT–Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
Dąbrowska Magdalena. 2003. Rosyjska opowieść sentymentalna przełomu XVIII i XIX wieku. Warszawa: Instytut Rusycystyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Dąbrowska Magdalena. 2019. „W prozie nie ma on sobie równego...”.„Wieś” Nikołaja Karamzina w „Tygodniku Wileńskim” (1820). „Studia Rossica Gedanensia” nr 6: 71–82.
Filozofia moralna. 1821. [s.auct.]. Filozofia moralna. Z francuskiego przez M. Olszewskiego. „Tygodnik Wileński” t. 1, nr 5, 15 marca: 105–116, nr 9, 15 maja: 201–210, nr 11, 15 czerwca: 255–260.
Galster Bohdan. 1987. Paralele romantyczne. Polsko-rosyjskie powinowactwa literackie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Historia zakonnicy. 1819. [s.auct.]. Historia zakonnicy Beatryx, przełożonej klasztoru S. Maryi. Ustęp z powieści „Bracia Anglicy” i t.d. „Tygodnik Wileński” t. 7, nr 140, 15 czerwca: 345-361.
Karamzin Nikołaj. 1820a. Wieś. „Tygodnik Wileński” nr 174, 15 listopada: 258–265.
Karamzin Nikołaj. 1820b. Wyznanie moje. List do wydawcy dziennika. „Tygodnik Wileński” nr 175, 30 listopada: 291–303.
Karamzin Nikołaj. 1821. Sierra-Morena. Wyjątek z pism pewnego Rosjanina, tłumaczenie z rosyjskiego, przez W.S.P. „Tygodnik Wileński” nr 13, 15 lipca: 8–16.
Karamzin Nikołaj. 1839. Sierra Morena. Z rosyjskiego podług Karamzyna. „Rozmaitości. Pismo dodatkowe do Gazety Lwowskiej” nr 18, 4 lipca: 137–140.
Kostkiewiczowa Teresa. 1996. Sentymentalizm. W: Słownik literatury polskiego oświecenia. Red. Kostkiewiczowa T. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich: 566–574.
Kowalczyk Witold. 1977. O polskich tłumaczeniach utworów Mikołaja Karamzina. „Slavia Orientalis” nr 1: 3–16.
Kowalczyk Witold. 1985. Proza Mikołaja Karamzina. Problemy poetyki. Lublin: Uniwersytet Marii Skłodowskiej-Curie.
Legeżyńska Anna. 1999. Tłumacz i jego kompetencje autorskie. Na materiale powojennych tłumaczeń z A. Puszkina, W. Majakowskiego, I. Kryłowa, A. Błoka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Możejko Edward. 2000. Przekład w kontekście studiów porównawczych. W: Komparatystyka literacka a przekład. Red. Fast P., Żemła K. Katowice: Śląsk. Wydawnictwo Naukowe: 37–48.
Pigoń Stanisław. 1929. Z dawnego Wilna. Szkice obyczajowe i literackie. Wilno: Wydawnictwo Magistratu m. Wilna.
Prospekt. 1821. [s.auct.]. Prospekt. „Tygodnik Wileński” t. 1, nr 1, 15 stycznia: 15–16.
Seliko. 1818. Seliko. Powieść afrykańska. (Z Floryana). „Tygodnik Wileński” t. 5, nr 108, 15 lutego: 94–111.
Sinko Zofia. 1996. Gotycyzm. W: Słownik literatury polskiego oświecenia. Red. Kostkiewiczowa K. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich: 158–163.
Suchanek Lucjan. 1974. Rosyjska ballada romantyczna. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Suchanek Lucjan. 1991. Preromantyzm w Rosji. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
Sudolski Zbigniew. 1975. Czasopiśmiennictwo w Galicji i Krakowie do Wiosny Ludów. W: Literatura krajowa w okresie romantyzmu 1831–1863. T. 1. Red. Janion M., Zakrzewski B., Dernałowicz M. Kraków: Wydawnictwo Literackie: 387–398.
Tamara. 1818. Tamara, albo Jezioro pokutników. (Powieść indyjska z Bufflera). „Tygodnik Wileński” t. 5, nr 106, 15 stycznia: 28–43.
Uwiadomienie. 1819. [s.auct.]. Uwiadomienie. „Tygodnik Wileński” nr 153, 31 grudnia: 383–384.
Wyjątki. 1820. [Bartoszewicz Z.]. Wyjątki z pism Karamzina prozą. „Tygodnik Wileński” nr 174, 15 listopada: 257–258.
[Żukowski Wasilij]. 1822. Trzy siostry, czyli Widmo Minwany. Z rosyjskiego przez M. Korzeniewskiego. „Tygodnik Wileński” nr 9, 15 maja: 200–206.
Вацуро Вадим. 1999. „Сиерра-Морена” Н.М. Карамзина и литературная традиция. „XVIII век”. Сб. 21 (Памяти Павла Наумовича Беркова (1896–1969). Санкт-Петербург: Наука: 327–336.
Вацуро Вадим. 2002. Готический роман в России. Москва: Новое литературное обозрение.
Веселовский Александр. 1999. В.А. Жуковский.Поэзия чувства и „сердечного воображения”. Москва: INTRADA.
[Жуковский Василий]. 1808. Три сестpы. (Видение Минваны). «Вестник Европы» ч. 37, No 2: 148–154.
[Карамзин Николай]. 1795. Сиерра Морена. «Аглая» т. 2: 7-18.
Никонова Н. 2014. Примечания. Три сестры. (Видение Минваны). (online) http://az.lib.ru/z/zhukowskij_w_a/text_1808_tri_sestry.shtml (доступ 26.07.2020)
Рак Вадим. 2008. Статьи о литературе XVIII века. Санкт-Петербург: Издательство Пуш-кинский дом.
Bracia Anglicy. 1819. [s.auct.]. Bracia Anglicy, albo przygody familii Howard. „Tygodnik Wileński” t. 7, nr 134, 15 marca: 145–162.
Czernianin Wiktor, Czernianin Halina. 2011. Wokół „Tygodnika Wileńskiego” 1815–1822. Studia i szkice. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT–Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
Dąbrowska Magdalena. 2003. Rosyjska opowieść sentymentalna przełomu XVIII i XIX wieku. Warszawa: Instytut Rusycystyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Dąbrowska Magdalena. 2019. „W prozie nie ma on sobie równego...”.„Wieś” Nikołaja Karamzina w „Tygodniku Wileńskim” (1820). „Studia Rossica Gedanensia” nr 6: 71–82.
Filozofia moralna. 1821. [s.auct.]. Filozofia moralna. Z francuskiego przez M. Olszewskiego. „Tygodnik Wileński” t. 1, nr 5, 15 marca: 105–116, nr 9, 15 maja: 201–210, nr 11, 15 czerwca: 255–260.
Galster Bohdan. 1987. Paralele romantyczne. Polsko-rosyjskie powinowactwa literackie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Historia zakonnicy. 1819. [s.auct.]. Historia zakonnicy Beatryx, przełożonej klasztoru S. Maryi. Ustęp z powieści „Bracia Anglicy” i t.d. „Tygodnik Wileński” t. 7, nr 140, 15 czerwca: 345-361.
Karamzin Nikołaj. 1820a. Wieś. „Tygodnik Wileński” nr 174, 15 listopada: 258–265.
Karamzin Nikołaj. 1820b. Wyznanie moje. List do wydawcy dziennika. „Tygodnik Wileński” nr 175, 30 listopada: 291–303.
Karamzin Nikołaj. 1821. Sierra-Morena. Wyjątek z pism pewnego Rosjanina, tłumaczenie z rosyjskiego, przez W.S.P. „Tygodnik Wileński” nr 13, 15 lipca: 8–16.
Karamzin Nikołaj. 1839. Sierra Morena. Z rosyjskiego podług Karamzyna. „Rozmaitości. Pismo dodatkowe do Gazety Lwowskiej” nr 18, 4 lipca: 137–140.
Kostkiewiczowa Teresa. 1996. Sentymentalizm. W: Słownik literatury polskiego oświecenia. Red. Kostkiewiczowa T. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich: 566–574.
Kowalczyk Witold. 1977. O polskich tłumaczeniach utworów Mikołaja Karamzina. „Slavia Orientalis” nr 1: 3–16.
Kowalczyk Witold. 1985. Proza Mikołaja Karamzina. Problemy poetyki. Lublin: Uniwersytet Marii Skłodowskiej-Curie.
Legeżyńska Anna. 1999. Tłumacz i jego kompetencje autorskie. Na materiale powojennych tłumaczeń z A. Puszkina, W. Majakowskiego, I. Kryłowa, A. Błoka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Możejko Edward. 2000. Przekład w kontekście studiów porównawczych. W: Komparatystyka literacka a przekład. Red. Fast P., Żemła K. Katowice: Śląsk. Wydawnictwo Naukowe: 37–48.
Pigoń Stanisław. 1929. Z dawnego Wilna. Szkice obyczajowe i literackie. Wilno: Wydawnictwo Magistratu m. Wilna.
Prospekt. 1821. [s.auct.]. Prospekt. „Tygodnik Wileński” t. 1, nr 1, 15 stycznia: 15–16.
Seliko. 1818. Seliko. Powieść afrykańska. (Z Floryana). „Tygodnik Wileński” t. 5, nr 108, 15 lutego: 94–111.
Sinko Zofia. 1996. Gotycyzm. W: Słownik literatury polskiego oświecenia. Red. Kostkiewiczowa K. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich: 158–163.
Suchanek Lucjan. 1974. Rosyjska ballada romantyczna. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Suchanek Lucjan. 1991. Preromantyzm w Rosji. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
Sudolski Zbigniew. 1975. Czasopiśmiennictwo w Galicji i Krakowie do Wiosny Ludów. W: Literatura krajowa w okresie romantyzmu 1831–1863. T. 1. Red. Janion M., Zakrzewski B., Dernałowicz M. Kraków: Wydawnictwo Literackie: 387–398.
Tamara. 1818. Tamara, albo Jezioro pokutników. (Powieść indyjska z Bufflera). „Tygodnik Wileński” t. 5, nr 106, 15 stycznia: 28–43.
Uwiadomienie. 1819. [s.auct.]. Uwiadomienie. „Tygodnik Wileński” nr 153, 31 grudnia: 383–384.
Wyjątki. 1820. [Bartoszewicz Z.]. Wyjątki z pism Karamzina prozą. „Tygodnik Wileński” nr 174, 15 listopada: 257–258.
[Żukowski Wasilij]. 1822. Trzy siostry, czyli Widmo Minwany. Z rosyjskiego przez M. Korzeniewskiego. „Tygodnik Wileński” nr 9, 15 maja: 200–206.
Вацуро Вадим. 1999. „Сиерра-Морена” Н.М. Карамзина и литературная традиция. „XVIII век”. Сб. 21 (Памяти Павла Наумовича Беркова (1896–1969). Санкт-Петербург: Наука: 327–336.
Вацуро Вадим. 2002. Готический роман в России. Москва: Новое литературное обозрение.
Веселовский Александр. 1999. В.А. Жуковский.Поэзия чувства и „сердечного воображения”. Москва: INTRADA.
[Жуковский Василий]. 1808. Три сестpы. (Видение Минваны). «Вестник Европы» ч. 37, No 2: 148–154.
[Карамзин Николай]. 1795. Сиерра Морена. «Аглая» т. 2: 7-18.
Никонова Н. 2014. Примечания. Три сестры. (Видение Минваны). (online) http://az.lib.ru/z/zhukowskij_w_a/text_1808_tri_sestry.shtml (доступ 26.07.2020)
Рак Вадим. 2008. Статьи о литературе XVIII века. Санкт-Петербург: Издательство Пуш-кинский дом.
Dąbrowska, M. (2020). Przekłady prozy rosyjskiej w „Tygodniku Wileńskim” (Sierra Morena Nikołaja Karamzina i Trzy siostry czyli Widmo Minwany Wasilija Żukowskiego. Acta Polono-Ruthenica, 4(XXV), 147–162. https://doi.org/10.31648/apr.5947
Magdalena Dąbrowska
Uniwersytet Warszawski
Uniwersytet Warszawski
