Leksyka języka polskiego i rosyjskiego w czasach zarazy
Jolanta Miturska-Bojanowska
niezależny badacz, Szczecin, PolskaAbstrakt
W artykule zaprezentowano najnowsze polskie i rosyjskie słownictwo (jed-nostki ciągłe i nieciągłe) odnoszące się do początków pandemii koronawirusa w Europie. Zgromadzony materiał leksykalny obejmujący okres marzec–sierpień 2020 roku jest zróż-nicowany pod względem stylistycznym. Wśród przykładów są jednostki będące efektem derywacji, zapożyczeń (zewnętrznych i wewnętrznych), neosemantyzacji, aktywizacji pasywnej leksyki. Poza proweniencją leksemów skoncentrowano się także na ich relacjch paradygmatycznych, powstawaniu jednostek wieloznacznych oraz relacjach zachodzących między poszczególnymi semantemami. Materiał ilustracyjny wyekscerpowano ze źródeł internetowych, telewizyjnych programów informacyjnych oraz opracowań o charakterze słownikowym.
Słowa kluczowe:
koronawirus, leksyka, relacje paradygmatyczne, język polski, język rosyjskiBibliografia
Borowik Aleksander. 2020.O witaminie H i imionach. „Kurier Wileński” z 6.04. (online) https://kurierwilenski.lt/2020/04/06/o-witaminie-h-i-imionach/ (dostęp 2.05.2020).
Cambridge Dictionary. (online) https://dictionaryblog.cambridge.org/category/new-words/ (dostęp 21.06.2020).
Chaciński Bartek. 2020. Korona na języku, czyli pandemia w polszczyźnie. „Polityka” z 4.07. (online) https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/ludzieistyle/1961694,1,korona-na-jezyku-czyli-pande-mia-w-polszczyznie.read (dostęp 9.07.2020).
Cierpich-Kozieł Agnieszka. 2020. Koronarzeczywistość – o nowych złożeniach z członem korona- w dobie pandemii. „Język Polski” nr 4. (online) https://jezyk-polski.pl/wp-content/uploads/2020/09/Artyku%C5%82-Cierpich-Koziel.pdf (dostęp 10.09.2020)
Collins Dictionary. (online) https://www.collinsdictionary.com (dostęp 21.06.2020).
Comín Daniel. 2020. La Gestapo de los balcones, el miedo y la gente con autismo. (online) https://autismodiario.com/2020/03/26/la-gestapo-de-los-balcones-el-miedo-y-la-gente-con-autismo/ (dostęp 18.05.2020).
2000+ „koronawirusowego”! Sprawdź czy dostaniesz. 2020. Fakt24.pl z 2.04. (online) https://www.fakt.pl/pieniadze/biznes/koronawirus-jednorazowe-swiadczenie-postojowe-2080-zl-jak-je-do-stac/bxsypmc (dostęp 15.05.2020).
Hołownia „O tępym parciu do koronawyborów”... (online) https://www.wprost.pl/wybory-prezy-denckie-2020/10322013/holownia-o-tepym-parciu-do-koronawyborow-wladza-jest-gotowa-po-swiecic-zycie.html (dostęp 15.07.2020).
Klimowicz Joanna. 2020. Koronawirus. Przeżyć emocje i je wypuścić. Terapeutka radzi, jak opa-nować „koronapanikę”. „Gazeta Wyborcza” z 20.03. (online) https://bialystok.wyborcza.pl/bialystok/7,35241,25805834,koronawirus-przezyc-emocje-i-je-wypuscic-terapeutka-radzi.html (dostęp 2.05.2020).
Kłosińska Katarzyna. 2020. Koronawirus. (online) https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslLeko/Korona-wirus;20058.html (dostęp 20.04.2020).
Kołodko Julia. 2020. Koronapanika, czyli o tym, jak irracjonalność potęguje nasz strach przed nowym wirusem. (online) https://www.juliakolodko.com/koronapanika (dostęp 02.05.2020).
Kołodziejek Ewa. 2020. Wypłaszczanie krzywej. (online) https://24kurier.pl/blogi/ewa-kolodziejek/wyplaszczanie-krzywej/ (dostęp 12.08.2020).
Koronawybory, czyli jak wirus usunął w cień kampanię prezydencką. (online) https://www.pch24.pl/koronawybory--czyli-jak-wirus-usunal-w-cien-kampanie-prezydencka,74662,komentarze.html (dostęp 15.07.2020).
Kuligowska Katarzyna. 2020. Język w czasach zarazy. O wpływie pandemii na system leksykalny jezyka polskiego i rosyjskiego. „Acta Polono-Rhutenica” nr XXV/3: 109–125.
Miejski słownik slangu. (online) https://www.miejski.pl/ (dostęp 15.08.2020).
Miturska-Bojanowska Jolanta. 2004. Телескопическое словообразование в русском языке. W: Słowo. Tekst. Czas VII. Nowe środki nominacji językowej w nowej Europie. Red. Aleksiejenko M., Kuczyńska M. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego: 427–431.
Obserwatorium Językowe Uniwersytetu Warszawskiego. (online) https://nowewyrazy.uw.edu.pl (dostęp 9.09.2020).
Ratajczyk Krystyna. 2015. Kontaminacje leksykalne. Kultura – sens – pragmatyka. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Słowa na czasie. (online) http://www.slowanaczasie.uw.edu.pl (dostęp 30.08.2020).
Toulouse: les banderoles « Macronavirus » se multiplient, les convocations au commissariat aussi. (online) https://france3-regions.francetvinfo.fr/occitanie/haute-garonne/toulouse/toulouse-ban-deroles-macronavirus-se-multiplient-convocations-au-commissariat-1821814.html (dostęp 02.05.2020).
Une manifestation contre le « macronavirus » à Dijon.(online) https://www.francebleu.fr/infos/politique/une-manifestation-contre-le-macronavirus-a-dijon-1581842925 (dostęp 28.05.2020).
Urban Dictionary. (online) https://www.urbandictionary.com (dostęp 21.06.2020).
Wielki slownik języka polskiego. Red. Żmigrodzki P. (online) https://wsjp.pl/do_druku.php?id_hasla=99717&id_znaczenia=0 (dostęp 26.08.2020).
АиФ – «Аргументы и факты». 2020. No 22. (online) https://aif.ru/gazeta/number/43659 (доступ 07.09.2020)
АиФ – «Аргументы и факты». 2020. No 31. (online) https://aif.ru/gazeta/number/44141 (доступ 07.09.2020).
Apple представила новый, коронакризисный iPhone SE. 2020. 16.04. (online) https://bb.lv/statja/tehno/2020/04/16/apple-predstavila-novyy-byudzhetnyy-iphone-se (доступ 30.04.2020).
Галанина Ангелина, Бутрин Дмитрий. 2020. Коронакризисная ревизия Совфед проанализи-рует закон о контрсанкциях. «Коммерсантъ» 24.04. (online) https://www.kommersant.ru/doc/4329187 (доступ 30.04.2020).
Глотова Юлия. 2017. «Словарь перемен». Языковой портрет эпохи. (online) https://goslitmuz.ru/news/157/5712/ (доступ 29.06.2020).
Григорьева Полина В. 2019. Блендинг как тип неузуального словообразования: к уточнению понятия. «Мир науки, культуры, образования» No 3 (76): 488–490.
Калда Эрик. 2020. Коронаподозрение: как местное сообщество упекло меня в больницу. (online) https://severnojepoberezhje.postimees.ee/6927127/koronapodozrenie-kak-mestnoe-so-obshchestvo-upeklo-menya-v-bolnicu (доступ 30.04.2020).
Коронакризис. Правительство боится принимать решения без команды от Лукашенко. 2020. (online) https://naviny.by/article/20200421/1587452477-koronakrizis-pravitelstvo-boit-sya-prinimat-resheniya-bez-komandy-ot (доступ 30.04.2020).
Толковый словарь русского языка начала XXI века. Актуальная лексика. 2006. Ред. Склярев-ская Г.Н. Москва: Эксмо
Хрущева Оксана А. 2009. Блендинг в системе словообразования. «Вестник ОГУ» No 11 (105): 95–101.
Хрущева Оксана А. 2011. Лингвокультурные особенности блендинга. «Вестник Челябин-ского государственного университета» No 3 (218). Филология. Искусствоведение. Вып. 50: 143–145.
Cambridge Dictionary. (online) https://dictionaryblog.cambridge.org/category/new-words/ (dostęp 21.06.2020).
Chaciński Bartek. 2020. Korona na języku, czyli pandemia w polszczyźnie. „Polityka” z 4.07. (online) https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/ludzieistyle/1961694,1,korona-na-jezyku-czyli-pande-mia-w-polszczyznie.read (dostęp 9.07.2020).
Cierpich-Kozieł Agnieszka. 2020. Koronarzeczywistość – o nowych złożeniach z członem korona- w dobie pandemii. „Język Polski” nr 4. (online) https://jezyk-polski.pl/wp-content/uploads/2020/09/Artyku%C5%82-Cierpich-Koziel.pdf (dostęp 10.09.2020)
Collins Dictionary. (online) https://www.collinsdictionary.com (dostęp 21.06.2020).
Comín Daniel. 2020. La Gestapo de los balcones, el miedo y la gente con autismo. (online) https://autismodiario.com/2020/03/26/la-gestapo-de-los-balcones-el-miedo-y-la-gente-con-autismo/ (dostęp 18.05.2020).
2000+ „koronawirusowego”! Sprawdź czy dostaniesz. 2020. Fakt24.pl z 2.04. (online) https://www.fakt.pl/pieniadze/biznes/koronawirus-jednorazowe-swiadczenie-postojowe-2080-zl-jak-je-do-stac/bxsypmc (dostęp 15.05.2020).
Hołownia „O tępym parciu do koronawyborów”... (online) https://www.wprost.pl/wybory-prezy-denckie-2020/10322013/holownia-o-tepym-parciu-do-koronawyborow-wladza-jest-gotowa-po-swiecic-zycie.html (dostęp 15.07.2020).
Klimowicz Joanna. 2020. Koronawirus. Przeżyć emocje i je wypuścić. Terapeutka radzi, jak opa-nować „koronapanikę”. „Gazeta Wyborcza” z 20.03. (online) https://bialystok.wyborcza.pl/bialystok/7,35241,25805834,koronawirus-przezyc-emocje-i-je-wypuscic-terapeutka-radzi.html (dostęp 2.05.2020).
Kłosińska Katarzyna. 2020. Koronawirus. (online) https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslLeko/Korona-wirus;20058.html (dostęp 20.04.2020).
Kołodko Julia. 2020. Koronapanika, czyli o tym, jak irracjonalność potęguje nasz strach przed nowym wirusem. (online) https://www.juliakolodko.com/koronapanika (dostęp 02.05.2020).
Kołodziejek Ewa. 2020. Wypłaszczanie krzywej. (online) https://24kurier.pl/blogi/ewa-kolodziejek/wyplaszczanie-krzywej/ (dostęp 12.08.2020).
Koronawybory, czyli jak wirus usunął w cień kampanię prezydencką. (online) https://www.pch24.pl/koronawybory--czyli-jak-wirus-usunal-w-cien-kampanie-prezydencka,74662,komentarze.html (dostęp 15.07.2020).
Kuligowska Katarzyna. 2020. Język w czasach zarazy. O wpływie pandemii na system leksykalny jezyka polskiego i rosyjskiego. „Acta Polono-Rhutenica” nr XXV/3: 109–125.
Miejski słownik slangu. (online) https://www.miejski.pl/ (dostęp 15.08.2020).
Miturska-Bojanowska Jolanta. 2004. Телескопическое словообразование в русском языке. W: Słowo. Tekst. Czas VII. Nowe środki nominacji językowej w nowej Europie. Red. Aleksiejenko M., Kuczyńska M. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego: 427–431.
Obserwatorium Językowe Uniwersytetu Warszawskiego. (online) https://nowewyrazy.uw.edu.pl (dostęp 9.09.2020).
Ratajczyk Krystyna. 2015. Kontaminacje leksykalne. Kultura – sens – pragmatyka. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Słowa na czasie. (online) http://www.slowanaczasie.uw.edu.pl (dostęp 30.08.2020).
Toulouse: les banderoles « Macronavirus » se multiplient, les convocations au commissariat aussi. (online) https://france3-regions.francetvinfo.fr/occitanie/haute-garonne/toulouse/toulouse-ban-deroles-macronavirus-se-multiplient-convocations-au-commissariat-1821814.html (dostęp 02.05.2020).
Une manifestation contre le « macronavirus » à Dijon.(online) https://www.francebleu.fr/infos/politique/une-manifestation-contre-le-macronavirus-a-dijon-1581842925 (dostęp 28.05.2020).
Urban Dictionary. (online) https://www.urbandictionary.com (dostęp 21.06.2020).
Wielki slownik języka polskiego. Red. Żmigrodzki P. (online) https://wsjp.pl/do_druku.php?id_hasla=99717&id_znaczenia=0 (dostęp 26.08.2020).
АиФ – «Аргументы и факты». 2020. No 22. (online) https://aif.ru/gazeta/number/43659 (доступ 07.09.2020)
АиФ – «Аргументы и факты». 2020. No 31. (online) https://aif.ru/gazeta/number/44141 (доступ 07.09.2020).
Apple представила новый, коронакризисный iPhone SE. 2020. 16.04. (online) https://bb.lv/statja/tehno/2020/04/16/apple-predstavila-novyy-byudzhetnyy-iphone-se (доступ 30.04.2020).
Галанина Ангелина, Бутрин Дмитрий. 2020. Коронакризисная ревизия Совфед проанализи-рует закон о контрсанкциях. «Коммерсантъ» 24.04. (online) https://www.kommersant.ru/doc/4329187 (доступ 30.04.2020).
Глотова Юлия. 2017. «Словарь перемен». Языковой портрет эпохи. (online) https://goslitmuz.ru/news/157/5712/ (доступ 29.06.2020).
Григорьева Полина В. 2019. Блендинг как тип неузуального словообразования: к уточнению понятия. «Мир науки, культуры, образования» No 3 (76): 488–490.
Калда Эрик. 2020. Коронаподозрение: как местное сообщество упекло меня в больницу. (online) https://severnojepoberezhje.postimees.ee/6927127/koronapodozrenie-kak-mestnoe-so-obshchestvo-upeklo-menya-v-bolnicu (доступ 30.04.2020).
Коронакризис. Правительство боится принимать решения без команды от Лукашенко. 2020. (online) https://naviny.by/article/20200421/1587452477-koronakrizis-pravitelstvo-boit-sya-prinimat-resheniya-bez-komandy-ot (доступ 30.04.2020).
Толковый словарь русского языка начала XXI века. Актуальная лексика. 2006. Ред. Склярев-ская Г.Н. Москва: Эксмо
Хрущева Оксана А. 2009. Блендинг в системе словообразования. «Вестник ОГУ» No 11 (105): 95–101.
Хрущева Оксана А. 2011. Лингвокультурные особенности блендинга. «Вестник Челябин-ского государственного университета» No 3 (218). Филология. Искусствоведение. Вып. 50: 143–145.
Miturska-Bojanowska, J. (2021). Leksyka języka polskiego i rosyjskiego w czasach zarazy. Acta Polono-Ruthenica, 1(XXVI), 93–112. https://doi.org/10.31648/apr.6434
Jolanta Miturska-Bojanowska
niezależny badacz, Szczecin, Polska
niezależny badacz, Szczecin, Polska
