Konfrontacja polskości i rosyjskości w powieści Wiaczesława Rybakowa Grawilot „Cesarzewicz”
Joanna Radosz
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w PoznaniuAbstrakt
Celem niniejszego artykułu jest analiza realizacji konceptów rosyjskości i polskości oraz ich konfrontacji w opublikowanej w 1993 roku powieści Wiaczesława Rybakowa Grawilot „Cesarzewicz”. Należący do nurtu historii alternatywnej utwór uka-zuje imperialistyczną wizję Rosji pozostającej przez cały XX wiek monarchią i światową potęgą. Polska wpisuje się w strukturę tekstu nie tylko jako lenne terytorium imperium, lecz także poprzez personalną więź głównego bohatera – gorliwego patrioty – z polską poetką. Przy pomocy metodologii oferowanej przez etnopsychologię oraz komunikację międzykulturową, przede wszystkim komparatystykę osobowości modalnych obu wzmian-kowanych kultur, zostaną zrekonstruowane zawarte w utworze portret typowego Polaka oraz typowego Rosjanina oraz ich wzajemne relacje. To pozwoli na porównanie obrazu tekstowego z rzeczywistością pozatekstową i zinterpretowanie go w kontekście zarówno postrzegania relacji polsko-rosyjskich w pierwszej postsowieckiej dekadzie, jak i dystrybucji władzy w relacjach między bohaterami. Tym samym losy polskiej bohaterki, Stanisławy, można odczytywać jako paralelne wobec projektowanych losów Polski w imperialnym dyskursie: od miłości względem Rosji, poprzez bunt i próby uzyskania niezależności, aż po ostateczną uległości i oddanie.
Słowa kluczowe:
Polska, charakter narodowy, stosunki polsko-rosyjskie, rosyjska fantastyka, Wiaczesław RybakowBibliografia
Dusza polska i rosyjska. Od Adama Mickiewicza i Aleksandra Puszkina do Czesława Miłosza i Aleksandra Sołżenicyna. 2004. Red. Lazari A. de. Warszawa: Polski Instytut Spraw Między-narodowych.
Forster Edmund M. 2002. Aspects of the Novel. New York: Rosetta Books.
Hofstede Geert, Hofstede Gert Jan, Minkov Michael. 2010. Cultures and Organizations. The Software of the Mind. New York: McGraw Hill.
Lazari Andrzej de. 2009a. Musi to na Rusi... W: Lazari A. de. Polskie i rosyjskie problemy z rosyjskością. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego: 175–182.
Lazari Andrzej de. 2009b. Antyrosyjska obsesja. W: Lazari A. de. Polskie i rosyjskie problemy z rosyjskością. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego: 183–187.
Lewandowski Edmund. 2011. Charakter narodowy Polaków i innych. Warszawa: MUZA.
Łebkowska Anna. 2012. Somatopoetyka. W: Kulturowa teoria literatury 2. Poetyki, problematyki, interpretacje. Red. Walas T., Nycz R. Kraków: Universitas: 101–135.
Magdziak-Miszewska Agnieszka. 2002. Wstęp. W: Polacy i Rosjanie. 100 kluczowych pojęć. Red. Magdziak-Miszewska A., Zuchniak M., Kowal P. Warszawa: Więzi: 5–11.
Markiewicz Henryk. 1981. Postać literacka i jej badanie. „Pamiętnik Literacki” nr 2: 147–162.
Mentalność rosyjska: słownik. 1995. Red. Lazari A. de, Broda M. Katowice: Śląsk
Nycz Ryszard. 2012. Od teorii nowoczesnej do poetyki doświadczenia. W: Kulturowa teoria litera-tury 2. Poetyki, problematyki, interpretacje. Red. Walas T., Nycz R. Kraków: Universitas: 31–61.
Pawelec Marek. 2005. Bajka o dobrych komunistach i wielkiej Rosji carów. „Esensja”. (online) https://esensja.pl/ksiazka/recenzje/tekst.html?id=1983 (dostęp 10.06.2020).
Polak Andrzej. 2015. Grając przeszłością i przyszłością. Rosyjska fantastyka alternatywna i socjologiczna. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Sinelnikov Andrei. 2000. Masculinity à la russe: Gender Issues in the Russian Federation Today. In: Male roles, masculinities and violence. A culture of peace perspective. Eds Breines I., Connell R., Eide I. Paris: UNESCO: 201–209.
Sucharski Tadeusz. 2006. „Rosja wchodzi w polskie wiersze” – obraz Rosjanina w literaturze polskiej. W: Katalog wzajemnych uprzedzeń Polaków i Rosjan. Red. Lazari A. de. Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych: 73–158.
Бреева Татьяна. 2010. «Викторианская Россия» в структуре национального мифа (на мате-риале русского историософского романа конца ХХ века). «Филология и культура» No 1: 1–9.
Вержбицкий Анджей. 2014. Католицизм и польское нациестроителство. «Вопросы наци-онализма» No 1: 69–80.
Липатов Александр. 2015. Польша в русском восприятии. «Вестник Европы». (online) http://www.vestnik-evropy.ru/issues/poland-in-the-russian-perception.html (доступ 01.06.2020).Рыбаков Вячеслав. 2018. Гравилет «Цесаревич». Москва: Э.
Сетько Ольга Александровна. 2015. «Польский текс» в русской литературе первой половины XX века: мифопоэтические аспекты. «Уральский филологический вестник. Серия: Драфт: молодая наука» No 5: 221–230.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
