Kartografia literacka jako metoda samopoznania (na przykładzie eseistyki Piotra Wajla)
Małgorzata Sylwestrzak
Uniwersytet w Białymstoku, PolskaAbstrakt
Artykuł stanowi analizę eseistyki Piotra Wajla (1949–2009) pod kątem problemu mapy. Wytyczając w tekście utworu Karta rodiny mapę ZSRR, autor – emigrant urodzony w Związku Radzieckim – dokonuje próby rekonstrukcji własnej tożsamości. Problematyka kartografii literackiej odniesiona zostaje ponadto do analizy wyobraźni przestrzennej twórcy, który często sięga po figurę mapy bądź słownictwo geograficzne przy opisie zjawisk niekoniecznie konotujących asocjacje spacjalne. Metodologią wyko-rzystaną w artykule jest głównie geopoetyka, a zwłaszcza są to prace dotyczące literackiej kartografii.
Słowa kluczowe:
Piotr Wajl, esej, kartografia literacka, geopoetyka, literatura rosyjska, tożsamośćBibliografia
Anderson Benedict. 1997. Wspólnoty wyobrażone: rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu. Przeł. Amsterdamski S. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Caquard Sébastien, Joliveau Thierry. 2016. Penser et activer les relations entre cartes et récits. „M@ppemonde” nr 118. (online) http://mappemonde.mgm.fr/118as1/ (dostęp 2.04.2020).
De Certeau Michel. 2008. Wynaleźć codzienność: sztuki działania. Przeł. Thiel-Jańczuk K. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Czapliński Przemysław. 2016. Poruszona mapa. Wyobraźnia geograficzno-kulturowa polskiej literatury przełomu XX i XXI wieku. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Czermińska Małgorzata. 2011. Miejsca autobiograficzne. Propozycja w ramach geopoetyki. „Teksty Drugie” nr 5: 183–200.
Czerwiński Grzegorz. 2017. W poszukiwaniu nieistniejącej (już) ojczyzny. O „eseistyce reportażowej” Piotra Wajla. W: Przekraczanie barier w języku, literaturze i kulturze. Red. Sternal E. i in. Świecie: Uczelnia Lingwistyczno-Techniczna w Świeciu: 81–91.
Grudzińska-Gross Irena. 2007. Miłosz i Brodski – pole magnetyczne. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Jackson Peter. 1994. Maps of Meaning. An Introduction to Cultural Geography. London–New York: Psychology Press.
Karwowska Bożena. 2000. Miłosz i Brodski: recepcja krytyczna twórczości w krajach anglo-języcznych. Warszawa: Wydawnictwo IBL.
Konończuk Elżbieta. 2011. Mapa w interdyscyplinarnym dialogu geografii, historii i literatury. „Teksty Drugie” nr 5: 255–264.
Konończuk Elżbieta. 2012. Mapa jako metafora w „opowieściach przestrzennych” Andrzeja Sta-siuka. W: Od poetyki przestrzeni do geopoetyki. Red. Konończuk E., Sidoruk E. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Libura Hanna. 1988. Badania wyobrażeń geograficznych na przykładzie mieszkańców Sanoka.„Dokumentacja Geograficzna” z. 1.
Lynch Kevin. 2011. Obraz miasta. Przeł. Jeleński T. Kraków: Wydawnictwo Archivolta Michał Stępień.
Schlögel Karl. 2009. W przestrzeni czas czytamy. O historii cywilizacji i geopolityce. Przeł. Drozdowska I., Musiał Ł. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Вайль Петр. 2011. Карта родины. Москва: Corpus.
Вайль Петр. 2012. Слово в пути. Москва: Corpus.
Вайль Петр. 2016. Гений места. Москва: Corpus.
Замятин Дмитрий. 2014. Постгеография: капитал(изм) географических образов. «Социоло-гические исследования» No 10: 3–14.
Лoтмaн Юрий Михайлович.2001. Ceмиocфepa: Kyльтypa и взpыв. Bнyтpи мыcлящиx миpoв. Cтaтьи. Иccлeдoвaния. Зaмeтки. Caнкт-Пeтepбypг: «Искусство-СПБ».
Mандельштам Осип Эмильевич. 1990. Собрание сочинений: в 2 т. Т. 1. Москва: Художе-ственная литература.
Caquard Sébastien, Joliveau Thierry. 2016. Penser et activer les relations entre cartes et récits. „M@ppemonde” nr 118. (online) http://mappemonde.mgm.fr/118as1/ (dostęp 2.04.2020).
De Certeau Michel. 2008. Wynaleźć codzienność: sztuki działania. Przeł. Thiel-Jańczuk K. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Czapliński Przemysław. 2016. Poruszona mapa. Wyobraźnia geograficzno-kulturowa polskiej literatury przełomu XX i XXI wieku. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Czermińska Małgorzata. 2011. Miejsca autobiograficzne. Propozycja w ramach geopoetyki. „Teksty Drugie” nr 5: 183–200.
Czerwiński Grzegorz. 2017. W poszukiwaniu nieistniejącej (już) ojczyzny. O „eseistyce reportażowej” Piotra Wajla. W: Przekraczanie barier w języku, literaturze i kulturze. Red. Sternal E. i in. Świecie: Uczelnia Lingwistyczno-Techniczna w Świeciu: 81–91.
Grudzińska-Gross Irena. 2007. Miłosz i Brodski – pole magnetyczne. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Jackson Peter. 1994. Maps of Meaning. An Introduction to Cultural Geography. London–New York: Psychology Press.
Karwowska Bożena. 2000. Miłosz i Brodski: recepcja krytyczna twórczości w krajach anglo-języcznych. Warszawa: Wydawnictwo IBL.
Konończuk Elżbieta. 2011. Mapa w interdyscyplinarnym dialogu geografii, historii i literatury. „Teksty Drugie” nr 5: 255–264.
Konończuk Elżbieta. 2012. Mapa jako metafora w „opowieściach przestrzennych” Andrzeja Sta-siuka. W: Od poetyki przestrzeni do geopoetyki. Red. Konończuk E., Sidoruk E. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Libura Hanna. 1988. Badania wyobrażeń geograficznych na przykładzie mieszkańców Sanoka.„Dokumentacja Geograficzna” z. 1.
Lynch Kevin. 2011. Obraz miasta. Przeł. Jeleński T. Kraków: Wydawnictwo Archivolta Michał Stępień.
Schlögel Karl. 2009. W przestrzeni czas czytamy. O historii cywilizacji i geopolityce. Przeł. Drozdowska I., Musiał Ł. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Вайль Петр. 2011. Карта родины. Москва: Corpus.
Вайль Петр. 2012. Слово в пути. Москва: Corpus.
Вайль Петр. 2016. Гений места. Москва: Corpus.
Замятин Дмитрий. 2014. Постгеография: капитал(изм) географических образов. «Социоло-гические исследования» No 10: 3–14.
Лoтмaн Юрий Михайлович.2001. Ceмиocфepa: Kyльтypa и взpыв. Bнyтpи мыcлящиx миpoв. Cтaтьи. Иccлeдoвaния. Зaмeтки. Caнкт-Пeтepбypг: «Искусство-СПБ».
Mандельштам Осип Эмильевич. 1990. Собрание сочинений: в 2 т. Т. 1. Москва: Художе-ственная литература.
Sylwestrzak, M. (2021). Kartografia literacka jako metoda samopoznania (na przykładzie eseistyki Piotra Wajla). Acta Polono-Ruthenica, 1(XXVI), 141–154. https://doi.org/10.31648/apr.6437
Małgorzata Sylwestrzak
Uniwersytet w Białymstoku, Polska
Uniwersytet w Białymstoku, Polska
