Praktyka dziedziczenia majątku przez kobiety w rodzinie chłopskiej na podstawie tekstów testamentów z drugiej połowy XVI i XVII stulecia

Amadeusz Świta

doi:10.31648/cetl.9007

Published: 2023-12-271

Vol. 40 No. 4 (2023)

Practice of Inheritance of Property by Women in a Peasant Family Based on the Texts of Wills from the Second Half of the 16th and 17th Centuries

Amadeusz Świta

Civitas et Lex

Section: History

https://doi.org/10.31648/cetl.9007

Abstract

The practice of women inheriting a property in 16th and 17th century peasant families was examined through an analysis of dozens of peasant wills. The problem addressed in the article – a micro-historical text – refers to peasant women living in different years in a number of villages located in, sensu lato, the Lesser Poland region (Polish: Małopolska). From the family histories shown in the texts of the last wills, it appears that a woman had the right to inherit, dispose of, and manage property. A young woman – a peasant's daughter – received both movables (things of daily use) and real estate (buildings or pieces of land) as an inheritance (including a dowry). She could also advance, becoming heir to the entire farm. Despite these rights, in a broad sense, out of principle, the female peasants held lower position than their brothers. Dying peasants, however, valued their spouses – thanking them for their work and care, they often bequeathed all their possessions to them.

Keywords:

woman, peasants, inheritance, family in modern times, peasants wills

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Świta, A. (2023). Practice of Inheritance of Property by Women in a Peasant Family Based on the Texts of Wills from the Second Half of the 16th and 17th Centuries. Civitas Et Lex, 40(4), 21–36. https://doi.org/10.31648/cetl.9007

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Adamczyk W., Ceny w Lublinie od XVI do końca XVIII wieku, Lwów 1935.
Google Scholar

Bogucka M., Białogłowa w dawnej Polsce. Kobieta w społeczeństwie polskim XVI-XVIII wieku na tle porównawczym, Warszawa 1998.
Google Scholar

Bogucka M., Gorsza płeć. Kobieta w dziejach Europy od antyku do wieku XXI, Warszawa 2006.
Google Scholar

Bogucka M., Kryzys monetarny XVII w. Konsekwencje społeczne i psychologiczne w Polsce, w: Człowiek i świat. Studia z dziejów kultury i mentalności XV-XVIII w., Warszawa 2008, s. 75-86.
Google Scholar

Dąbkowski P., Prawo prywatne polskie, t. 1, Lwów 1910.
Google Scholar

Dąbkowski P., Prawo prywatne polskie, t. 2, Lwów 1911.
Google Scholar

Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 roku, t. 2, red. A. Mączak, Warszawa 1981.
Google Scholar

Fortuna F.I., Status prawny i społeczny kobiet w XVII wieku w świetle testamentów szlachty Prus Królewskich, „Civitas et Lex”, 34 (2022), z. 2, s. 87-97.
Google Scholar

Guzowski P., Chłopi i pieniądze na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych, Kraków 2008.
Google Scholar

Guzowski P., System dziedziczenia chłopów na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych w świetle sądowych ksiąg wiejskich, w: Rodzina i gospodarstwo domowe na ziemiach polskich w XV-XX wieku. Struktury demograficzne, społeczne i gospodarcze, pod. red. C. Kukli, Warszawa 2008, s. 29-35.
Google Scholar

Historia państwa i prawa Polski, t. I: Do połowy XV wieku, pod red. J. Bardacha, Warszawa 1964.
Google Scholar

Historia państwa i prawa Polski, t. II: Od połowy XV wieku do r. 1795, pod red. J. Bardacha, wyd. 2 popr. i uzup., Warszawa 1966.
Google Scholar

Ihnatowicz I., Mączak A., Zientara B. i in., Społeczeństwo polskie od X do XX wieku, wyd. 2 poszerz., Warszawa 1988.
Google Scholar

Inglot S., Z dziejów wsi polskiej i rolnictwa, Warszawa 1986.
Google Scholar

Izydorczyk A., Rodzina chłopska w Małopolsce w XV-XVI wieku, w: Społeczeństwo staropolskie, t. III, red. A. Wyczański, Warszawa 1983, s. 7-27.
Google Scholar

Janicki K., Pańszczyzna. Prawdziwa historia polskiego niewolnictwa, Poznań 2021.
Google Scholar

Kołacz-Chmiel M., Mulier honesta et laboriosa. Kobieta w rodzinie chłopskiej późnośredniowiecznej Małopolski, Lublin 2018.
Google Scholar

Krzynówek J., Precarium a klientela, „Przegląd Historyczny”, 84 (1993), z. 4, s. 427-432.
Google Scholar

Leszczyński A., Ludowa historia Polski. Historia wyzysku i oporu. Mitologia panowania, Warszawa 2020.
Google Scholar

Łosowski J., Testamenty chłopów polskich od drugiej połowy XVI do XVIII wieku, oprac. i wyd. J. Łosowski, Lublin 2015.
Google Scholar

M. Arcta słownik staropolski. 26 000 wyrazów i wyrażeń używanych w dawnej mowie polskiej, oprac. A. Krasnowolski, W. Niedźwiedzki, Warszawa [ca 1920].
Google Scholar

Moniuszko A., Prawo sądowe Rzeczpospolitej szlacheckiej (XVI-XVIII w.). Zarys wykładu z wyborem źródeł, Warszawa 2017.
Google Scholar

Musialik W., Pozycja mężczyzny w rodzinie (od historii ku współczesności), w: Rodzina. Historia i współczesność. Studium monograficzne, red. W. Korzeniowska, U. Szuścik, Kraków 2010, s. 169-175.
Google Scholar

Penkała A., Panieńskie ochędóstwo. Kwestie posagowe i wienne w małżeństwach szlachty województwa krakowskiej w czasach saskich, Kraków 2016.
Google Scholar

Pielas J., Państwo, religia, prawo i rodzina, w: Rodzina i jej gospodarstwo na ziemiach polskich w geografii europejskich struktur rodzinnych do połowy XX wieku, red. P. Guzowski, C. Kuklo, Białystok 2019, 19-37.
Google Scholar

Riabinin J., Prawo małżeńskie wedle praktyki miejskiej lubelskiej w XVII wieku, w: Pamiętnik Historyczno-Prawny, pod red. P. Dąbkowskiego, t. 12, z. 4, Lwów 1933, s. 179-196.
Google Scholar

Szelągowski A., Pieniądz i przewrót cen w XVI i XVII wieku w Polsce, Lwów 1902.
Google Scholar

Szymański J., Nauki pomocnicze historii, Warszawa 2004.
Google Scholar

Wiślicz T., Upodobanie. Małżeństwo i związki nieformalne na wsi polskiej XVII-XVIII wieku. Wyobrażenia społeczne i jednostkowe doświadczenia, Wrocław 2012.
Google Scholar