Communism and communists towards the intelligentsia in interwar Poland. An outline of the issue

Karol Sacewicz

doi:10.31648/ep.9303

Opublikowane: 2023-08-291

Nr XXIV/1 (2023)

Communism and communists towards the intelligentsia in interwar Poland. An outline of the issue

Karol Sacewicz

Echa Przeszłości

Dział: ARTYKUŁY I ROZPRAWY

https://doi.org/10.31648/ep.9303

Abstrakt

As a section of the Comintern and a de facto Soviet agent, the Communist Workers’ Party of Poland (CWPP), and subsequently the Communist Party of Poland (CPP), aimed to effect a revolt of the masses—a revolution—which would culminate in making the dictatorship of the proletariat a reality. Holding hegemonic power, the Communists would thus be able to carry out Moscow’s imperial plans in the guise of Communist slogans and ideals. In that struggle, the communist party active on the territory of the Second Republic of Poland, as well as all sections of the Comintern, relied primarily on the working masses, on the proletariat, and with time found support among the landless and rural smallholders: groups which were susceptible to the most extreme revolutionary slogans. Or was there a place for another force, namely the intelligentsia? What positions with regard to the latter were adopted by the Bolsheviks in Russia, the principal ideologists of the Soviet mir and, by virtue of the CWPP/CPP’s subordination to Moscow, by the communist parties in Poland? This is precisely what this text is concerned with: the varying, fairly flexible policy of the communists towards the intelligentsia, which nonetheless was always calculated to serve the interests and goals of Moscow. One rather important detail should be noted here. The intelligentsia in question was neither a homogeneous group in terms of its social, political or economic views nor was it a national or religious monolith; on the contrary, it was characterized by numerous dividing lines, which is why applying a uniform yardstick to assess its attitudes towards communism and vice versa would be erroneous. Hence, this study only outlines and critically discusses the chief directions adopted by the communist party in its treatment of the intelligentsia, as well as the selected modalities of the latter’s approach to communism: from negation, through conformist subservience, to total subordination. All the same, it is merely a voice in the scholarly debate that should continue.

Inne teksty tego samego autora

1 2 > >>

Pobierz pliki

pdf (English)

Zasady cytowania

Sacewicz, K. (2023). Communism and communists towards the intelligentsia in interwar Poland. An outline of the issue. Echa Przeszłości, (XXIV/1), 149–170. https://doi.org/10.31648/ep.9303

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Archive sources:
Google Scholar

AAN, MSW, 9/914.
Google Scholar

AAN, MSW, 9/988 access.
Google Scholar

AAN, MSW, 9/990 access.
Google Scholar

AAN, MSW, 9/991 access.
Google Scholar

AAN, MSW, 9/1063 access.
Google Scholar

Source publications:
Google Scholar

Bucharin N., Program Komunistów (bolszewików), Moskwa 1920.
Google Scholar

Duracz T. , Mowy obrończe, elab. A. Wendel, Warszawa 1958.
Google Scholar

KPP. Uchwały i rezolucje, vol. 1: I–II Zjazd (1918–1923), elab. F. Kalicka i in., Warszawa 1954.
Google Scholar

Lenin W., Dzieła, vol. 35: luty 1912-grudzień 1922, Warszawa 1957.
Google Scholar

Lenin W., O inteligencji. Wybór, Warszawa 1984.
Google Scholar

Lenin W., Zadania proletariatu w naszej Rewolucji. Projekt Platformy Partii Proletariackiej [in:] Dzieła Lenin - Dzieła Wybrane, vol. II, Warszawa 1949.
Google Scholar

Program i statut Międzynarodówki Komunistycznej, Moskwa 1929.
Google Scholar

Programma i ustaw Kommunisticzeskogo Intiernacyonała, Moskwa 1937.
Google Scholar

Rock A. [H. Glass], Mein Kampf Józefa Stalina, ed. and elab. K. Sacewicz, Białystok-Warszawa 2020.
Google Scholar

Stenograficzeskij otcziot VI Kongressa Kominterna [in:] 6: Tiezisy, riezolucyi, postanowlenija, wozzwanija, Moskwa–Leningrad 1929.
Google Scholar

Tezy i rezolucje VI Kongresu Międzynarodówki Komunistycznej, coll. 1: Manifest Kongresu i tezy o sytuacji międzynarodowej, Moskwa 1929.
Google Scholar

The communist conspiracy. Strategy and tactics of world communism, Part 1: Communism outside the United States, Section C: The world congresses of the communist international, Washington 1956.
Google Scholar

The programme of the Communist International. Together with the statutes of the Communist International, London 1932.
Google Scholar

Press articles:
Google Scholar

„Gazeta Warszawska Poranna" (1925)
Google Scholar

"Głos komunistyczny" (1924)
Google Scholar

„Kijewskaja myśl” (1912)
Google Scholar

„Nowy Przegląd” (1928)
Google Scholar

„Świat Współczesny” (1910)
Google Scholar

„Walka z bolszewizmem” (1928)
Google Scholar

Essays:
Google Scholar

Bucharin N., Preobrażeński E., Elementarz komunizmu. Popularne objaśnienie programu Komunistycznej Partji Rosji (bolszewików), Part 1: Teoretyczna. Rozwój kapitalizmu i jego upadek, Moskwa-Kijów-Smoleńsk 1921.
Google Scholar

Bucharin N., Preobrażeński E., Elementarz komunizmu. Popularne objaśnienie programu Komunistycznej Partii Rosji (bolszewików), Part 2: Dyktatura proletar¬jatu i budownictwo komunizmu, Moskwa–Kijów–Smoleńsk 1921.
Google Scholar

Chojnowski A., Wpływy komunistyczne na Uniwersytecie Warszawskim w latach 1918-1939 [in:] Komuniści w międzywojennej Warszawie, red. E. Kowalczyk, Warszawa 2014.
Google Scholar

Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego 1915–1945, ed. P. W. Majewski, Warszawa 2016.
Google Scholar

Glass H., Obrona Polski przed bolszewizmem, Płock 1928.
Google Scholar

Gontarczyk P., Polska Partia Robotnicza. Droga do władzy 1941-1944, Warszawa 2003.
Google Scholar

Grabski S., Rewolucja: studjum społeczno-psychologiczne, Warszawa 1921.
Google Scholar

Jankowski [H. Glass], Metody ekspansji komunizmu. Dzieje ukształtowania systemu w latach 1919-1939, Londyn 1982.
Google Scholar

Keller A.R., Komunizm, Warszawa 1926.
Google Scholar

Krzysztofiński M., Czerwona Pomoc w Polsce jako „organ walki z białym terrorem” [in:] Komuniści w II Rzeczypospolitej. Ludzie – struktury – działalność, ed. M. Bukała, M. Krzysztofiński, Rzeszów 2015.
Google Scholar

Litwiński R., Ministerstwo Spraw Wewnętrznych II Rzeczypospolitej wobec komunizmu i komunistów [in:] Antykomunizm Polaków w XX wieku, ed. P. Kardela, K. Sacewicz, Białystok-Olsztyn-Warszawa 2019.
Google Scholar

Mrzygłód I., Paragrafy dla narodu. Antysemicka radykalizacja Koła Prawników Studentów Uniwersytetu Warszawskiego w okresie II Rzeczypospolitej [in:] Polityka. Między współpracą a odrzuceniem - Żydzi i Polacy w XIX i XX wieku, ed. Z. Trębacz, Warszawa 2021.
Google Scholar

Przeniosło M., Skład społeczny, zawodowy i narodowościowy Komunistycznej Partii Robotniczej Polski (1918-1925) [in:] Komuniści w II Rzeczypospolitej. Ludzie - struktury - działalność, ed. M Bukała, M. Kzysztofiński, Rzeszów 2015.
Google Scholar

Przewodnik po wystawie. Międzynarodowa Organizacja Pomocy Rewolucjonistom MOPR, oprac. H. Wajn, Warszawa 1967.
Google Scholar

Sacewicz K., Komunizm i antykomunizm w II Rzeczypospolitej: państwo społeczeństwo – partie, Olsztyn 2016.
Google Scholar

Sacewicz K., Rewolucja komunistyczna i dyktatura proletariatu w świetle publikacji Centralnego Porozumienia Organizacji Współdziałających w Zwalczaniu Komunizmu – zarys problemu, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2017, t. 2(30).
Google Scholar

Sacewicz K., Zorganizowane antykomunistyczne inicjatywy społeczne w II Rzeczypospolitej [in:] Antykomunizm Polaków w XX wieku, ed. P. Kardela, K. Sacewicz, Białystok-Olsztyn-Warszawa 2019.
Google Scholar

Szlachta B., Polaków krytyczne spojrzenie na komunizm [in:] Antykomunizm Polaków w XX wieku, ed. P. Kardela, K. Sacewicz, Białystok-Olsztyn-Warszawa 2019.
Google Scholar

Teodor Duracz 1883–1943. W piątą rocznicę śmierci 1943, Warszawa 1948.
Google Scholar

Wyszyński S., Inteligencja w straży przedniej komunizmu, Katowice 1937.
Google Scholar

Wyszyński S., Kultura bolszewizmu a inteligencja polska, Włocławek 1934.
Google Scholar

Zatorski A., Czerwona Pomoc (MOPR) w Polsce w latach 1924–1928, Warszawa 1966.
Google Scholar