Communism and communists towards the intelligentsia in interwar Poland. An outline of the issue

Karol Sacewicz

doi:10.31648/ep.9303

Veröffentlicht am: 2023-08-291

Nr. XXIV/1 (2023)

Der Kommunismus und die Kommunisten gegenüber der Intelligenz im Polen der Zwischenkriegszeit. Umriss des Problems

Karol Sacewicz

Echa Przeszłości

Rubrik: BEITRÄGE UND ABHANDLUNGEN

https://doi.org/10.31648/ep.9303

Abstract

Die KPRP und später die KPP als Sektion der Komintern und de facto sowjetische Agenten setzten sich zum Ziel, einen Aufstand der Massen - eine Revolution - durchzuführen, die zur Verwirklichung der Diktatur des Proletariats führen sollte. Dies würde den Kommunisten aufgrund ihrer Hegemonialmacht die Möglichkeit geben, Moskaus imperiale Pläne zu verwirklichen, die in kommunistische Parolen und Ideale gehüllt wurden. In diesem Kampf stützten sich die auf dem Gebiet der Zweiten Republik tätige kommunistische Partei, aber auch alle Sektionen der Komintern, vor allem auf die arbeitenden Massen, auf das Proletariat und später auch auf die Landlosen und Kleinbauern auf dem Lande, die für die extremsten revolutionären Parolen empfänglich waren. Gab es in diesem Arrangement Platz für eine weitere Kraft - die Intelligenz? Welche Haltung nahmen die Bolschewiki in Russland, die wichtigsten Ideologen der Sowjetunion, und - aufgrund der Unterordnung der KPRP/KPP unter Moskau - die kommunistischen Parteien in Polen dazu ein? In diesem Beitrag geht es um die heterogene, recht flexible, aber stets auf die Interessen und Ziele Moskaus zugeschnittene Politik der Kommunisten gegenüber der Intelligenz. Dabei ist ein recht wichtiges Detail zu beachten. Die Intelligenz war weder eine homogene Gruppe in Bezug auf ihre sozio-politisch-ökonomischen Ansichten, noch war sie national oder religiös monolithisch; im Gegenteil, sie war durch zahlreiche Trennlinien gekennzeichnet, so dass es nicht gerechtfertigt ist, einen einzigen Maßstab für die Bewertung ihrer Haltung zum Kommunismus und des Kommunismus ihr gegenüber anzuwenden. Daher werden in diesem Text lediglich die Hauptrichtungen der von Komintern gegenüber der Intelligenz ergriffenen Maßnahmen sowie die ausgewählten Formen der Haltung der Intelligenz gegenüber dem Kommunismus dargestellt und kritisch diskutiert: von einer Haltung der Verweigerung über eine konformistische Unterwürfigkeit bis hin zur totalen Unterordnung. Gleichzeitig ist dieser Text nur eine Stimme in einer wissenschaftlichen Diskussion, die fortgesetzt werden sollte .

Schlagworte:

Kommunismus, Kommunisten, Intelligenz, Lenin, Trotzki, Stefan Wyszyński, Revolution, Kryptokommunisten, Einheitsfront-Anhänger, Weggenossen

Am häufigsten gelesenen Artikel dieser/dieses Autor/in

Witold Gieszczyński, Karol Sacewicz, Wspomnienie o Profesorze Tadeuszu Filipkowskim (1933-2009) , Echa Przeszłości: Nr. X (2009)
Karol Sacewicz, The Polish Underground State vs. The Polish Communists, and the concept of counteraction , Echa Przeszłości: Nr. XXII/2 (2021)

<< < 1 2

Dateien herunterladen

pdf (English)

Zitierregeln

Sacewicz, K. (2023). Der Kommunismus und die Kommunisten gegenüber der Intelligenz im Polen der Zwischenkriegszeit. Umriss des Problems. Echa Przeszłości, (XXIV/1), 149–170. https://doi.org/10.31648/ep.9303

Zitiert von / Teilen

Lizenz

Dieses Werk steht unter der Lizenz Creative Commons Namensnennung - Nicht-kommerziell - Keine Bearbeitungen 4.0 International.

Literaturhinweise

Archive sources:
Google Scholar

AAN, MSW, 9/914.
Google Scholar

AAN, MSW, 9/988 access.
Google Scholar

AAN, MSW, 9/990 access.
Google Scholar

AAN, MSW, 9/991 access.
Google Scholar

AAN, MSW, 9/1063 access.
Google Scholar

Source publications:
Google Scholar

Bucharin N., Program Komunistów (bolszewików), Moskwa 1920.
Google Scholar

Duracz T. , Mowy obrończe, elab. A. Wendel, Warszawa 1958.
Google Scholar

KPP. Uchwały i rezolucje, vol. 1: I–II Zjazd (1918–1923), elab. F. Kalicka i in., Warszawa 1954.
Google Scholar

Lenin W., Dzieła, vol. 35: luty 1912-grudzień 1922, Warszawa 1957.
Google Scholar

Lenin W., O inteligencji. Wybór, Warszawa 1984.
Google Scholar

Lenin W., Zadania proletariatu w naszej Rewolucji. Projekt Platformy Partii Proletariackiej [in:] Dzieła Lenin - Dzieła Wybrane, vol. II, Warszawa 1949.
Google Scholar

Program i statut Międzynarodówki Komunistycznej, Moskwa 1929.
Google Scholar

Programma i ustaw Kommunisticzeskogo Intiernacyonała, Moskwa 1937.
Google Scholar

Rock A. [H. Glass], Mein Kampf Józefa Stalina, ed. and elab. K. Sacewicz, Białystok-Warszawa 2020.
Google Scholar

Stenograficzeskij otcziot VI Kongressa Kominterna [in:] 6: Tiezisy, riezolucyi, postanowlenija, wozzwanija, Moskwa–Leningrad 1929.
Google Scholar

Tezy i rezolucje VI Kongresu Międzynarodówki Komunistycznej, coll. 1: Manifest Kongresu i tezy o sytuacji międzynarodowej, Moskwa 1929.
Google Scholar

The communist conspiracy. Strategy and tactics of world communism, Part 1: Communism outside the United States, Section C: The world congresses of the communist international, Washington 1956.
Google Scholar

The programme of the Communist International. Together with the statutes of the Communist International, London 1932.
Google Scholar

Press articles:
Google Scholar

„Gazeta Warszawska Poranna" (1925)
Google Scholar

"Głos komunistyczny" (1924)
Google Scholar

„Kijewskaja myśl” (1912)
Google Scholar

„Nowy Przegląd” (1928)
Google Scholar

„Świat Współczesny” (1910)
Google Scholar

„Walka z bolszewizmem” (1928)
Google Scholar

Essays:
Google Scholar

Bucharin N., Preobrażeński E., Elementarz komunizmu. Popularne objaśnienie programu Komunistycznej Partji Rosji (bolszewików), Part 1: Teoretyczna. Rozwój kapitalizmu i jego upadek, Moskwa-Kijów-Smoleńsk 1921.
Google Scholar

Bucharin N., Preobrażeński E., Elementarz komunizmu. Popularne objaśnienie programu Komunistycznej Partii Rosji (bolszewików), Part 2: Dyktatura proletar¬jatu i budownictwo komunizmu, Moskwa–Kijów–Smoleńsk 1921.
Google Scholar

Chojnowski A., Wpływy komunistyczne na Uniwersytecie Warszawskim w latach 1918-1939 [in:] Komuniści w międzywojennej Warszawie, red. E. Kowalczyk, Warszawa 2014.
Google Scholar

Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego 1915–1945, ed. P. W. Majewski, Warszawa 2016.
Google Scholar

Glass H., Obrona Polski przed bolszewizmem, Płock 1928.
Google Scholar

Gontarczyk P., Polska Partia Robotnicza. Droga do władzy 1941-1944, Warszawa 2003.
Google Scholar

Grabski S., Rewolucja: studjum społeczno-psychologiczne, Warszawa 1921.
Google Scholar

Jankowski [H. Glass], Metody ekspansji komunizmu. Dzieje ukształtowania systemu w latach 1919-1939, Londyn 1982.
Google Scholar

Keller A.R., Komunizm, Warszawa 1926.
Google Scholar

Krzysztofiński M., Czerwona Pomoc w Polsce jako „organ walki z białym terrorem” [in:] Komuniści w II Rzeczypospolitej. Ludzie – struktury – działalność, ed. M. Bukała, M. Krzysztofiński, Rzeszów 2015.
Google Scholar

Litwiński R., Ministerstwo Spraw Wewnętrznych II Rzeczypospolitej wobec komunizmu i komunistów [in:] Antykomunizm Polaków w XX wieku, ed. P. Kardela, K. Sacewicz, Białystok-Olsztyn-Warszawa 2019.
Google Scholar

Mrzygłód I., Paragrafy dla narodu. Antysemicka radykalizacja Koła Prawników Studentów Uniwersytetu Warszawskiego w okresie II Rzeczypospolitej [in:] Polityka. Między współpracą a odrzuceniem - Żydzi i Polacy w XIX i XX wieku, ed. Z. Trębacz, Warszawa 2021.
Google Scholar

Przeniosło M., Skład społeczny, zawodowy i narodowościowy Komunistycznej Partii Robotniczej Polski (1918-1925) [in:] Komuniści w II Rzeczypospolitej. Ludzie - struktury - działalność, ed. M Bukała, M. Kzysztofiński, Rzeszów 2015.
Google Scholar

Przewodnik po wystawie. Międzynarodowa Organizacja Pomocy Rewolucjonistom MOPR, oprac. H. Wajn, Warszawa 1967.
Google Scholar

Sacewicz K., Komunizm i antykomunizm w II Rzeczypospolitej: państwo społeczeństwo – partie, Olsztyn 2016.
Google Scholar

Sacewicz K., Rewolucja komunistyczna i dyktatura proletariatu w świetle publikacji Centralnego Porozumienia Organizacji Współdziałających w Zwalczaniu Komunizmu – zarys problemu, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2017, t. 2(30).
Google Scholar

Sacewicz K., Zorganizowane antykomunistyczne inicjatywy społeczne w II Rzeczypospolitej [in:] Antykomunizm Polaków w XX wieku, ed. P. Kardela, K. Sacewicz, Białystok-Olsztyn-Warszawa 2019.
Google Scholar

Szlachta B., Polaków krytyczne spojrzenie na komunizm [in:] Antykomunizm Polaków w XX wieku, ed. P. Kardela, K. Sacewicz, Białystok-Olsztyn-Warszawa 2019.
Google Scholar

Teodor Duracz 1883–1943. W piątą rocznicę śmierci 1943, Warszawa 1948.
Google Scholar

Wyszyński S., Inteligencja w straży przedniej komunizmu, Katowice 1937.
Google Scholar

Wyszyński S., Kultura bolszewizmu a inteligencja polska, Włocławek 1934.
Google Scholar

Zatorski A., Czerwona Pomoc (MOPR) w Polsce w latach 1924–1928, Warszawa 1966.
Google Scholar