Wybrane przykłady z zakresu radiowej twórczości reportażowej w Polsce
Monika Białek
Wydział Nauk Społecznych Uniwersytet Gdańskidr, adiunkt w Instytucie Filozofii, Socjologii i Dziennikarstwa na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego. Zawodowo była związana z Polskim Radiem, gdzie pracowała jako reporter. Sprawuje opiekę merytoryczną nad Radiem Mors – rozgłośnią studencką Uniwersytetu Gdańskiego. Naukowo zajmuje się komunikacją medialną, ze szczególnym uwzględnieniem przekazu radiowego. Autorka m.in. książki Polski reportaż radiowy. Wybrane zagadnienia (Opole 2010) oraz artykułów naukowych poświęconych artystycznej formie reportażu radiowego.
Anna Sekudewicz
Polskie Radio Katowice S.A.zastępca redaktora naczelnego ds. kultury i form udramatyzowanych w Polskim Radiu Katowice. Od 2003 roku do 2010 roku członek Komisji
Dokumentalistów Radiowych Europejskiej Unii Nadawców (EBU). Juror konkursów
ogólnopolskich i międzynarodowych, m.in. konkursu Melchiory, Silesia Press, Bałtyk oraz
festiwali Prix Italia i Prix Europa. Jej reportaże ponad 20 razy reprezentowały polską
radiofonię na festiwalach i konferencjach międzynarodowych. Najważniejsze audycje to:
Użyto broni, Lęk, Korzenie, Śpiewająca czarownica, Gertruda, Ziemie obiecane Wojciecha
Kilara, Wdowa, Cena pracy, Głośniej, Miłość, która leczy, Człowiek i góra, Wojtek. Wśród
nagród należy wymienić: specjalne wyróżnienie w konkursie Prix Italia w 1990 roku
za epicki dokument o wydarzeniach w kopalni Wujek Użyto broni (współautor Marek
Mierzwiak), w 2002 roku wyróżnienie w konkursie Prix Italia za reportaż Wdowa,
w 2004 roku nagrodę główną Prix Italia, czyli radiowego Oscara za reportaż Cena pracy (współautorka Anna Dudzińska), Grand Prix Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji
w 2007 roku za reportaż Tajemnica czaszki z Katynia, a w 2003 roku Grand Prix KRRiT
za Zło czai się na dole (wraz z Anną Dudzińską). Za dokonania w dziedzinie sztuki radiowej
otrzymała w 1990 roku Złoty Mikrofon i tytuł Mistrza Radia, a w 2005 roku statuetkę
Melchiora dla najlepszego reportażysty radiowego roku. W 2009 roku otrzymała Medal
Gloria Artis Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Reportaże Anny Sekudewicz
znajdują się w zbiorach Biblioteki Narodowej Lincoln Center w Nowym Jorku.
Abstrakt
Polska szkoła reportażu radiowego jest ceniona w świecie, o czym świadczyć mogą liczne nagrody przyznawane na międzynarodowych konkursach. Zamieszczona w artykule egzemplifikacja ma na celu zaprezentowanie dorobku polskiej radiofonii w zakresie sztuki audialnej powstałej po 1989 roku. Omówienie wybranych reportaży dźwiękowych obejmuje sposób ich realizacji, ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki medium radiowego, oraz wskazanie elementów wyróżniających. Przyjęto także typologię biorącą pod uwagę obszar zainteresowań reportera, dlatego omówiono przykłady z kategorii: reportaż historyczny, polityczny, społeczny, psychologiczny, śledczy i artystyczny. Wskazano, jakie czynniki decydują, że zwykłe nagranie reporterskie jest przekształcane w artystyczną formę radiową. Zawarty w artykule przegląd udowadnia, że nadal można mówić o dobrej kondycji polskiego reportażu dźwiękowego, a narracyjne formy radiowe wciąż się rozwijają.
Słowa kluczowe:
reportaż radiowy, feature, Polskie RadioBibliografia
Białek M., Jak zmieniał się reportaż radiowy?, w: Gatunki i formaty we współczesnych mediach, red. W. Godzic, A. Kozieł, J. Szylko-Kwas, Warszawa 2015, s. 179–202.
Białek M., Polski reportaż radiowy. Wybrane zagadnienia, Poznań–Opole 2010.
Białek M., Radio Documentary in Times of Media Convergence, w: Radio: The Resilient Medium, red. M. Oliveira, G. Stachyra, G. Starkey, London 2014, s. 257–267.
Biblia dziennikarstwa, red. A. Skworz, A. Niziołek, Kraków 2010.
Drygas M., Wyzwolić wyobraźnię, w: Biblia dziennikarstwa, red. A. Skworz, A. Niziołek, Kraków 2010, s. 307–328.
Gatunki i formaty we współczesnych mediach, red. W. Godzic, A. Kozieł, J. Szylko-Kwas, Warszawa 2015.
Klimczak K., Reportaże radiowe o krzywdzie i cierpieniu, Łódź 2011.
McLuhan M., Wybór pism, tłum. K. Jakubowicz, Warszawa 1975.
Pleszkun-Olejniczakowa E., Muzy rzadko się do radia przyznają. Szkice o słuchowiskach i reportażach radiowych, Łódź 2012.
Radio: The Resilient Medium, red. M. Oliveira, G. Stachyra, G. Starkey, London 2014.
Tuszewski J., Paradoks o słowie i dźwięku, Toruń 2002.
Reportaże radiowe
Bogoryja-Zakrzewska Hanna, Zozuń Ernest, Emilia, niewolnica tajemnicy, Studio Reportażu i Dokumentu Polskiego Radia 2002.
Bogoryja-Zakrzewska Hanna, Zozuń Ernest, Kilka wiosennych mgnień słupka, Studio Reportażu i Dokumentu Polskiego Radia 2004.
Czarkowska Agnieszka, Pietruczuk Alicja, Cały wasz, czyli o tym, jak przez małą wieś przetoczyła się wielka historia, Radio Białystok 1998.
Drygas Maciej, Testament, 1992.
Gruszyńska-Ruman Patrycja, WINna NieWINna, Studio Reportażu i Dokumentu Polskiego Radia 2009.
Krysowata Jolanta, Osieroceni, Polskie Radio Wrocław 2003.
Michalak Katarzyna, Złoty chłopak, Radio Lublin 2013.
Piłatowska Irena, Prawda odwrócona, Studio Reportażu i Dokumentu Polskiego Radia 1998.
Sekudewicz Anna, Wdowa, Radio Katowice 2001.
Wydział Nauk Społecznych Uniwersytet Gdański
<p>dr, adiunkt w Instytucie Filozofii, Socjologii i Dziennikarstwa na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego. Zawodowo była związana z Polskim Radiem, gdzie pracowała jako reporter. Sprawuje opiekę merytoryczną nad Radiem Mors – rozgłośnią studencką Uniwersytetu Gdańskiego. Naukowo zajmuje się komunikacją medialną, ze szczególnym uwzględnieniem przekazu radiowego. Autorka m.in. książki Polski reportaż radiowy. Wybrane zagadnienia (Opole 2010) oraz artykułów naukowych poświęconych artystycznej formie reportażu radiowego.</p> Polska
dr, adiunkt w Instytucie Filozofii, Socjologii i Dziennikarstwa na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego. Zawodowo była związana z Polskim Radiem, gdzie pracowała jako reporter. Sprawuje opiekę merytoryczną nad Radiem Mors – rozgłośnią studencką Uniwersytetu Gdańskiego. Naukowo zajmuje się komunikacją medialną, ze szczególnym uwzględnieniem przekazu radiowego. Autorka m.in. książki Polski reportaż radiowy. Wybrane zagadnienia (Opole 2010) oraz artykułów naukowych poświęconych artystycznej formie reportażu radiowego.
Polskie Radio Katowice S.A.
<p>zastępca redaktora naczelnego ds. kultury i form udramatyzowanych w Polskim Radiu Katowice. Od 2003 roku do 2010 roku członek Komisji<br>Dokumentalistów Radiowych Europejskiej Unii Nadawców (EBU). Juror konkursów<br>ogólnopolskich i międzynarodowych, m.in. konkursu Melchiory, Silesia Press, Bałtyk oraz<br>festiwali Prix Italia i Prix Europa. Jej reportaże ponad 20 razy reprezentowały polską<br>radiofonię na festiwalach i konferencjach międzynarodowych. Najważniejsze audycje to:<br>Użyto broni, Lęk, Korzenie, Śpiewająca czarownica, Gertruda, Ziemie obiecane Wojciecha<br>Kilara, Wdowa, Cena pracy, Głośniej, Miłość, która leczy, Człowiek i góra, Wojtek. Wśród<br>nagród należy wymienić: specjalne wyróżnienie w konkursie Prix Italia w 1990 roku<br>za epicki dokument o wydarzeniach w kopalni Wujek Użyto broni (współautor Marek<br>Mierzwiak), w 2002 roku wyróżnienie w konkursie Prix Italia za reportaż Wdowa,<br>w 2004 roku nagrodę główną Prix Italia, czyli radiowego Oscara za reportaż Cena pracy (współautorka Anna Dudzińska), Grand Prix Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji<br>w 2007 roku za reportaż Tajemnica czaszki z Katynia, a w 2003 roku Grand Prix KRRiT<br>za Zło czai się na dole (wraz z Anną Dudzińską). Za dokonania w dziedzinie sztuki radiowej<br>otrzymała w 1990 roku Złoty Mikrofon i tytuł Mistrza Radia, a w 2005 roku statuetkę<br>Melchiora dla najlepszego reportażysty radiowego roku. W 2009 roku otrzymała Medal<br>Gloria Artis Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Reportaże Anny Sekudewicz<br>znajdują się w zbiorach Biblioteki Narodowej Lincoln Center w Nowym Jorku.</p> Polska
zastępca redaktora naczelnego ds. kultury i form udramatyzowanych w Polskim Radiu Katowice. Od 2003 roku do 2010 roku członek Komisji
Dokumentalistów Radiowych Europejskiej Unii Nadawców (EBU). Juror konkursów
ogólnopolskich i międzynarodowych, m.in. konkursu Melchiory, Silesia Press, Bałtyk oraz
festiwali Prix Italia i Prix Europa. Jej reportaże ponad 20 razy reprezentowały polską
radiofonię na festiwalach i konferencjach międzynarodowych. Najważniejsze audycje to:
Użyto broni, Lęk, Korzenie, Śpiewająca czarownica, Gertruda, Ziemie obiecane Wojciecha
Kilara, Wdowa, Cena pracy, Głośniej, Miłość, która leczy, Człowiek i góra, Wojtek. Wśród
nagród należy wymienić: specjalne wyróżnienie w konkursie Prix Italia w 1990 roku
za epicki dokument o wydarzeniach w kopalni Wujek Użyto broni (współautor Marek
Mierzwiak), w 2002 roku wyróżnienie w konkursie Prix Italia za reportaż Wdowa,
w 2004 roku nagrodę główną Prix Italia, czyli radiowego Oscara za reportaż Cena pracy (współautorka Anna Dudzińska), Grand Prix Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji
w 2007 roku za reportaż Tajemnica czaszki z Katynia, a w 2003 roku Grand Prix KRRiT
za Zło czai się na dole (wraz z Anną Dudzińską). Za dokonania w dziedzinie sztuki radiowej
otrzymała w 1990 roku Złoty Mikrofon i tytuł Mistrza Radia, a w 2005 roku statuetkę
Melchiora dla najlepszego reportażysty radiowego roku. W 2009 roku otrzymała Medal
Gloria Artis Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Reportaże Anny Sekudewicz
znajdują się w zbiorach Biblioteki Narodowej Lincoln Center w Nowym Jorku.
