Gdzieśkolwiek jest, jeśliś jest… Ważne i piękne ogniwo medytacji Krzysztofa Zanussiego o sprawach „najwyższej troski”
Sławomir Bobowski
Wydział Filologiczny Uniwersytet Wrocławskidr hab., prof. Uniwersytetu Wrocławskiego. Polonista i filmoznawca zatrudniony od wielu lat w Instytucie Filologii Polskiej UWr. Jego zainteresowania od pewnego czasu zmierzają ku fuzji filmoznawstwa z refleksją o kulturze, zwłaszcza z antropologią kulturową. Autor m.in. książek: Dyskurs filmowy Zanussiego (Wrocław 1996), W poszukiwaniu siebie. Twórczość filmowa Agnieszki Holland (Wrocław 2001), Między świętością a potępieniem. Martin Scorsese i religia (Wrocław 2007), Nie tylko przygoda. Polskie powieści indiańskie dla młodzieży w perspektywie etnologicznej (Wrocław 2012) oraz Western i Indianie. Filmowe wizerunki rdzennych Amerykanów w kinie amerykańskim do końca lat siedemdziesiątych XX wieku (Wrocław 2015). Od wielu lat jest redaktorem rocznika „Studia Filmoznawcze”.
Abstrakt
Twórczość filmowa Krzysztofa Zanussiego ma w znacznym stopniu charakter medytacyjny. Reżyser często rozważa w swoich filmach niełatwe zagadnienia filozoficzne, a nawet teologiczne. Jednym z ważnych wątków jego medytacji jest determinacja – biologiczna i boska. Reżyser pyta, na ile człowiek jest uwarunkowany i jak jest uwarunkowany. Wskazuje na uwarunkowania biologiczne, medyczne, które zdają się zaprzeczać uwarunkowaniom boskim, opatrznościowym. A ponadto wskazuje na trudność w skonstatowaniu wolnej woli w kondycji człowieka, skoro jest on zdeterminowany albo biologicznie, albo metafizycznie. O tym jest film Gdzieśkolwiek jest, jeśliś jest… Czy piękna i delikatna protagonistka tego utworu jest szaloną świętą, czy osobą przewrażliwioną, chorą? Z tym pytaniem reżyser zostawia widza bez odpowiedzi.
Słowa kluczowe:
artystyczna medytacja, świętość, szaleństwo, determinizm, OpatrznośćBibliografia
Jung C.G., Psychologia i religia, tłum. J. Prokopiuk, Warszawa 1970.
Kapuściński R., Podróże z Herodotem, Kraków 2004.
Kochanowski J., Treny, oprac. J. Pelc, Wrocław 1972.
Kołakowski L., Bóg mistyków. Eros i religia, w: tegoż, Jeśli Boga nie ma… O Bogu, Diable, Grzechu i innych zmartwieniach tak zwanej filozofii religii, tłum. T. Baszniak, M. Panufnik, Londyn 1987.
Łukasiewicz J., TR, Kraków 2012.
Merton T., Siedmiopiętrowa góra, tłum. M. Morstin-Górska, Kraków 1972.
Wydział Filologiczny Uniwersytet Wrocławski
<p>dr hab., prof. Uniwersytetu Wrocławskiego. Polonista i filmoznawca zatrudniony od wielu lat w Instytucie Filologii Polskiej UWr. Jego zainteresowania od pewnego czasu zmierzają ku fuzji filmoznawstwa z refleksją o kulturze, zwłaszcza z antropologią kulturową. Autor m.in. książek: Dyskurs filmowy Zanussiego (Wrocław 1996), W poszukiwaniu siebie. Twórczość filmowa Agnieszki Holland (Wrocław 2001), Między świętością a potępieniem. Martin Scorsese i religia (Wrocław 2007), Nie tylko przygoda. Polskie powieści indiańskie dla młodzieży w perspektywie etnologicznej (Wrocław 2012) oraz Western i Indianie. Filmowe wizerunki rdzennych Amerykanów w kinie amerykańskim do końca lat siedemdziesiątych XX wieku (Wrocław 2015). Od wielu lat jest redaktorem rocznika „Studia Filmoznawcze”.</p> Polska
dr hab., prof. Uniwersytetu Wrocławskiego. Polonista i filmoznawca zatrudniony od wielu lat w Instytucie Filologii Polskiej UWr. Jego zainteresowania od pewnego czasu zmierzają ku fuzji filmoznawstwa z refleksją o kulturze, zwłaszcza z antropologią kulturową. Autor m.in. książek: Dyskurs filmowy Zanussiego (Wrocław 1996), W poszukiwaniu siebie. Twórczość filmowa Agnieszki Holland (Wrocław 2001), Między świętością a potępieniem. Martin Scorsese i religia (Wrocław 2007), Nie tylko przygoda. Polskie powieści indiańskie dla młodzieży w perspektywie etnologicznej (Wrocław 2012) oraz Western i Indianie. Filmowe wizerunki rdzennych Amerykanów w kinie amerykańskim do końca lat siedemdziesiątych XX wieku (Wrocław 2015). Od wielu lat jest redaktorem rocznika „Studia Filmoznawcze”.
