Freedom for the pike is death for the minnow – On the semantics of the Polish adverb dowolnie
Izabela Duraj-Nowosielska
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniuhttps://orcid.org/0000-0002-9470-3801
Abstract
Based on the assumptions of compositional semantics and using methods of structural
description, the study presents a semantic analysis of the Polish word dowolnie [freely,
randomly], partly in comparison with the adjective dowolny [free, random] and in polemics
with other approaches to the word (including dictionary ones). Three meanings are
distinguished – one metapredicative and two adverbial ones, with the current analysis
focusing mainly on the latter, i.e. ad-verbum expressions. One of them comes close to the
meaning of the pronoun jakkolwiek [in any way], and indicates the presence of various
possibilities of action open to the subject; therefore, it assumes a non-factive sentential
context, although in some cases an in-depth semantic interpretation is needed to recognise
it. The metapredicative meaning is analogical, yet dowolnie does not refer here to the
action of the subject, but to the activity of the speaker themselves, which is why it loses its
relation to the verb at the object-level. The other type of adverbial use is based on factive
contexts and communicates negative assessment of what the subject did; the point is that
the agent, having had possibilities of action open, ultimately chose an option which, from
the speaker’s perspective, is not sufficiently justified. This carries with itself a value
of arbitrariness and incomprehensibility of the action from the speaker’s point of view,
as evidenced by, among others, substitutability with the word arbitralnie [arbitrarily]
and non-substitutability with jakkolwiek. The study also discusses the mechanism of
perspective-switch underlying the distinction of these two variants as well as the linguistic
status of all the three expressions.
Keywords:
adverb, arbitralnie, free choice, jakkolwiek, lexical semantics, metapredicateReferences
Ajdukiewicz K. (1985): Język i poznanie. T. I. Warszawa. Google Scholar
Duraj-Nowosielska I. (2007): ‘Robić coś’ i ‘coś powodować’. Opozycja agentywności i kauzatywności w języku polskim. Warszawa. Google Scholar
Duraj-Nowosielska I. (2018): Kilka uwag o wyrażeniach przybliżających istotę „działań” w filozofii i lingwistyce. [W:] Sens i konwencje w języku. Prace dedykowane Profesorowi Maciejowi Grochowskiemu. Red. A. Dobaczewski i in. Toruń, s. 97–131. Google Scholar
Duraj-Nowosielska I. (2021): ‘Chcąc – nie chcąc?’ Intencjonalność działania w wyrażeniach języka polskiego. Toruń. Google Scholar
Duraj-Nowosielska I. (2022): Szare strefy, w różnych odcieniach szarości: między wyrażeniami adwerbialnymi z poziomu przedmiotowego a nieprzedmiotowego oraz z poziomu metapredykatywnego a metatekstowego. „Linguistica Copernicana” 19, s. 109–150. Google Scholar
Grochowski M. (1997): Wyrażenia funkcyjne. Studium leksykograficzne. Kraków. Google Scholar
Grochowski M. (2017): Wybór i nieokreśloność jako komponenty semantyczne przymiotnika ‘dowolny’. „Studia Linguistica” 12, s. 104 111. Google Scholar
Karolak S. (2002): Podstawowe struktury składniowe języka polskiego. Warszawa. Google Scholar
Wajszczuk J. (2005): O metatekście. Warszawa. Google Scholar
Wierzbicka-Piotrowska E. (2011): Polskie zaimki nieokreślone. Wybrane zagadnienia semantyczne, syntaktyczne i pragmatyczne. Warszawa. Google Scholar
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
https://orcid.org/0000-0002-9470-3801
