Animal age as a factor that determines the way they are conceptualised
Abstract
The objective of the article is presenting the way villagers conceptualise animals in terms
of their life phase, as reflected in their lexis. The analysis of the animal vocabulary collected
during field research in selected villages of Lesser Poland (Małopolska) indicates
that the age factor significantly determines the way animals are perceived and valued.
In the acts that value the animal world, the villagers’ practical point of view is visible, as they often evaluate animals in terms of their usefulness which often depends on the
age. The influence of the temporal aspect is especially noticeable in the category of “the
names of young animals” which is internally diversified. The category includes several
semantic sub-categories that correspond to particular phases of the development of immature
animals. Detailed specification of the age of young animals has a pragmatic basis
– it results from the need to specify a turning point which often determines the change
in the animal’s function. While the vocabulary related to young animals is positive,
the animal lexis communicating semantic content concerning their old age is usually
depreciating. Thus, adopting the temporal perspective in the interpretation of animal
vocabulary is strictly related to the axiological context, which is particularly reflected in
the binary opposition of old-young.
Keywords:
linguistics, folk lexis, valuating, conceptualisationReferences
Anusiewicz J. (1992): Potoczność jako sposób doświadczania świata i jako postawa wobec świata. [W:] „Język a Kultura”. T. 5: Potoczność w języku i kulturze. Red. J. Anusiewicz i F. Nieckula. Wrocław, s. 9–20. Google Scholar
Anusiewicz J. (1992a): Koń – jaki jest – w języku polskim? „Prace Filologiczne” XXXVII, s. 201–213. Google Scholar
Bartmiński J. (1988): Definicja kognitywna jako narzędzie opisu konotacji słowa. [W:] Konotacja. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 169–183. Google Scholar
Basaj M. (1996): Nazwy zwierząt jako komponenty porównań frazeologicznych. [W:] Systemy zoonimiczne w językach słowiańskich. Red. S. Warchoł. Lublin, s. 281–287. Google Scholar
Chludzińska J. (1961): Ze studiów nad słownictwem gwar mazowieckich. „Poradnik Językowy” z. 6, s. 253−258. Google Scholar
Cieślikowa A. (1996): Metody w onomastycznych badaniach różnych kategorii nazw własnych. „Onomastica” XLI, s. 5–19. Google Scholar
Dejna K. (1988): Zagadnienia słowotwórcze w Kwestionariuszu „Atlasu gwar polskich”. „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego” XXXIV, s. 45–51. Google Scholar
Falińska B. (2000): Kategoria nazw młodych zwierząt w świetle map OLA. „Prace Filologiczne” XLV, s. 159–171. Google Scholar
Gala S. (2014): Wybór pism dialektologicznych i onomastycznych. Red. I. Jaros. Łódź. Google Scholar
Gieysztor A. (1986): Mitologia Słowian. Warszawa. Google Scholar
Góra A. (2000): O zasadach opisu zwierząt w słowiańskiej kulturze ludowej. „Etnolingwistyka”. T. 12. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 251–263. Google Scholar
Handke K. (1986): Rola kobiet w przekształcaniu współczesnej polszczyzny kolokwialnej. „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego” XXXII, s. 101–107. Google Scholar
Horodyska H. (1958): Studia warmińsko-mazurskie. „Słownictwo Warmii i Mazur. Hodowla”. Wrocław. Google Scholar
Kąś J. (1986): Problem integracji leksykalnej w gwarach. „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego” XXXII, s. 117–123. Google Scholar
Kąś J. (1994): Interferencja leksykalna słownictwa gwarowego i ogólnopolskiego (na przykładzie gwar orawskich). Kraków. Google Scholar
Kempf Z. (1985): Wyrazy „gorsze” dotyczące zwierząt. „Język Polski” LXV, s. 125–144. Google Scholar
Kłobus A. (1985): Deminutywa, augmentatywa i ekspresywa w polszczyźnie mówionej mieszkańców Sieradza i okolicy. „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego” XXXI, s. 81–95. Google Scholar
Kobylińska J., (2001): Słownik gwary gorczańskiej (zagórzańskiej). Kraków. Google Scholar
Kotula F. (1989): Przeciw urokom: wierzenia i obrzędy u Pogórzan, Rzeszowiaków i Lasowiaków. Warszawa. Google Scholar
Krawczyk-Tyrpa A. (2001): Tabu w dialektach polskich. Bydgoszcz. Google Scholar
Kurdyła T. (2011): Funkcje formantów rzeczownikowych w polszczyźnie ludowej (na przykładzie trzech wsi podkarpackich). Kraków. Google Scholar
Kurek H. (2003): Proszę do chlewa, czyli o zachowaniach komunikacyjnych mieszkańców wsi w odniesieniu do zwierząt. [W:] Słowa jak mosty nad wiekami. Red. U. Sokólska, P. Wróblewski. Białystok. Google Scholar
Kurek H. (2004): Językowy obraz świata wiejskiego obszaru językowo-kulturowego. [W:] W kręgu wiernej mowy. Red. M. Wojtak, M. Rzeszutko. Lublin, s. 147–162. Google Scholar
Leszczyński Z. (1988): Szkice o tabu językowym. Lublin. Google Scholar
Malec M. (2001): Imię w polskiej antroponimii i kulturze. Kraków. Google Scholar
Markowski A. (2005): Kultura języka polskiego. T. 1: Teoria. Zagadnienia leksykalne. Warszawa. Google Scholar
Miodunka A. (1992): Analiza semowa znaczenia wyrazów a zagadnienie wyróżniania i definiowania znaczeń wyrazów w opisie leksykograficznym. „Prace Filologiczne” XXXVII, s. 175–182. Google Scholar
Mosiołek-Kłosińska K. (1995): Motywacja związków frazeologicznych zawierających wyrazy pies i kot. „Etnolingwistyka” T. 7. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 21–31. Google Scholar
Mosiołek-Kłosińska K. (1997): Antropocentryzm leksyki „zwierzęcej”. [W:] Semantyczna struktura słowa i wypowiedzi. Red. R. Grzegorczykowa, Z. Zaron. Warszawa, s. 71–78. Google Scholar
Moszyński K. (1934): Kultura ludowa Słowian. Cz. II: Kultura duchowa, z. 1. Kraków. Google Scholar
Nowakowska A. (2003): Człowiek jak zwierzę. Sfrazeologizowane porównania odczasownikowe na podstawie Słownika frazeologicznego języka polskiego. [W:] „Język a Kultura”. T. 15: Opozycja homo – animal w języku i kulturze. Red. A. Dąbrowska. Wrocław, s. 97–103. Google Scholar
Peisert M. (2003): Sus domesticus – zwierzę, którego nazwy używać nie wypada. [W:] „Język a Kultura”. T. 15: Opozycja homo – animal w języku i kulturze. Red. A. Dąbrowska. Wrocław, s. 149–155. Google Scholar
Pelcowa H. (1999): Przeszłość w językowym obrazie świata współczesnej wsi. [W:] Przeszłość w językowym obrazie świata. Red. A. Pajdzińska, P. Krzyżanowski. Lublin, s. 253–267. Google Scholar
Piasecka A. (2013): Wizerunek świni w języku polskim i rosyjskim (na podstawie materiału leksykograficznego). „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego” LIX, s. 211–225. Google Scholar
Piechnik A. (2009): Wizerunek kobiety i mężczyzny w językowym obrazie świata ludności wiejskiej (na przykładzie gminy Zakliczyn nad Dunajcem). Kraków. Google Scholar
Puzynina J. (1986): O elementach oceny w strukturze znaczeniowej wyrazów. „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” XL, s. 121–128. Google Scholar
Rak M. (2006): Antropocentryzm gwarowej frazeologii zwierzęcej z Gór Świętokrzyskich i Podtatrza. „Język Polski” LXXXVI, s. 367–375. Google Scholar
Rak M. (2007): Językowo-kulturowy obraz zwierząt utrwalony w animalistycznej frazeologii gwar Gór Świętokrzyskich i Podtatrza (na tle porównawczym). Kraków. Google Scholar
Skawiński J. (2000): Językowy aspekt badań nad zwierzętami w kulturze. „Zeszyt Etnologii Wrocławskiej”1, s. 93–121. Google Scholar
Skorupka S. (1965): Z zagadnień frazeologii porównawczej. „Prace Filologiczne” XVIII, cz. 4, s. 119–130. Google Scholar
Sobierajski Z., Burszta J. (1986): Atlas języka i kultury ludowej Wielkopolski. T. IV. Wrocław– Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź. Google Scholar
Taszycki W. (1961): Powstawanie i rozwój rzeczowników typu cielak. [W:] idem: Rozprawy i studia polonistyczne. T. 2. Wrocław, s. 236–248. Google Scholar
Tokarski R. (1988): Konotacja jako składnik treści słowa. [W:] Konotacja. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 35–54. Google Scholar
Tokarski R. (2002): Konceptualizacja zwierząt w potocznej świadomości językowej. [W:] Prawna ochrona zwierząt. Red. M. Mozgawa. Lublin, s. 11–19. Google Scholar
Treder J. (2012): Kaszubi. Wierzenia i twórczość ze słownika Bernarda Sychty. Gdynia. Google Scholar
Wierzbicka A. (1985): Lexicography and Conceptual Analysis. “Karoma Publishers”. Inc. Ann Arbor, USA. Google Scholar
Wierzbicka A. (1993): Nazwy zwierząt. [W:] O definicjach i definiowaniu. Red. J. Bartmiński, R. Tokarski. Lublin, s. 251–161. Google Scholar
Wolny M. (2003): Językowy obraz starości ludzi i zwierząt w polszczyźnie. [W:] „Język a Kultura”. T. 15: Opozycja homo – animal w języku i kulturze. Red. A. Dąbrowska. Wrocław, s. 189–199. Google Scholar
Ziajka B. (2016): Sposób percypowania roślin ze względu na ich cykl rozwojowy w języku mieszkańców wsi. [W:] „Dialog z Tradycją”. T. V: Językowe dziedzictwo kultury materialnej. Red. E. Młynarczyk i E. Horyń. Kraków, s. 503–513. Google Scholar
Zimnowoda J. (2003): Opozycja homo – animal w ekspresywnych zwrotach językowych. [W:] „Język a Kultura”. T. 15: Opozycja homo – animal w języku i kulturze. Red. A. Dąbrowska. Wrocław, s. 103–115. Google Scholar
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.