The social dimension of personal names – an outline of the issue

Iza Matusiak-Kempa

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
https://orcid.org/0000-0002-6753-167X


Abstract

The article discusses structural and semantic types of personal names in the perspective
of social cognitive needs and communication needs. The article is divided into two parts.
In the first part it is argued that naming creations are an expression of asymmetrical
relationship between an individual and the society, and that giving a personal name (regardless
of its axiological tone) will always be an expression of the shared will of the majority.
The second part of the article focuses on the influence of the ‘our man – a stranger’
opposition on the formation of formal names of Poles. Based on the sociological definitions
of concepts of ‘our man’ and ‘a stranger’ as well as the principle of social penetration two
basic types of naming structures are distinguished. The first model is reflected in personal proper names created for ‘strangers’ and is reserved for surnames created on the basis
of names of places or ethnic names. The second model is implemented in names created
from the perspective of the concept of ‘our man’. This matrix is characterized by a greater
information capacity facilitating a detailed description and includes names created on the
basis of mental and physical characteristics, occupations and family relations. This part
of the article also draws attention to language-related and non-language-related criteria
which communicative persolal name has to meet.


Keywords:

opposition our man – stranger, structural and semantic anthroponyms, anthroponomic motivation


Bartmiński J. (2007): Stereotypy mieszkają w języku. Lublin.   Google Scholar

Benedyktowicz Z. (2000): Portrety „obcego”. Kraków.   Google Scholar

Bubak J. (1996): Proces kształtowania się polskiego nazwiska mieszczańskiego i chłopskiego. Kraków.   Google Scholar

Cieślikowa A. (2001): Nazwa w tekście a tekst w nazwie. [W:] Semantyka tekstu artystycznego. Red. A. Pajdzińska, R. Tokarski. Lublin, s. 99−108.   Google Scholar

Cooley Ch. H. (2005): Grupy pierwotne. [W:] Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów. Red. A. Mencwel. Warszawa, s. 264−379.   Google Scholar

Goffman E. (2006): Rytuał interakcyjny. Przeł. A. Szulżycka. Warszawa.   Google Scholar

Goffman E. (2008): Człowiek w teatrze życia codziennego. Przeł. H. Datner-Śpiewak i P. Śpiewak. Warszawa.   Google Scholar

Górny H. (2004): Nazwiska mieszkańców wybranych miejscowości dawnej ziemi sanockiej w świetle interferencji etniczno-językowej (XV−XIX w.). Rzeszów.   Google Scholar

Grabias S. (2019): Język w zachowaniach społecznych. Podstawy socjolingwistyki i logopedii. Lublin.   Google Scholar

Kaleta Z. (2003): Wartości i antywartości w staropolskich odapelatywnych nazwach osób. [W:] Nazwy własne a kultura. Red. Z. Kaleta. Warszawa, s. 21−48.   Google Scholar

Kaleta Z. (2007): Historia nazwisk polskich na tle społecznym i obyczajowym (XII−XV wiek). T. I. Warszawa.   Google Scholar

Łobodzińska R., Tomczak L. (1988): Współczesne przezwiska polskie. Analiza formalna i znaczeniowa. Wrocław.   Google Scholar

Magda-Czekaj M. (2003): Historyczne nazwiska ludności Olesna na Śląsku Opolskim. Kraków.   Google Scholar

Matusiak-Kempa I. (2009): Nazwiska mieszkańców komornictwa jeziorańskiego (XVI−XVIII w.). Olsztyn.   Google Scholar

Matusiak-Kempa I. (2019): Nomen omen. Studium antroponimiczno-aksjologiczne. Olsztyn.   Google Scholar

Mossakowska B. (1993): Nazwiska mieszkańców Komornictwa Olsztyńskiego. Olszyn.   Google Scholar

Oronowicz-Kida E. (2009): Tabu językowe a przezwiska ludowe. [W:] „Języka a Kultura”. T. 21: Tabu w języku i kulturze. Red. A. Dąbrowska. Wrocław, s. 233−240.   Google Scholar

Pleszczyński J. (2018): Odmienność. Kiedy inny staje się obcym. [W:] OBCY/INNY. Propozycje aplikacji pojęciowych. Red. M. Karwatowska, R. Litwiński, A. Siwiec. Lublin, s. 181−196.   Google Scholar

Puzynina J. (1992): Język wartości. Warszawa.   Google Scholar

Rymut K. (1998): Nazwiska. [W:] Polskie nazwy własne. Encyklopedia. Red. E. Rzetelska-Feleszko. Kraków, s. 143−160.   Google Scholar

Samsonowicz H. (1971): Złota jesień polskiego średniowiecza. Warszawa.   Google Scholar

Skowronek K. (2001): Współczesne nazwisko polskie. Kraków.   Google Scholar

Szulowska W. (2004): Dawna antroponimia Mazowsza (XV−XVII w.). Olsztyn.   Google Scholar

Tönnies F. (2008): Wspólnota i stowarzyszenie. Rozprawa o komunizmie i socjalizmie jako empirycznych formach kultury. Przeł. M. Łukasiewicz. Warszawa.   Google Scholar

Trzebiński J. (2002): Narracyjne konstruowanie rzeczywistości. [W:] Narracja jako sposób rozumienia świata. Red. J. Trzebiński. Gdańsk.   Google Scholar

Wójcicka M. (2018): Społeczno-kulturowe funkcje OBCEGO/INNEGO. [W:] OBCY/INNY. Propozycje aplikacji pojęciowych. Red. M. Karwatowska, R. Litwiński, A. Siwiec. Lublin, s. 127−138.   Google Scholar

Ziajka B. (2014): Językowo-kulturowy obraz świata społeczności wiejskiej utrwalony w przezwiskach i przydomkach (na przykładzie nieoficjalnych antroponimów mieszkańców Zagórza w powiecie chrzanowskim). Kraków.   Google Scholar


Published
2020-07-30

Cited by

Matusiak-Kempa, I. (2020). The social dimension of personal names – an outline of the issue. Prace Językoznawcze, 22(3), 165–179. https://doi.org/10.31648/pj.5719

Iza Matusiak-Kempa 
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
https://orcid.org/0000-0002-6753-167X



License

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

Dostęp do wydania elektronicznego czasopisma jest otwarty (Open Access), zgodnie z licencją CC BY 4.0 (Uznanie autorstwa 4.0 międzynarodowe), szczegóły na temat licencji dostępne są pod tym adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/