On the history of single-letter vocabulary in Polish-Russian lexicography (based on a 19th-century dictionary by Pyotr Dubrovsky)
Marek Marszałek
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w BydgoszczyAbstract
The author addresses a poorly studied issue of single-letter headword entries in bilingual
dictionaries. He presents a modest state of research, pointing out the translation potential
of graphemic headwords, mainly on the basis of J. Wawrzyńczyk’s work. He also reviews
Polish-Russian and Russian-Polish dictionaries in terms of them registering singleletter
headwords and the content of such headwords. Moreover, the author quotes results
of analysis of graphemic vocabulary, which was previously carried out on the basis
of the Russian-Polish part of P. Dubrovsky’s 19th-century dictionary, and then proceeds
to provide a critical review of similar entries in the Polish-Russian part. It is shown that
like in the Russian-Polish component, one-letter headwords are segments of a graphical
and phonetic sketch, scattered throughout the body of the dictionary. The 19th-century lexicographer did not treat the graphemes as translation units, he did not use the relevant
entries even as a place to present phraseology which related to some letters.
Keywords:
19th-century Polish-Russian lexicography, dictionaries, letter entriesReferences
Bajerowa I. (1986): Polski język ogólny XIX wieku. Stan i ewolucja. T. I: Ortografia, fonologia z fonetyką, morfonologia. Katowice. Google Scholar
Białek E. (2018): Leksykografia przekładowa dla leksykografii jednojęzycznej – o współpracy i współdziałaniu słów kilka. „Prace Językoznawcze” XX/2, s. 5–24.
Crossref
Google Scholar
Bierkow W. P. (1973): Woprosy dwujazycznoj leksikografii (słownik). Leningrad. Google Scholar
Bierkow W. P. (1977): Słowo w dwujazycznom słowarie. Tallin. Google Scholar
Bierkow W. P. (2004): Dwujazycznaja leksikografija. Uczebnik. Moskwa. Google Scholar
Boduen de Kurtene I. A. (1963): Zamieczanija o russko-polskom słowarie. „Leksikograficzeskij Sbornik” 6, s. 139–147. Google Scholar
Bogusławski A. (1978): Ilustrowany słownik rosyjsko-polski polsko-rosyjski. T. II. Warszawa. Google Scholar
Bogusławski A. (1988): Dwujęzyczny słownik ogólny. Projekt instrukcji z komentarzami. [W:] Studia z polskiej leksykografii współczesnej. Red. Z. Saloni. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź, s. 19–65. Google Scholar
Boguszewicz J. (1900): Nowyj podrobnyj russko-polskij słowar’. Warszawa–Łodz’. Google Scholar
Dal W. I. (2002): Tołkowyj słowar’ żywogo wielikorusskogo jazyka. T. I–IV. Moskwa. Google Scholar
Dąbkowski G. (2017): Minimum terminologii muzycznej – propozycja hasłownikograficzna. [W:] Wokół 300 tysięcy polskich słów. Wstęp do hasłownikologii. Red. J. Wawrzyńczyk, P. Wierzchoń. Warszawa, s. 55–59. Google Scholar
Dąbrowska M. (2018): Piotra Dubrowskiego związki z Polską (z zawartości i o zawartości wybranych czasopism polskich oraz rosyjskich połowy XIX wieku). „Acta Neophilologica” XX (1), s. 155–167.
Crossref
Google Scholar
Dubczinskij W. W. (2009): Leksikografija russkogo jazyka. Uczebnoje posobije. Moskwa, s. 97–121. Google Scholar
Dubrowski P. (1876): Dokładny słownik języka ruskiego i polskiego ułożony przez P. Dubrowskiego, Google Scholar
członka-korespondenta Cesarskiej Akademii Nauk. Część polsko-ruska. Warszawa. Google Scholar
Dubrowski P. P. (1877): Dokładny słownik języka ruskiego i polskiego ułożony przez P. Dubrowskiego, członka-korespondenta Cesarskiej Akademii Nauk. Część rusko-polska. Warszawa. Google Scholar
Dworecki I. H. (1950): Słownik rosyjsko-polski. Warszawa. Google Scholar
Grekow N. I., Rozwadowska М. F. (red.) (1950): Słownik polsko-rosyjski. Warszawa. Google Scholar
Grek-Pabisowa I. (1997): Z h istorii s łowników p olsko-rosyjskich i r osyjsko-polskich. [W:] Leksyka słowiańska na warsztacie językoznawcy. Red. H. Popowska-Taborska. Warszawa, s. 61–73. Google Scholar
Grot J. K. (1894): Russkoje prawopisanije. Czast’ pierwaja (wwiedienije). Sankt-Pietierburg , dostęp: 31.07.2020. Google Scholar
Hessen D., Stypuła R. (1967): Wielki słownik polsko-rosyjski. T. I–II. Warszawa. Google Scholar
Jakubowski W. (1946): Słownik rosyjsko-polski i polsko-rosyjski. Część pierwsza rosyjsko-polska. Warszawa. Google Scholar
Jakubowski W. (1947): Słownik rosyjsko-polski i polsko-rosyjski. Część druga polsko-rosyjska. Warszawa. Google Scholar
Kim S. S.-D. (1981): Woprosy kompleksnoj razrabotki tipowoj russkoj czasti dla russko-nacyonalnych słowariej (zamietki praktika). „Woprosy jazykoznanija” 5, s. 39–53. Google Scholar
Kozdra M. (2017): Dobór haseł w słownikach ogólnych rosyjsko-polskich i polsko-rosyjskich. [W:] Wokół 300 tysięcy polskich słów. Wstęp do hasłownikologii. Red. J. Wawrzyńczyk, P. Wierzchoń. Warszawa, s. 205–221. Google Scholar
Kożynowa A. A. (2007): O polsko-russkich i russko-polskich słowariach konca XX – naczała XXI ww. [W:] Słowo i słowar’. Vocabulum et vocabularium. Sbornik naucznych trudow po leksykografii. Ried. L. W. Ryczkowa, W. Ł. Woronowicz. Grodno, s. 12–14. Google Scholar
Krasnyj J. (1931): Polsko-russkij słowar’. Moskwa. Google Scholar
Krasnyj J. (1933): Russko-polskij słowar’. Moskwa. Google Scholar
Makarow N. P. (1867): Połnyj russko-francuzskij słowar’. Sankt-Pietierburg. Google Scholar
Malkiel Y. (1967): Secondary Uses of Letters in Language. „Journal of Typographic Research” 1 (2), s. 169–190. Google Scholar
Marchlewskaja B. G., Rozwadowskaja M. F. (1939): Polsko-russkij słowar’. Moskwa. Google Scholar
Mędelska J. (2019): Wertując słownik rosyjsko-polski P. Dubrowskiego (uwagi o XIX-wiecznym warsztacie leksykograficznym i o wizerunku ówczesnej polszczyzny). „Slavia Orientalis” 68, s. 699–719. Google Scholar
Mędelska J. (2020): XIX-wieczne ciekawostki leksykalne w słowniku rosyjsko-polskim Piotra Dubrowskiego. [W:] Wokół pewnego cytatu. Zbiór artykułów. Red. K. Wojan. Warszawa, s. 263–294. Google Scholar
Mędelska J. (2020a): O XIX-wiecznej polszczyźnie literackiej odzwierciedlonej w „Słowniku rosyjsko polskim” Piotra Dubrowskiego. Ortografia i refleksy fonetyki. [W:] Verba multiplicia, veritas una. Prace dedykowane Profesor Alicji Pihan-Kijasowej. T. 1. Red. Google Scholar
T. Lisowski, P. Michalska-Górecka, J. Migdał, A. Piotrowska-Wojaczyk, A. Sieradzki. Poznań, s. 373–404. Google Scholar
Mędelska J., Wawrzyńczyk J. (1992): Między oryginałem a przekładem. Rzecz o słownikach dwujęzycznych. Kielce. Google Scholar
Miendelska J., Marszalek M. (2020): Bukwa kak objekt opisanija statji w dwujazycznom słowarie (na primierie Połnogo słowaria polskago i russkago jazyka P. P. Dubrowskogo) (w druku). Google Scholar
Mirowicz A., Dulewicz I., Griek-Pabis I., Maryniak I. (1970): Bolszoj russko-polskij słowar’. T. I–II. Moskwa–Warszawa. Google Scholar
Potocki F. A. (1873): Słownik polskiego i rosyjskiego języka opracowany podług najnowszych i najlepszych źródeł. Część pierwsza: polsko-rosyjska. Lipsk. Google Scholar
Ptaszyckij S. (1878): P. P. Dubrowskij. „Żurnał Ministierstwa Narodnogo Proswieszczenija”. Т. 197, 5, s. 110–120. Google Scholar
Rozwadowskaja M. F. (1969): Nastolnyj polsko-russkij słowar’. Warszawa. Google Scholar
Sadikow A. W. (2019): Dwujazycznaja leksikografija: Opyt postrojenija obszczej tieorii. Moskwa. Google Scholar
Safiullina G. R. (2018): Dwujazycznyje słowari kak istocznik izuczenija leksikograficzeskoj mysli (na primierie tataro-russkich i russko-tatarskich słowariej wtoroj połowiny XX wieka). „Uczonyje zapiski Kazanskogo uniwiersitieta. Sierija Gumanitarnyje nauki” Google Scholar
, 5, s. 1235–1248. Google Scholar
Sawinicz J. (1870): Słownik rusko-polski podług Dahla i innych źródeł, wypracowany przez J. Sawinicza. Warszawa. Google Scholar
Szczawinskij Z. (1913): Nowyj połnyj polsko-russkij słowar’. Warszawa. Google Scholar
Szczawinskij Z. (1913a): Nowyj połnyj russko-polskij słowar’. Warszawa. Google Scholar
Szczerba L. W. (1974): Opyt obszczej tieorii leksikografii. [W:] Jazykowaja sistiema i rieczewaja diejatielnost’. Ried. L. R. Zindier, M. I. Matusiewicz. Leningrad, , dostęp: 25.07.2020. Google Scholar
Wawrzyńczyk J. (1991): W poszukiwaniu obiektów leksykografii polsko-rosyjskiej. [W:] Words are Physicians for an Ailing Mind”. Sagners Slavistische Sammlung. Band 17. Red. M. Grochowski, D. Weiss. München, s. 445–447. Google Scholar
Wawrzyńczyk J. (1995): Piotr Dubrowski i jego Dokładny słownik języka ruskiego i polskiego z 1877 roku. „Opuscula Polonica et Russica” III, s. 95–99. Google Scholar
Wawrzyńczyk J. (2008): Mały grafoidiomatykon rosyjsko-polski. [W:] tegoż: Z leksykografii polskiej i obcej. Szkice, uwagi, polemiki. Warszawa, s. 449–468. Google Scholar
Wawrzyńczyk J. (2010): Entia lexicographica polono-russica abscondita. [W:] tegoż: Z leksykografii polskiej i obcej. Szkice, uwagi, polemiki, s. 421–436. Google Scholar
Wawrzyńczyk J. (2011): Blaski i cienie translatosfery. [W:] Na tropach translatów. W poszukiwaniu odpowiedników przekładowych. Red. W. Chlebda. Opole, s. 167–176. Google Scholar
Wawrzyńczyk J., Kuratczyk M., Bartwicka H. (2005): Wielki słownik polsko-rosyjski. Warszawa. Google Scholar
Wawrzyńczyk J., Kuratczyk M., Małek E., Gołubiewa A., Bartwicka H, Wawrzyńczyk A. (2004): Wielki słownik rosyjsko-polski z kluczem polsko-rosyjskim. Warszawa. Google Scholar
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.