On the history of single-letter vocabulary in Polish-Russian lexicography (based on a 19th-century dictionary by Pyotr Dubrovsky)

Marek Marszałek

Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy


Abstract

The author addresses a poorly studied issue of single-letter headword entries in bilingual
dictionaries. He presents a modest state of research, pointing out the translation potential
of graphemic headwords, mainly on the basis of J. Wawrzyńczyk’s work. He also reviews
Polish-Russian and Russian-Polish dictionaries in terms of them registering singleletter
headwords and the content of such headwords. Moreover, the author quotes results
of analysis of graphemic vocabulary, which was previously carried out on the basis
of the Russian-Polish part of P. Dubrovsky’s 19th-century dictionary, and then proceeds
to provide a critical review of similar entries in the Polish-Russian part. It is shown that
like in the Russian-Polish component, one-letter headwords are segments of a graphical
and phonetic sketch, scattered throughout the body of the dictionary. The 19th-century lexicographer did not treat the graphemes as translation units, he did not use the relevant
entries even as a place to present phraseology which related to some letters.


Keywords:

19th-century Polish-Russian lexicography, dictionaries, letter entries


Bajerowa I. (1986): Polski język ogólny XIX wieku. Stan i ewolucja. T. I: Ortografia, fonologia z fonetyką, morfonologia. Katowice.   Google Scholar

Białek E. (2018): Leksykografia przekładowa dla leksykografii jednojęzycznej – o współpracy i współdziałaniu słów kilka. „Prace Językoznawcze” XX/2, s. 5–24.
Crossref   Google Scholar

Bierkow W. P. (1973): Woprosy dwujazycznoj leksikografii (słownik). Leningrad.   Google Scholar

Bierkow W. P. (1977): Słowo w dwujazycznom słowarie. Tallin.   Google Scholar

Bierkow W. P. (2004): Dwujazycznaja leksikografija. Uczebnik. Moskwa.   Google Scholar

Boduen de Kurtene I. A. (1963): Zamieczanija o russko-polskom słowarie. „Leksikograficzeskij Sbornik” 6, s. 139–147.   Google Scholar

Bogusławski A. (1978): Ilustrowany słownik rosyjsko-polski polsko-rosyjski. T. II. Warszawa.   Google Scholar

Bogusławski A. (1988): Dwujęzyczny słownik ogólny. Projekt instrukcji z komentarzami. [W:] Studia z polskiej leksykografii współczesnej. Red. Z. Saloni. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź, s. 19–65.   Google Scholar

Boguszewicz J. (1900): Nowyj podrobnyj russko-polskij słowar’. Warszawa–Łodz’.   Google Scholar

Dal W. I. (2002): Tołkowyj słowar’ żywogo wielikorusskogo jazyka. T. I–IV. Moskwa.   Google Scholar

Dąbkowski G. (2017): Minimum terminologii muzycznej – propozycja hasłownikograficzna. [W:] Wokół 300 tysięcy polskich słów. Wstęp do hasłownikologii. Red. J. Wawrzyńczyk, P. Wierzchoń. Warszawa, s. 55–59.   Google Scholar

Dąbrowska M. (2018): Piotra Dubrowskiego związki z Polską (z zawartości i o zawartości wybranych czasopism polskich oraz rosyjskich połowy XIX wieku). „Acta Neophilologica” XX (1), s. 155–167.
Crossref   Google Scholar

Dubczinskij W. W. (2009): Leksikografija russkogo jazyka. Uczebnoje posobije. Moskwa, s. 97–121.   Google Scholar

Dubrowski P. (1876): Dokładny słownik języka ruskiego i polskiego ułożony przez P. Dubrowskiego,   Google Scholar

członka-korespondenta Cesarskiej Akademii Nauk. Część polsko-ruska. Warszawa.   Google Scholar

Dubrowski P. P. (1877): Dokładny słownik języka ruskiego i polskiego ułożony przez P. Dubrowskiego, członka-korespondenta Cesarskiej Akademii Nauk. Część rusko-polska. Warszawa.   Google Scholar

Dworecki I. H. (1950): Słownik rosyjsko-polski. Warszawa.   Google Scholar

Grekow N. I., Rozwadowska М. F. (red.) (1950): Słownik polsko-rosyjski. Warszawa.   Google Scholar

Grek-Pabisowa I. (1997): Z h istorii s łowników p olsko-rosyjskich i r osyjsko-polskich. [W:] Leksyka słowiańska na warsztacie językoznawcy. Red. H. Popowska-Taborska. Warszawa, s. 61–73.   Google Scholar

Grot J. K. (1894): Russkoje prawopisanije. Czast’ pierwaja (wwiedienije). Sankt-Pietierburg , dostęp: 31.07.2020.   Google Scholar

Hessen D., Stypuła R. (1967): Wielki słownik polsko-rosyjski. T. I–II. Warszawa.   Google Scholar

Jakubowski W. (1946): Słownik rosyjsko-polski i polsko-rosyjski. Część pierwsza rosyjsko-polska. Warszawa.   Google Scholar

Jakubowski W. (1947): Słownik rosyjsko-polski i polsko-rosyjski. Część druga polsko-rosyjska. Warszawa.   Google Scholar

Kim S. S.-D. (1981): Woprosy kompleksnoj razrabotki tipowoj russkoj czasti dla russko-nacyonalnych słowariej (zamietki praktika). „Woprosy jazykoznanija” 5, s. 39–53.   Google Scholar

Kozdra M. (2017): Dobór haseł w słownikach ogólnych rosyjsko-polskich i polsko-rosyjskich. [W:] Wokół 300 tysięcy polskich słów. Wstęp do hasłownikologii. Red. J. Wawrzyńczyk, P. Wierzchoń. Warszawa, s. 205–221.   Google Scholar

Kożynowa A. A. (2007): O polsko-russkich i russko-polskich słowariach konca XX – naczała XXI ww. [W:] Słowo i słowar’. Vocabulum et vocabularium. Sbornik naucznych trudow po leksykografii. Ried. L. W. Ryczkowa, W. Ł. Woronowicz. Grodno, s. 12–14.   Google Scholar

Krasnyj J. (1931): Polsko-russkij słowar’. Moskwa.   Google Scholar

Krasnyj J. (1933): Russko-polskij słowar’. Moskwa.   Google Scholar

Makarow N. P. (1867): Połnyj russko-francuzskij słowar’. Sankt-Pietierburg.   Google Scholar

Malkiel Y. (1967): Secondary Uses of Letters in Language. „Journal of Typographic Research” 1 (2), s. 169–190.   Google Scholar

Marchlewskaja B. G., Rozwadowskaja M. F. (1939): Polsko-russkij słowar’. Moskwa.   Google Scholar

Mędelska J. (2019): Wertując słownik rosyjsko-polski P. Dubrowskiego (uwagi o XIX-wiecznym warsztacie leksykograficznym i o wizerunku ówczesnej polszczyzny). „Slavia Orientalis” 68, s. 699–719.   Google Scholar

Mędelska J. (2020): XIX-wieczne ciekawostki leksykalne w słowniku rosyjsko-polskim Piotra Dubrowskiego. [W:] Wokół pewnego cytatu. Zbiór artykułów. Red. K. Wojan. Warszawa, s. 263–294.   Google Scholar

Mędelska J. (2020a): O XIX-wiecznej polszczyźnie literackiej odzwierciedlonej w „Słowniku rosyjsko polskim” Piotra Dubrowskiego. Ortografia i refleksy fonetyki. [W:] Verba multiplicia, veritas una. Prace dedykowane Profesor Alicji Pihan-Kijasowej. T. 1. Red.   Google Scholar

T. Lisowski, P. Michalska-Górecka, J. Migdał, A. Piotrowska-Wojaczyk, A. Sieradzki. Poznań, s. 373–404.   Google Scholar

Mędelska J., Wawrzyńczyk J. (1992): Między oryginałem a przekładem. Rzecz o słownikach dwujęzycznych. Kielce.   Google Scholar

Miendelska J., Marszalek M. (2020): Bukwa kak objekt opisanija statji w dwujazycznom słowarie (na primierie Połnogo słowaria polskago i russkago jazyka P. P. Dubrowskogo) (w druku).   Google Scholar

Mirowicz A., Dulewicz I., Griek-Pabis I., Maryniak I. (1970): Bolszoj russko-polskij słowar’. T. I–II. Moskwa–Warszawa.   Google Scholar

Potocki F. A. (1873): Słownik polskiego i rosyjskiego języka opracowany podług najnowszych i najlepszych źródeł. Część pierwsza: polsko-rosyjska. Lipsk.   Google Scholar

Ptaszyckij S. (1878): P. P. Dubrowskij. „Żurnał Ministierstwa Narodnogo Proswieszczenija”. Т. 197, 5, s. 110–120.   Google Scholar

Rozwadowskaja M. F. (1969): Nastolnyj polsko-russkij słowar’. Warszawa.   Google Scholar

Sadikow A. W. (2019): Dwujazycznaja leksikografija: Opyt postrojenija obszczej tieorii. Moskwa.   Google Scholar

Safiullina G. R. (2018): Dwujazycznyje słowari kak istocznik izuczenija leksikograficzeskoj mysli (na primierie tataro-russkich i russko-tatarskich słowariej wtoroj połowiny XX wieka). „Uczonyje zapiski Kazanskogo uniwiersitieta. Sierija Gumanitarnyje nauki”   Google Scholar

, 5, s. 1235–1248.   Google Scholar

Sawinicz J. (1870): Słownik rusko-polski podług Dahla i innych źródeł, wypracowany przez J. Sawinicza. Warszawa.   Google Scholar

Szczawinskij Z. (1913): Nowyj połnyj polsko-russkij słowar’. Warszawa.   Google Scholar

Szczawinskij Z. (1913a): Nowyj połnyj russko-polskij słowar’. Warszawa.   Google Scholar

Szczerba L. W. (1974): Opyt obszczej tieorii leksikografii. [W:] Jazykowaja sistiema i rieczewaja diejatielnost’. Ried. L. R. Zindier, M. I. Matusiewicz. Leningrad, , dostęp: 25.07.2020.   Google Scholar

Wawrzyńczyk J. (1991): W poszukiwaniu obiektów leksykografii polsko-rosyjskiej. [W:] Words are Physicians for an Ailing Mind”. Sagners Slavistische Sammlung. Band 17. Red. M. Grochowski, D. Weiss. München, s. 445–447.   Google Scholar

Wawrzyńczyk J. (1995): Piotr Dubrowski i jego Dokładny słownik języka ruskiego i polskiego z 1877 roku. „Opuscula Polonica et Russica” III, s. 95–99.   Google Scholar

Wawrzyńczyk J. (2008): Mały grafoidiomatykon rosyjsko-polski. [W:] tegoż: Z leksykografii polskiej i obcej. Szkice, uwagi, polemiki. Warszawa, s. 449–468.   Google Scholar

Wawrzyńczyk J. (2010): Entia lexicographica polono-russica abscondita. [W:] tegoż: Z leksykografii polskiej i obcej. Szkice, uwagi, polemiki, s. 421–436.   Google Scholar

Wawrzyńczyk J. (2011): Blaski i cienie translatosfery. [W:] Na tropach translatów. W poszukiwaniu odpowiedników przekładowych. Red. W. Chlebda. Opole, s. 167–176.   Google Scholar

Wawrzyńczyk J., Kuratczyk M., Bartwicka H. (2005): Wielki słownik polsko-rosyjski. Warszawa.   Google Scholar

Wawrzyńczyk J., Kuratczyk M., Małek E., Gołubiewa A., Bartwicka H, Wawrzyńczyk A. (2004): Wielki słownik rosyjsko-polski z kluczem polsko-rosyjskim. Warszawa.   Google Scholar


Published
2021-09-30

Cited by

Marszałek, M. . (2021). On the history of single-letter vocabulary in Polish-Russian lexicography (based on a 19th-century dictionary by Pyotr Dubrovsky). Prace Językoznawcze, 23(3), 197–213. https://doi.org/10.31648/pj.6845

Marek Marszałek 
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy