A cognitive perspective on animal-based similitative derivatives in Polish

Olga Kielak

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie


Abstract

The study analyses nationwide, dialectal and sociolectal word-formations (nominal, adjectival and verbal structural derivatives) created from the names of selected domestic animals. Following Ronald Langacker’s proposal, the author tries to answer the question how new words are formed. In addition, the analysis of the collected material shows what derivatives reveal about the human conceptualisation of the world and how Ronald Langacker’s Cognitive Grammar and Jerzy Bartmiński’s Lublin-based Ethnolinguistics are close to each other.


Keywords:

similitative derivative, associative (onomasiological) derivative, word-formation motivation, ethnolinguistics, cognitive linguistics


Bartmiński J. (1988): Definicja kognitywna jako narzędzie opisu konotacji. [W:] Konotacja. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 169–183.   Google Scholar

Bartmiński J. (1990): Punkt widzenia, perspektywa interpretacyjna, językowy obraz świata. [W:] Językowy obraz świata. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 109–127.   Google Scholar

Bartmiński J. (1993): Styl potoczny. [W:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. T. 2. Red. J. Bartmiński. Wrocław, s. 115–134.   Google Scholar

Bartmiński J. (2006): Porównanie jako gra na stereotypach. Podobieństwo realne, podobieństwo kulturowo stanowione. [W:] Podobieństwo. Red. H. Kardela, Z. Muszyński, M. Rajewski. Lublin, s. 153–162.   Google Scholar

Bartmiński J. (2020): O (a)symetrii semantycznej wzroku i słuchu. [W:] Między słowem i obrazem. Red. J. Winiarska, A. Załazińska. Kraków, s. 41–48.
Crossref   Google Scholar

Brzozowska M. (2000): Derywaty onomazjologiczne (asocjacyjne) w językowym obrazie świata. [W:] „Język a Kultura”. T. 13: Językowy obraz świata i kultura. Red. A. Dąbrowska, J. Anusiewicz. Wrocław, s. 143–152.   Google Scholar

Głaz A. (2013): Prostowanie zwierciadła. Przyczynek do (jeszcze?) niezaistniałej dyskusji nt. kondycji lubelskiej etnolingwistyki. „Biuletyn PTJ” 69, s. 139–151.   Google Scholar

Grzegorczykowa R., Puzynina J. (1984): Problemy ogólne słowotwórstwa. [W:] Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia. Red. R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel. Warszawa, s. 307–331.   Google Scholar

Grzegorczykowa R., Szymanek B. (1993): Kategorie słowotwórcze w perspektywie kognitywnej. [W:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. T. 2. Red. J. Bartmiński. Wrocław 1993, s. 459–476.   Google Scholar

Kardela H. (1994): Metaforyczne rozszerzenie kategorii a onomazjologiczna perspektywa znaczenia wyrażeń. [W:] Podstawy gramatyki kognitywnej. Red. H. Kardela. Warszawa, s. 77–84.   Google Scholar

Kardela H. (2006): (Nie)podobieństwo w morfologii: amalgamaty kognitywne. [W:] Kognitywistyka.   Google Scholar

T. 2. Red. H. Kardela, Z. Muszyński, M. Rajewski. Lublin, s. 195–210.   Google Scholar

Kardela H. (2014): Blends, Acronyms and Nonce Words: A Cognitive Grammar Account. [W:] From Sound to Meaning in Context. Studies in Honour of Piotr Ruszkiewicz. Red. A. Witalisz. Frankfurt am Main, s. 129–14.   Google Scholar

Kempf Z. (1985): Wyrazy „gorsze” dotyczące zwierząt. „Język Polski” 65, s. 125–144.   Google Scholar

Kempf Z. (1989): Dwa aspekty wyrazów negatywnych dotyczących zwierząt. „Język Polski” 69, s. 208–209.   Google Scholar

Kielak O. (2018): Językowo-kulturowy obraz zwierząt domowych w polskiej tradycji ludowej. Maszynopis rozprawy doktorskiej, napisanej pod kierunkiem prof. dr hab. S. Niebrzegowskiej- Bartmińskiej w Instytucie Filologii Polskiej UMCS w Lublinie.   Google Scholar

Kielak O. (2020): Zwierzęta domowe w języku i kulturze. Studium etnolingwistyczne. Lublin.   Google Scholar

Kielak O. (2021): Końska mięta (Mentha arvensis), kobyli szczaw (Rumex obtusifolius) i krowi mlecz (Taraxacum officinale). O nazwach zwierząt domowych w ludowych fitonimach. „LingVaria”. T. 16, nr 2(32), s. 151–166.
Crossref   Google Scholar

Kielak O. (2022): The symbolism of domestic animals in Polish erotic folk lyrics. „Folklore”. T. 133, nr 2, s. 158–179.
Crossref   Google Scholar

Langacker R.W. (1988): A Viev of Linguitic Semantics. [W:] Topics in Cognitive Linguistics. Red. B. Rudzka-Ostyn. Amsterdam, s. 49–90.
Crossref   Google Scholar

Langacker R.W. (1995): Wykłady z gramatyki kognitywnej. Kazimierz nad Wisłą, grudzień 1993. Red. H. Kardela. Lublin.   Google Scholar

Langacker R.W. (2005): Wykłady z gramatyki kognitywnej. Lublin 2001. Red. H. Kardela, P. Łozowski. Lublin.   Google Scholar

Langacker R.W. (2009): Gramatyka kognitywna. Wprowadzenie. Tłum. E. Tabakowska i in. Kraków.   Google Scholar

Langacker R.W. (2016): Nominal structure in cognitive grammar. The Lublin lectures. Red. A. Głaz, H. Kowalewski, P. Łozowski. Lublin.   Google Scholar

Łozowski P. (1999): Panchronia, czyli językoznawstwo bez synchronii. [W:] Przeszłość w językowym obrazie świata. Red. A. Pajdzińska, P. Krzyżanowski. Lublin, s. 25–50.   Google Scholar

Mierzwińska-Hajnos A. (2017): Fuga deamonum czyli dziurawiec jako amalgamat pojęciowy. Studium kognitywne. „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 29, s. 27–41.
Crossref   Google Scholar

Niebrzegowska-Bartmińska S. (2020): Definiowanie i profilowanie pojęć w (etno)lingwistyce. Lublin.   Google Scholar

Pajdzińska A. (1990): Antropocentryzm frazeologii potocznej. „Etnolingwistyka” 3, s. 59–68.   Google Scholar

Pawłowski E. (1974): Polskie nazwy roślin (Próba klasyfikacji semantycznej). [W:] Studia indoeuropejskie. Red. J. Kuryłowicz. Wrocław, s. 163−169.   Google Scholar

Przybylska R. (2002): Polisemia przyimków polskich w świetle semantyki kognitywnej. Kraków.   Google Scholar

Przybylska R. (2006): Schematy wyobrażeniowe a semantyka polskich prefiksów czasownikowych do-, od-, prze-, roz-, u-. Kraków.   Google Scholar

Puzynina J. (1994): Kategorie słowotwórcze w świetle lingwistyki kognitywnej. [W:] En slavisti humanismens tegn. Festskrift till Kristine Heltberg. Red. P. Jacobsen at al. Kopenhaga, s. 79–85.   Google Scholar

Tabakowska E. (2004): O językowych wyznacznikach punktu widzenia. [W:] Punkt widzenia w języku i w kulturze. Red. J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, R. Nycz. Lublin, s. 47–65.   Google Scholar

Tabakowska E. (2013): A linguistic picture, image, or view of ‘Polish Cognitive Studies’. [W:] The Linguistic Worldview. Ethnolinguistics, Cognition, and Culture. Red. A. Głaz, D.S. Danaher, P. Łozowski. London, s. 321–338.   Google Scholar

Tokarski R. (1993): Słownictwo jako interpretacja świata. [W:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. T. 2. Red. J. Bartmiński. Wrocław, s. 335−362.   Google Scholar

Tolstaja S.M. (2018): Świat człowieka i jego granice w świetle danych językowych. „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 33, s. 15–30.
Crossref   Google Scholar

Waniakowa J. (2012): Polskie gwarowe nazwy dziko rosnących roślin zielnych na tle słowiańskim. Zagadnienia ogólne. Kraków.   Google Scholar

Waszakowa K. (1996): Słowotwórstwo w gramatyce kognitywnej (problem nominalizacji). „Biuletyn PTJ” 52, s. 113−125.   Google Scholar

Waszakowa K. (2004): Punkt widzenia konceptualizatora jako kategoria kognitywnego opisu derywatów słowotwórczych. [W:] Punkt widzenia w języku i w kulturze. Red. J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, R. Nycz. Lublin, s. 197−208.   Google Scholar

Waszakowa K. (2015): Kognitywistyczne ujęcia derywatów słowotwórczych a koncepcja Miloša Dokulila. „Biuletyn PTJ” LXXI, s. 111–126.   Google Scholar

Waszakowa K. (2017): Kognitywno-komunikacyjne aspekty słowotwórstwa. Wybrane zagadnienia opisu derywacji w języku polskim. Warszawa.   Google Scholar


Published
2023-03-31

Cited by

Kielak, O. (2023). A cognitive perspective on animal-based similitative derivatives in Polish. Prace Językoznawcze, 25(1), 109–123. https://doi.org/10.31648/pj.8730

Olga Kielak 
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie