polu’The Greek appellative κόρθῡς ‘handfuls of harvested grain, swaths’ and its relation to the Polish dialectal word króda ‘a pile of sheaves in the field’
Elwira Kaczyńska
Uniwersytet ŁódzkiAbstract
The article discusses two collective nouns (nomina collectiva) from the domain of agricultural terminology (Greek Doric κόρθῡς f. coll. ‘handfuls of harvested grain, swaths’; Polish dial. króda ‘a pile of sheaves in the field’) whose common Indo-European origin is indicated. The probable derivational basis of the Greek collective noun was the Doric appellative *κορθός m. ‘something truncated’, preserved in the Laconian dialect of Ancient Greek, cf. the Hesychian gloss κορσόν ∙ κορμόν (“korsón: log”). The Polish dialectal word króda
derives from the Proto-Slavic archetype *korda (f. coll.), for which the following meanings
can be reconstructed: ‘a pile of sheaves in the field’, secondarily ‘any pile (especially a pile
of branches)’ and ‘a pile of firewood’. Hence, via singularization, the following secondary
meanings arose: ‘firebrand, fire, hearth’ and ‘altar’. It is shown that the Greek-Slavic collective
nouns are cognate formations from the point of view of Indo-European word-formation
and etymology. They should be analyzed as belonging to the Proto-Indo-European verbal
root *ker- ‘to cut (off), shave’, cf. Greek κείρω ‘to cut (off), shave (of hair); to mow off, cut
down, ravage’, Armenian k‘erem ‘to scratch, shave’, Lithuanian kertù, kirsti ‘to chop, cut,
mow, reap with a scythe’, Proto-Slavic *čerti ‘to incise, separate, split bark from trees’,
also *čersti (< *kert-ti) ‘to cut, incise, cut out‘. Thus, the collective nouns under scrutiny
go back to two related historical forms: PIE. *kor-dh-uh2- : *kor-dh-eh2- (f. coll.).
Keywords:
agricultural terminology, etymology, Greek lexis, Polish dialectal vocabulary, Musical timbre semanticsReferences
Abramowiczówna Z. (red.) (1960): Słownik grecko-polski. T. II. Warszawa. Google Scholar
Andriotis N. (1974): Lexikon der Archaismen in neugriechischen Dialekten. Wien. Google Scholar
Bartoněk A. (2011): Chréstomatie starořeckých nářečních nápisů. Brno. Google Scholar
Beekes R. (2010): Etymological Dictionary of Greek. T. I. Leiden–Boston. Google Scholar
Boisacq É. (1916): Dictionnaire étymologique de la langue grecque. Heidelberg–Paris. Google Scholar
Boryś W. (2005): Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków. Google Scholar
Chantraine P. (1970): Dictionnaire étymologique de la langue grecque. Histoire des mots. T. II. Paris. Google Scholar
Cunningham I.C. (2020): Hesychii Alexandrini Lexicon. T. II. Berlin–Boston. Google Scholar
Derksen R. (2008): Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon. Leiden–Boston. Google Scholar
Diggle J. (2021): The Cambridge Greek Lexicon. T. II. Cambridge. Google Scholar
Dvoreckij I.H. (1958): Drevnegrečesko-russkij slovar’. T. I. Moskva. Google Scholar
Filin F.P., Sorokoletov F.P. (red.) (1978): Slovar’ russkih narodnyh govorov. T. XIV. Leningrad. Google Scholar
Frisk H. (1960): Griechisches etymologisches Wörterbuch. T. I. Heidelberg. Google Scholar
Gebauer J. (1970): Slovník staročeský. T. II. Praha. Google Scholar
Habrajska G. (1995): Collectiva w języku polskim. Łódź. Google Scholar
Hofmann J.B. (1950): Etymologisches Wörterbuch des Griechischen. München. Google Scholar
Hopkinson N. (1994): A Hellenistic Anthology. Cambridge. Google Scholar
Hunter R. (1999): Theocritus. A Selection. Idylls 1, 3, 4, 6, 7, 10, 11 and 13. Cambridge. Google Scholar
Idhomeneos M.I. (2013): Kritikó ghlosário. Iraklio. Google Scholar
Jasińska K. (2021): Dziedzictwo indoeuropejskie w staropolszczyźnie. Rzeczowniki. Kraków. Google Scholar
Jurewicz O. (2021): Słownik grecko-polski. Truskaw. Google Scholar
Kaczyńska E. (2021): Lakońskie nazwy palmy daktylowej i gałęzi palmowej. „Roczniki Hu¬manistyczne” LXIX, z. 3, s. 47–61.
Crossref
Google Scholar
Kaszewski K. (1901): Utwory Teokryta (Idylle i epigramaty). Warszawa. Google Scholar
Ksanthinakis A.V. (2009): Leksikó ermineftikó kie etimolojikó tu dhitikokritikú ghlosikú idhiómatos. Iraklio. Google Scholar
Kucała M. (1957): Porównawczy słownik trzech wsi małopolskich. Wrocław. Google Scholar
Kurkina L.V. (1983): Slavânskie ètimologii (*korda, *moldъjь, *pelti, *peljǫ i *pelti, *pelvǫ). [W:] Ètimologiâ 1981. Red. O.N. Trubačev. Moskva, s. 3–16. Google Scholar
Laskowski R. (1966): Derywacja rzeczowników w dialektach laskich. Cz. I: Abstracta, collec¬tiva, deminutiva, augmentativa. Wrocław–Warszawa–Kraków. Google Scholar
Liddell H.G., Scott R. (1996): A Greek-English Lexicon. Oxford. Google Scholar
Matasović R. (2009): Etymological Dictionary of Proto-Celtic. Leiden–Boston. Google Scholar
Matasović R. (2014): Slavic Nominal Word-Formation. Proto-Indo-European Origins and Historical Development. Heidelberg. Google Scholar
Meyer L. (1901): Handbuch der griechischen Etymologie. T. II. Leipzig.
Crossref
Google Scholar
Montanari F. (2018): The Brill Dictionary of Ancient Greek. Leiden–Boston. Google Scholar
Osthoff H. (1901): Etymologische Parerga. T. I. Leipzig.
Crossref
Google Scholar
Otrębski J. (1965): Gramatyka języka litewskiego. T. II. Warszawa. Google Scholar
Pisani V. (1973): Manuale storico della lingua greca. Brescia. Google Scholar
Pleteršnik M. (2006): Slovensko-nemški slovar. T. I. Ljubljana. Google Scholar
Pokorny J. (1959): Indogermanisches etymologisches Wörterbuch. Bern–München. Google Scholar
Prellwitz W. (1892): Etymologisches Wörterbuch der griechischen Sprache. Göttingen. Google Scholar
Rix H., Kümmel M. (2001): Lexikon der indogermanischen Verben. Die Wurzeln und ihre Primärstammbildungen. Wiesbaden. Google Scholar
Sabadoš I.V. (1974): Leksika lisosplavu ukrains´kih govoriv rajonu Karpat. „Movoznavstvo” nr 3, 66–72. Google Scholar
Sandauer A. (1971): Teokryt, Sielanki. Warszawa. Google Scholar
Sławski F. (2011): Słowotwórstwo, słownictwo i etymologia słowiańska. Kraków. Google Scholar
Smoczyński W. (2007): Słownik etymologiczny języka litewskiego. Wilno. Google Scholar
Smoczyński W. (2018): Lithuanian Etymological Dictionary. T. I–V. Berlin. Google Scholar
Torbiörnsson T. (1903): Die gemeinslavische Liquidametathese. T. II. Uppsala. Google Scholar
Trubačev O.N. (1984): Ètimologičeskij slovar’ slavânskih âzykov. Praslavânskij leksičeskij fond. T. XI. Moskva. Google Scholar
Valčáková P. (1996): Krada. [W:] Etymologický slovník jazyka staroslověnskégo. Red. E. Havlo¬vá, A. Erhart. Z. 6. Praha, s. 354–355. Google Scholar
Van Windekens A.J. (1986): Dictionnaire étymologique complémentaire de la langue grecque. Leuven. Google Scholar
Vasmer M. (1953–1958): Russisches etymologisches Wörterbuch. Heidelberg. Google Scholar
Walde A., Pokorny J. (1927): Vergleichendes Wörterbuch der indogermanischen Sprachen. T. I. Berlin–Leipzig. Google Scholar
Węclewski Z. (1905): Słownik grecko-polski. Warszawa. Google Scholar
Witczak K.T., Habrajska G., Rychło M. (2022): Proto-Slavic Collectives in *-ьje from a Historical and Comparative Perspective. „Slavistična Revija” LXX, z. 2, s. 157–173. Google Scholar
Wójtowicz H. (2000): Teofrast. Przyczyny powstawania i rozwoju roślin. Fizjologia roślin. Lublin. Google Scholar
Uniwersytet Łódzki
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.