Typy i funkcje przełączania kodu językowego (code-switching) w wywiadzie z dzieckiem bilingwalnym
Rafał Młyński
Uniwersytet Jagielloński w Krakowiehttps://orcid.org/0000-0001-9069-0612
Anna Majewska-Tworek
Uniwersytet Wrocławskihttps://orcid.org/0000-0003-3997-5991
Abstract
Problematyka przełączania kodu językowego u dzieci jest rzadko zgłębiana przez polskich lingwistów, zwłaszcza na przykładzie analizy nagranych i przetranskrybowanych spontanicznych wypowiedzi. W dwóch różnych wywiadach (logopedycznym i biograficznym) zbadano zjawisko code-switching u dzieci w wieku wczesnoszkolnym, dla których L1 stanowi język polski, a L2 – język angielski. Wskazuje się istnienie trzech głównych typów CS: alternację, wtrącenie oraz kongruentną leksykalizację (Muysken 1997, 2000). Pokazują też istotną zależność między relacją nadawczo-odbiorczą a występowaniem CS. W związku z tym w artykule zadano trzy pytania: jakie typy CS można wyróżnić w analizowanej konwersacji z dzieckiem bilingwalnym?; jaka jest dominująca funkcja CS w badanych wypowiedziach dziecięcych? czy rodzaj wywiadu i determinowana nim relacja nadawczo-odbiorcza ma wpływ na występowanie CS w badanych wypowiedziach mówców? W przeanalizowanym materiale dominowały wtrącenia leksykalne wynikające z funkcjonalnej dominacji L2 u obojga dzieci. Zauważono, że typ relacji nadawczo-odbiorczej ma wpływ na stosowanie CS. Ponadto oba wywiady sprzyjają występowaniu CS, a dzięki temu – kontynuowaniu interakcji werbalnej.
Schlagworte:
język odziedziczony, język funkcjonalnie pierwszy, wtrącenia leksykalne, alternacje, wywiad, relacja nadawczo-odbiorcza, dwujęzycznośćLiteraturhinweise
Augustyniak-Żmuda G. (2020): Przełączanie kodów (code switching) w mowie przesiedleńców z województwa tarnopolskiego i stanisławowskiego mieszkających w regionie lubuskim. „Socjolingwistyka” 34, s. 261–273. Google Scholar
Augustyniak-Żmuda G. (2023): Biografie językowe przesiedleńców ze wschodnich województw II Rzeczypospolitej mieszkających w regionie lubuskim. Warszawa. Google Scholar
Borkowski I. (2011): Współczesny prasowy wywiad dziennikarski: techniki, prowadzenie, opracowanie, publikacja. „Wrocławski Rocznik Historii Mówionej” 1, s. 59–79. Google Scholar
Comeau L., Genesee F., Lapaquette L. (2003): The modeling hypothesis and child bilingual codemixing. „International Journal of Bilingualism” 7, s. 113–126. Google Scholar
Gaskins D., Backus A., Quick A. (2019): Slot-and-frame schemas in the language of a Polish-and English speaking child: The impact of usage patterns on the switch placement. „Languages” 4, s. 8. Google Scholar
Gawlitzek-Maiwald I., Tracy R. (1996): Bilingual bootstrapping. „Linguistics” 34, s. 901–926. Google Scholar
Genesee F., Boivin I., Nicoladis E. (1996): Talking with strangers: A study of bilingual children’s communicative competence. „Applied Psycholinguistics” 17, s. 427–442. Google Scholar
Genesee F., Nicoladis E., Paradis J. (1995): Language differentiation in early bilingual development. „Journal of Child Language” 22, s. 611–31. Google Scholar
Głuszkowski M. (2015): Uwagi teoretyczne na temat zmiany kodu w monologach starowierców mieszkających w Polsce. „Acta Baltico-Slavica” 39, s. 159–173. Google Scholar
Grosjean F., Li P. (2013): The psycholinguistics of bilingualism. Malden. Google Scholar
Gross M., Kaushanskaya M. (2020): Cognitive and linguistic predictors of language control in bilingual children. „Frontiers in Psychology” 11, s. 1–18. Google Scholar
Gross M., Kaushanskaya M. (2022): Language control and code-switching in bilingual children with developmental language disorder. „Journal of Speech, Language and Hearing Research” 65, s. 1104–1127. Google Scholar
Gutierrez-Clellen V.F., Simon-Cereijido G., Leone A. (2009): Code-switching in bilingual children with specific language impairment. „International Journal of Bilingualism” 13, s. 91–109. Google Scholar
Herreida R.R., Altarriba J. (2001): Bilingual language mixing: why do bilinguals code-switch? „Current Directions in Psychology Science” 10(5), s. 164–168. Google Scholar
Hoffmann Ch., Stavans A. (2007): The evolution of trilingual code switching from infancy to school age: The shaping of trilingual competence through dynamic language dominance. „International Journal of Bilingualism” 11, s. 55–72. Google Scholar
Hordejuk G. (2020): Mowa dzieci w sytuacji polsko-brytyjskiego bilingwizmu. Porównawcza analiza wybranych cech morfologicznych i leksykalnych. Wrocław (nieopublikowana praca licencjacka). Google Scholar
Kita M. (1998): Wywiad prasowy. Język – gatunek – interakcja. Katowice. Google Scholar
Lanza E. (1992): Can bilingual 2-year-olds code-switch? „Journal of Child Language” 19, s. 633–658. Google Scholar
Leahy M. (2004): Therapy talk: analizying therapeutic discourse. „Language, speech, and hearing services in schools” 35, s. 70–81. Google Scholar
Leahy M., Walsh I. (2008): Talk in interaction in the speech-language pathology clinic. „Topics in language disorders” 28(3), s. 229–241. Google Scholar
Levelt W. (1989): Speaking. From Intention to Articulation. Massachusetts. Google Scholar
Lipińska E., Seretny A. (2012): Między językiem ojczystym a obcym. Nauczanie i uczenie się języka odziedziczonego na przykładzie chicagowskiej diaspory polonijnej. Kraków. Google Scholar
Majewska-Tworek A. (2014): Niepłynność w oficjalnej odmianie polszczyzny. Propozycja typologii. Wrocław. Google Scholar
Majewska-Tworek A., Zaśko-Zielińska M. (2020): Funkcjonalny opis transkrypcji jako wstępnego etapu analizy danych mówionych. „Oblicza Komunikacji” 12, s. 47–62. Google Scholar
Mishina-Mori S. (2011): A longitudinal analysis of language choice in bilingual children: The role of parental input and interaction. „Journal of Pragmatics” 43, s. 3122–3138. Google Scholar
Muysken P. (1997): Code switching processes. Alternation, insertion, congruent lexicalization. [W:] Language Choices. Conditions, constraints, and consequences. Studies in Language, Culture and Society. Red. M. Puetz. Amsterdam, s. 361–380. Google Scholar
Muysken P. (2000): Bilingual Speech. A typology of Code-Mixing. Cambridge. Google Scholar
Nicoladis E., Secco G. (2000): The role of a child’s productive vocabulary in the language choice of a bilingual family. „First Language” 20, s. 3–28. Google Scholar
Northeast K. (2018): Kilka uwag o zastosowaniu modelu MLF. Forma rzeczownika w polsko-angielskim przełączaniu kodów. „Polonica” XXXVIII, s. 1–16. Google Scholar
Paradis J., Nicoladis E. (2007): The influence of dominance and sociolinguistic context on bilingual preschoolers’ language choice. „The International Journal of Bilingual Education and Bilingualism” 10, s. 277–297. Google Scholar
Peynircioglu Z.F., Durgunoglu A. (2002): Code switching in preschool bilingual children. [W:] Bilingual Sentence Processing. Red. R. Herredia, J. Altarriba. Amsterdam, s. 339–358. Google Scholar
Ponce-Lawler M. (2017): The use of code-Switching in bilingual children with Autism Spectrum Disorder. Master’s thesis. University of Texas. El Paso. TX. USA, , dostęp: 20.09.2023. Google Scholar
Quirk E. (2021): Interspeaker code-switching use in school-aged bilinguals and its relation with affective factors and language proficiency. „Applied Psycholinguistics” 42 s. 367–93. Google Scholar
Raichlin R., Walters J., Altman C. (2018): Some wheres and whys in bilingual codeswitching: Directionality, motivation and locus of codeswitching in Russian-Hebrew bilingual children. „International Journal of Bilingualism” 23, s. 629–650. Google Scholar
Rancew-Sikora D. (2007): Analiza konwersacyjna jako metoda badania rozmów codziennych. Warszawa. Google Scholar
Ribot K.M., Hoff E. (2014): “Cómo estás?” “I’m good.” Conversational code-switching is related to profiles of expressive and receptive proficiency in Spanish-English bilingual toddlers. „International Journal of Behavioral Development” 38, s. 333–341. Google Scholar
Seretny A., Lipińska E. (2019): Język odziedziczony a dwujęzyczność – o konieczności badań komparatywnych. „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców” 26, s. 287–300. Google Scholar
Seretny A., Lipińska E. (2019a): E|I|Ree|migracyjny język polski. „Języki Obce w Szkole” 4, s. 5–10. Google Scholar
Smolak E., de Anda S., Enriquez B., Poulin-Dubois D., Friend M. (2019): Code-switching in young bilingual toddlers: A longitudinal, cross-language investigation. „Bilingualism” 23, s. 500–518. Google Scholar
Sochacka I. (2014): Wywiad z rodzicami jako istotny element diagnozy logopedycznej dzieci w wieku przedszkolnym. „Edukacja elementarna w teorii i praktyce: kwartalnik dla nauczycieli” 3, s. 175–189. Google Scholar
Wojtak M. (2004): Gatunki prasowe. Lublin. Google Scholar
Yow W.Q., Tan J., Flynn S. (2018): Code-switching as a marker of linguistic competence in bilingual children. „Bilingualism: Language and Cognition” 21, s. 1075–1090. Google Scholar
Zielińska A. (2013): Mowa pogranicza. Studium o językach i tożsamościach w regionie lubuskim. Warszawa. Google Scholar