Struktura fonostatystyczno-fonotaktyczna wybranych polskich słownych ciągów trudnych (lingwołamek)

Stanisław Milewski

Uniwersytet Gdański
https://orcid.org/0000-0001-6650-2861

Ewa Binkuńska

Uniwersytet Gdański
https://orcid.org/0000-0002-3901-7024


Abstract

Określenie słowne ciągi trudne, czy też inaczej lingwołamki dotyczy zdań, tworzonych w celu uwypuklenia istniejących w danym języku problemów artykulacyjnych. Teksty te spełniają istotną rolę w logopedii, glottodydaktyce, funkcjonują w literaturze dla dzieci, stanowią propozycje ćwiczeń dykcyjnych. Przemyślany charakter tego rodzaju kompozycji wpływa na nagromadzenie w nich określonych zjawisk fonotaktycznych i fonostatystycznych, takich np. jak częstsze niż w codziennej wypowiedzi występowanie jednostek leksykalnych zawierających grupy konsonantyczne, pojawianie się w nich sylab o podobnych spółgłoskach, tworzenie nienaturalnie długich wyrazów itp. Celowe uwypuklenie trudności fonotaktycznych w pewnym zakresie decyduje o tym, że ‘łamańce językowe’ odbiegają pod względem struktury fonologicznej od innych, zbadanych dotychczas, odmian polszczyzny. Na tle wspomnianych rodzajów tekstów, lingwołamki charakteryzuje wyjątkowo wysoki współczynnik konsonantyczności.


Schlagworte:

skrętacze języka, słowne ciągi trudne, grupy spółgłoskowe, trudności artykulacyjne, fonotaktyka, fonostatystyka


Bręński S. (2015): Rola reguł fonotaktycznych w powstawaniu przejęzyczeń. „Czasopismo Psychologiczne – Psychological Journal” 21, 2, s. 229–238.   Google Scholar

Cieślikowski J. (1982): Wiersz dziecięcy. [W:] Literatura dla dzieci i młodzieży. Red. S. Frycie. Warszawa, s. 198−220.   Google Scholar

Čerepanova O.D. (2018): Fonemičeskie osobennosti nemeckogo i russkogo âzykov čerez prizmu skorogovorok. „Rhema. Рема” 3, s. 119−135.   Google Scholar

Dobrogowska K. (1984): Śródgłosowe grupy spółgłosek w polskich tekstach popularnonaukowych. „POLONICA” X, s. 15−34.   Google Scholar

Dobrogowska K. (1990): Word internal consonant clusters in Polish artistic prose. „Studia Phonetica Posnaniensia” 2, s. 43−67.   Google Scholar

Dobrogowska K. (1992): Word initial and word final consonant clusters in Polish popular science texts and in artictic prose. „Studia Phonetica Posnaniensia” 3, s. 47−121.   Google Scholar

Łobacz P., Jassem W. (1974): Fonotaktyczna analiza mówionego tekstu polskiego. „Biuletyn PTJ” XXXII, s. 179−197.   Google Scholar

Jarceva V.N. (red.) (1998): Jazykoznanije – Bolšoj enciklopedičeskij słovar. Moskwa.   Google Scholar

Kaliagin V.A., Kuzmin J.I., Skliarov O.P. (2014): Psihofiziologiâ reči b nopme i pri patologii. Sankt-Petersburg.   Google Scholar

Kaptur E. (2021): Językowe zabawy w wierszach Małgorzaty Strzałkowskiej. „Poznańskie Studia Polonistyczne”. Vol. 28(48), nr 2, s. 241−258.
Crossref   Google Scholar

Kopaliński W. (2000): Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem.   Google Scholar

Warszawa.   Google Scholar

Korytkowska A. (2001): Sekwencje wokaliczne w języku polskim. „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Studia Slavica 6 – Nauki Humanistyczno-Społeczne” z. 351, s. 129−133.   Google Scholar

Kotlarczyk M. (1961): Podstawy sztuki żywego słowa. Warszawa.   Google Scholar

Kotlarczyk M. (2010): Sztuka żywego słowa. Lublin.   Google Scholar

Kozlianinova I.P., Promptova I.J. (red.) (2002): Sceničeskaâ reč’: Učebnik dlâ cmydentov teatpal’nyh učebnyh zabedenij. 3-e izdanie. Моskvа.   Google Scholar

Kucharska B. (2012): Folklor dziecięcy i sposoby jego zastosowania w pracy dydaktycznej z dziećmi w wieku wczesnoszkolnym. „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce” nr 2, s. 83−93.   Google Scholar

Kumaniecki K. (1986): Słownik łacińsko-polski. Warszawa.   Google Scholar

Niesporek-Szamburska B. (2010): Dziecięce zabawy językiem a gry językowe w poezji dla dzieci. [W:] Dziecko, język, tekst. Red. M. Wójcik-Dudek. Katowice, s. 230−244.   Google Scholar

Majewska-Tworek A. (2010): Szura, szumi, szeleści. Ćwiczenia fonetyczne tylko dla cudzoziemców. Wrocław.   Google Scholar

Milewski S. (1997): Frekwencja fonemów w tekstach mówionych dzieci w wieku przedszkolnym. „Logopedia” 24, s. 6783.   Google Scholar

Milewski S. (1998): Nagłosowe grupy spółgłoskowe w tekstach mówionych dzieci w wieku przedszkolnym. [W:] Logopedia jako nauka interdyscyplinarna – teoretyczna i stosowana. Red. I. Nowakowska-Kempna. Katowice, s. 175−211.   Google Scholar

Milewski S. (2001): Śródgłosowe grupy spółgłoskowe w tekstach mówionych dzieci w wieku przedszkolnym. [W:] Zaburzenia mowy. Red. S. Grabias. T. 1. Lublin, s. 216−252.   Google Scholar

Milewski S. (2004): Mowa dorosłych kierowana do niemowląt. Studium fonostatystyczno-fonotaktyczne. Gdańsk.   Google Scholar

Milewski S. (2005): Grupy spółgłoskowe w języku mówionym dzieci przedszkolnych. „Logopedia” 43, s. 11−36.   Google Scholar

Milewski S. (2007): Wygłosowe grupy spółgłoskowe w tekstach mówionych dzieci w wieku przedszkolnym. [W:] Opuscula linguistica Georgio Treder dedicata. Red. E. Breza, A. Lica, Z. Lica. Gdańsk, s. 332−340.   Google Scholar

Milewski S. (2021): Fonotaktyka i fonostatystyka w teorii i praktyce logopedycznej. [W:] Logopedia przedszkolna i wczesnoszkolna. Rozwój sprawności językowych. Podstawowe problemy logopedyczne. Red. A. Domagała, U. Mirecka. Gdańsk, s. 48−87.   Google Scholar

Milewski S., Kamińska B. (2016): Grupy spółgłoskowe współczesnej polszczyzny w aspekcie normatywnym. [W:] Logopedia artystyczna. Red. B. Kamińska, S. Milewski. Gdańsk, s. 194−212.   Google Scholar

Oczkoś M. (2007): Sztuka poprawnej wymowy, czyli o bełkotaniu i faflunieniu. Warszawa.   Google Scholar

Osowicka-Kondratowicz M., Zaorska M. (2018): Otóż ciszą iście dziś się szczyćcie, gdyż cisi szczęśliwi żną i wy też żąć idźcie – o komponowaniu lingwołamek w procesie kształcenia logopedów. [W:] Logopedia. Z zagadnień kształcenia, teorii i praktyki oraz zawodu.   Google Scholar

Red. M. Osowicka-Kondratowicz. Olsztyn, s. 33−42.   Google Scholar

Rocławski B. (1986a): Podstawy wiedzy o języku polskim dla pedagogów i logopedów szkolnych. Gdańsk.   Google Scholar

Rocławski B. (1986b): Poradnik fonetyczny dla nauczycieli. Warszawa.   Google Scholar

Safonova L.S. (2014): Rabota nad skorogovorkami i monofonami. Rabočaâ tetrad’ dlâ prakmičeskih zanâtij po sceničeskoj peči. Âroslavl’.   Google Scholar

Sambor J. (2001): Język polski w świetle statystyki. [W:] Współczesny język polski. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 503−526.   Google Scholar

Skorek E.M. (2000): Z logopedią na ty. Podręczny słownik logopedyczny. Kraków.   Google Scholar

Smirnova M. v. (2009): Skopogovorki b pečevom treninge. Sankt-Petersburg.   Google Scholar

Sołtys-Chmielowicz A. (1976): Słowne ciągi trudne w języku polskim. „Język Polski” nr LVI, s. 39–44.   Google Scholar

Sołtys-Chmielowicz A. (1990): Lingwołamki polskie. „Głos Nauczyciela” V, nr 1, s. 39−44.   Google Scholar

Strzałkowska M. (2006): Wierszyki łamiące języki. Poznań.   Google Scholar

Surowaniec J. (2008): Logopedyczne kompendium. Kraków-Pysznica.   Google Scholar

Swietozarowa N. D. (red.) (1988): Fonietika spontannoj rieczi. Leningrad.   Google Scholar

Toczyska B. (1992): Kama makaka ma! (wprawki dykcyjne). Gdańsk.   Google Scholar

Toczyska B. (1998): Łamańce z dedykacją, czyli makaka ma Kama. Gdańsk.   Google Scholar

Toczyska B. (2019): Lepsza dykcja. Jak ćwiczyć, by wyćwiczyć. Gdańsk.   Google Scholar

Walczak-Deleżyńska M., Deleżyński J. (2016): Praca nad techniką i wyrazistością mowy studentów Wydziału Wokalnego Akademii Muzycznej we Wrocławiu. [W:] Logopedia artystyczna. Red. B. Kamińska, S. Milewski. Gdańsk, s. 500−525.   Google Scholar

, dostęp: 16.11.2021.   Google Scholar

, dostęp: 10.12.2023.   Google Scholar


Veröffentlicht
2024-11-30

##plugins.themes.libcom.cytowania##

Milewski, S., & Binkuńska, E. (2024). Struktura fonostatystyczno-fonotaktyczna wybranych polskich słownych ciągów trudnych (lingwołamek). Prace Językoznawcze, 26(4), 143–160. https://doi.org/10.31648/pj.10593

Stanisław Milewski 
Uniwersytet Gdański
https://orcid.org/0000-0001-6650-2861
Ewa Binkuńska 
Uniwersytet Gdański
https://orcid.org/0000-0002-3901-7024