Struktura fonostatystyczno-fonotaktyczna wybranych polskich słownych ciągów trudnych (lingwołamek)
Stanisław Milewski
Uniwersytet Gdańskihttps://orcid.org/0000-0001-6650-2861
Ewa Binkuńska
Uniwersytet Gdańskihttps://orcid.org/0000-0002-3901-7024
Анотація
Określenie słowne ciągi trudne, czy też inaczej lingwołamki dotyczy zdań, tworzonych w celu uwypuklenia istniejących w danym języku problemów artykulacyjnych. Teksty te spełniają istotną rolę w logopedii, glottodydaktyce, funkcjonują w literaturze dla dzieci, stanowią propozycje ćwiczeń dykcyjnych. Przemyślany charakter tego rodzaju kompozycji wpływa na nagromadzenie w nich określonych zjawisk fonotaktycznych i fonostatystycznych, takich np. jak częstsze niż w codziennej wypowiedzi występowanie jednostek leksykalnych zawierających grupy konsonantyczne, pojawianie się w nich sylab o podobnych spółgłoskach, tworzenie nienaturalnie długich wyrazów itp. Celowe uwypuklenie trudności fonotaktycznych w pewnym zakresie decyduje o tym, że ‘łamańce językowe’ odbiegają pod względem struktury fonologicznej od innych, zbadanych dotychczas, odmian polszczyzny. Na tle wspomnianych rodzajów tekstów, lingwołamki charakteryzuje wyjątkowo wysoki współczynnik konsonantyczności.
Ключові слова:
skrętacze języka, słowne ciągi trudne, grupy spółgłoskowe, trudności artykulacyjne, fonotaktyka, fonostatystykaПосилання
Bręński S. (2015): Rola reguł fonotaktycznych w powstawaniu przejęzyczeń. „Czasopismo Psychologiczne – Psychological Journal” 21, 2, s. 229–238. Google Scholar
Cieślikowski J. (1982): Wiersz dziecięcy. [W:] Literatura dla dzieci i młodzieży. Red. S. Frycie. Warszawa, s. 198−220. Google Scholar
Čerepanova O.D. (2018): Fonemičeskie osobennosti nemeckogo i russkogo âzykov čerez prizmu skorogovorok. „Rhema. Рема” 3, s. 119−135. Google Scholar
Dobrogowska K. (1984): Śródgłosowe grupy spółgłosek w polskich tekstach popularnonaukowych. „POLONICA” X, s. 15−34. Google Scholar
Dobrogowska K. (1990): Word internal consonant clusters in Polish artistic prose. „Studia Phonetica Posnaniensia” 2, s. 43−67. Google Scholar
Dobrogowska K. (1992): Word initial and word final consonant clusters in Polish popular science texts and in artictic prose. „Studia Phonetica Posnaniensia” 3, s. 47−121. Google Scholar
Łobacz P., Jassem W. (1974): Fonotaktyczna analiza mówionego tekstu polskiego. „Biuletyn PTJ” XXXII, s. 179−197. Google Scholar
Jarceva V.N. (red.) (1998): Jazykoznanije – Bolšoj enciklopedičeskij słovar. Moskwa. Google Scholar
Kaliagin V.A., Kuzmin J.I., Skliarov O.P. (2014): Psihofiziologiâ reči b nopme i pri patologii. Sankt-Petersburg. Google Scholar
Kaptur E. (2021): Językowe zabawy w wierszach Małgorzaty Strzałkowskiej. „Poznańskie Studia Polonistyczne”. Vol. 28(48), nr 2, s. 241−258.
Crossref
Google Scholar
Kopaliński W. (2000): Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem. Google Scholar
Warszawa. Google Scholar
Korytkowska A. (2001): Sekwencje wokaliczne w języku polskim. „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Studia Slavica 6 – Nauki Humanistyczno-Społeczne” z. 351, s. 129−133. Google Scholar
Kotlarczyk M. (1961): Podstawy sztuki żywego słowa. Warszawa. Google Scholar
Kotlarczyk M. (2010): Sztuka żywego słowa. Lublin. Google Scholar
Kozlianinova I.P., Promptova I.J. (red.) (2002): Sceničeskaâ reč’: Učebnik dlâ cmydentov teatpal’nyh učebnyh zabedenij. 3-e izdanie. Моskvа. Google Scholar
Kucharska B. (2012): Folklor dziecięcy i sposoby jego zastosowania w pracy dydaktycznej z dziećmi w wieku wczesnoszkolnym. „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce” nr 2, s. 83−93. Google Scholar
Kumaniecki K. (1986): Słownik łacińsko-polski. Warszawa. Google Scholar
Niesporek-Szamburska B. (2010): Dziecięce zabawy językiem a gry językowe w poezji dla dzieci. [W:] Dziecko, język, tekst. Red. M. Wójcik-Dudek. Katowice, s. 230−244. Google Scholar
Majewska-Tworek A. (2010): Szura, szumi, szeleści. Ćwiczenia fonetyczne tylko dla cudzoziemców. Wrocław. Google Scholar
Milewski S. (1997): Frekwencja fonemów w tekstach mówionych dzieci w wieku przedszkolnym. „Logopedia” 24, s. 6783. Google Scholar
Milewski S. (1998): Nagłosowe grupy spółgłoskowe w tekstach mówionych dzieci w wieku przedszkolnym. [W:] Logopedia jako nauka interdyscyplinarna – teoretyczna i stosowana. Red. I. Nowakowska-Kempna. Katowice, s. 175−211. Google Scholar
Milewski S. (2001): Śródgłosowe grupy spółgłoskowe w tekstach mówionych dzieci w wieku przedszkolnym. [W:] Zaburzenia mowy. Red. S. Grabias. T. 1. Lublin, s. 216−252. Google Scholar
Milewski S. (2004): Mowa dorosłych kierowana do niemowląt. Studium fonostatystyczno-fonotaktyczne. Gdańsk. Google Scholar
Milewski S. (2005): Grupy spółgłoskowe w języku mówionym dzieci przedszkolnych. „Logopedia” 43, s. 11−36. Google Scholar
Milewski S. (2007): Wygłosowe grupy spółgłoskowe w tekstach mówionych dzieci w wieku przedszkolnym. [W:] Opuscula linguistica Georgio Treder dedicata. Red. E. Breza, A. Lica, Z. Lica. Gdańsk, s. 332−340. Google Scholar
Milewski S. (2021): Fonotaktyka i fonostatystyka w teorii i praktyce logopedycznej. [W:] Logopedia przedszkolna i wczesnoszkolna. Rozwój sprawności językowych. Podstawowe problemy logopedyczne. Red. A. Domagała, U. Mirecka. Gdańsk, s. 48−87. Google Scholar
Milewski S., Kamińska B. (2016): Grupy spółgłoskowe współczesnej polszczyzny w aspekcie normatywnym. [W:] Logopedia artystyczna. Red. B. Kamińska, S. Milewski. Gdańsk, s. 194−212. Google Scholar
Oczkoś M. (2007): Sztuka poprawnej wymowy, czyli o bełkotaniu i faflunieniu. Warszawa. Google Scholar
Osowicka-Kondratowicz M., Zaorska M. (2018): Otóż ciszą iście dziś się szczyćcie, gdyż cisi szczęśliwi żną i wy też żąć idźcie – o komponowaniu lingwołamek w procesie kształcenia logopedów. [W:] Logopedia. Z zagadnień kształcenia, teorii i praktyki oraz zawodu. Google Scholar
Red. M. Osowicka-Kondratowicz. Olsztyn, s. 33−42. Google Scholar
Rocławski B. (1986a): Podstawy wiedzy o języku polskim dla pedagogów i logopedów szkolnych. Gdańsk. Google Scholar
Rocławski B. (1986b): Poradnik fonetyczny dla nauczycieli. Warszawa. Google Scholar
Safonova L.S. (2014): Rabota nad skorogovorkami i monofonami. Rabočaâ tetrad’ dlâ prakmičeskih zanâtij po sceničeskoj peči. Âroslavl’. Google Scholar
Sambor J. (2001): Język polski w świetle statystyki. [W:] Współczesny język polski. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 503−526. Google Scholar
Skorek E.M. (2000): Z logopedią na ty. Podręczny słownik logopedyczny. Kraków. Google Scholar
Smirnova M. v. (2009): Skopogovorki b pečevom treninge. Sankt-Petersburg. Google Scholar
Sołtys-Chmielowicz A. (1976): Słowne ciągi trudne w języku polskim. „Język Polski” nr LVI, s. 39–44. Google Scholar
Sołtys-Chmielowicz A. (1990): Lingwołamki polskie. „Głos Nauczyciela” V, nr 1, s. 39−44. Google Scholar
Strzałkowska M. (2006): Wierszyki łamiące języki. Poznań. Google Scholar
Surowaniec J. (2008): Logopedyczne kompendium. Kraków-Pysznica. Google Scholar
Swietozarowa N. D. (red.) (1988): Fonietika spontannoj rieczi. Leningrad. Google Scholar
Toczyska B. (1992): Kama makaka ma! (wprawki dykcyjne). Gdańsk. Google Scholar
Toczyska B. (1998): Łamańce z dedykacją, czyli makaka ma Kama. Gdańsk. Google Scholar
Toczyska B. (2019): Lepsza dykcja. Jak ćwiczyć, by wyćwiczyć. Gdańsk. Google Scholar
Walczak-Deleżyńska M., Deleżyński J. (2016): Praca nad techniką i wyrazistością mowy studentów Wydziału Wokalnego Akademii Muzycznej we Wrocławiu. [W:] Logopedia artystyczna. Red. B. Kamińska, S. Milewski. Gdańsk, s. 500−525. Google Scholar
, dostęp: 16.11.2021. Google Scholar
, dostęp: 10.12.2023. Google Scholar
Ліцензія
Ця робота ліцензується відповідно до Creative Commons Attribution 4.0 International License.