Obraz lekarza w języku polskim (na podstawie danych leksykograficznych)
Marcelina Kałasznik
Abstract
W artykule została podjęta próba przedstawienia obrazu lekarza na podstawie danych
językowych zaczerpniętych ze źródeł leksykograficznych języka polskiego. Punkt wyjścia
do analizy stanowią teoretyczne założenia koncepcji językowego obrazu świata (JOS) reprezentowanej
przez przedstawicieli polskiej etnolingwistyki. Analiza uwzględnia dwa słowa:
lekarz i doktor, które używane są jako nazwy tego zawodu lub tytuły osób wykonujących
tę pracę. W celu rekonstrukcji obrazu lekarza w polszczyźnie omówione zostały następujące
dane językowe: etymologia, znaczenie, relacje syntagmatyczne i paradygmatyczne tych
wyrazów oraz przysłowia, w których występują. Analiza faktów językowych prowadzi do
poszerzenia katalogu cech, za pomocą których charakteryzowani są lekarze. Interpretacja
wartościujących środków językowych stosowanych w odniesieniu do lekarzy uwidacznia
ambiwalentny stosunek do przedstawicieli tego zawodu zakorzeniony w języku polskim.
Schlagworte:
językowy obraz świata, językowy obraz lekarza, słowniki języka polskiegoLiteraturhinweise
Bartmiński J. (1993): O profilowaniu i profilach raz jeszcze. [W:] O definicjach i definiowaniu. Red. J. Bartmiński, R. Tokarski. Lublin, s. 296–275. Google Scholar
Bartmiński J. (2009): Językowe podstawy obrazu świata. Lublin. Google Scholar
Borejszo M. (1985): O archaizmach leksykalnych i semantycznych w stałych związkach wyrazowych współczesnej polszczyzny (na materiale Słownika języka polskiego pod redakcją Mieczysława Szymczaka). „Poradnik Językowy” 6, s. 341–349. Google Scholar
Grzegorczykowa R. (2010): Wprowadzenie do semantyki językoznawczej. Warszawa. Google Scholar
Jakubowicz M. (1999): Badania etymologiczne w rekonstrukcji językowego obrazu świata. [W:] Przeszłość w językowym obrazie świata. Red. A. Pajdzińska, P. Krzyżanowski. Lublin, s. 118–127. Google Scholar
Neumann W. (1987): S prachliche Weltansicht – theoria linguae cum prazi h istorica. [W:] Bedeutungen und Ideen in Sprachen und Texten. Red. W. Neumann, B. Techtmeier. Berlin, s. 151–173. Google Scholar
Pisarek W. (1967): Pojęcie pola wyrazowego i jego użyteczność w badaniach stylistycznych. „Pamiętnik Literacki” LVIII, z. 2, s. 494–516. Google Scholar
Puzynina J. (1992): Język wartości. Warszawa. Google Scholar
Reczek S. (1968): Deminutywa polskie. Charakterystyka, rozwój funkcji stylistycznej. „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Rzeszowie” z. 3–5, s. 373–386. Google Scholar
Sarnowski M. (1991): Deminutivum jako znak ironii. [W:] „Języka a Kultura”. T. 3: Wartości w języku i tekście. Red. J. Puzynina, J. Anusiewicz. Wrocław, s. 41–50. Google Scholar
Schank R. C., Abelson R. P. (1977): Scripts, plans, goals and understanding: An inquiry into human knowledge structures. Hillsdale–NJ. Google Scholar
Siudzińska N. (2013): Formy ekspresywne a deminutywne. Na materiale derywatów utworzonych od pospolitych nazw osobowych. [W:] Beiträge der Europäischen Slavistischen Linguistik (Polyslav) 16. Red. S. Ulrich et al. München–Berlin–Washington, s. 192–198. Google Scholar
Tokarski R. (2013): Światy za słowami. Wykłady z semantyki leksykalnej. Lublin. Google Scholar
Żuk G. (2010): Językowy obraz świata w polskiej lingwistyce przełomu wieków. [W:] Przeobrażenia w języku i komunikacji medialnej na przełomie XX i XXI wieku. Red. M. Karwatowska, A. Siwiec. Chełm, s. 239–257. Google Scholar
