Die Rolle von Jan Baudouin de Courtenay im sprachwissenschaftlichen Wissenstransfer im 19. und 20. Jahrhundert

Ewa Żebrowska

Uniwersytet Warszawski
https://orcid.org/0000-0002-0025-8648


Abstract

Das Ziel des Beitrags ist es, wissenschaftliche Grundgedanken von Baudouin do Courtenay, seinen Beitrag zur Entwicklung der Sprachwissenschaft an der Wende vom 19. zum 20. Jahrhundert und insbesondere seinen Einfluss auf die Junggrammatiker sowie auf die Strukturalisten darzustellen. Aus heutiger Sicht war dieser Gelehrte durchaus modern und hat mehrmals die Grenzen des zu seinen Zeiten geltenden Paradigmas überschritten, indem er viele neue Termini in die Sprachwissenschaft eingeleitet hat.


Schlagworte:

Sprache, Idiolekte, Rede, Kommunikation, psycho-physische Tätigkeit, Psychophonetik, Laut, Phonem


Arens H. (1969): Sprachwissenschaft. Der Gang ihrer Entwicklung von der Antike bis zur Gegenwart. Frankfurt am Main.   Google Scholar

Baudouin de Courtenay J. (1868/1870): Einige Fälle der Wirkung der Analogie in der polnischen Deklination. Bd. 6, Heft 1. A. Schleicher (Hrsg.). Leipzig.   Google Scholar

Baudouin de Courtenay J. (1875): Opyt fonetiki rezjanskich govorov. [An attempt at a phonetics of the Rusia dialects]. Warszawa–Petersburg.   Google Scholar

Baudouin de Courtenay J. (1881): Nieskolko słow o srawnitielnoj grammatikie indo-jewropiejskich jazykow. [A few words about the ‘comparative grammar of Indo-European languages’]. „Žurnal Ministerstva Narodnogo Prosveščenija”, Nr. 218/ 2/, S. 269–321.   Google Scholar

Baudouin de Courtenay J. (1889): O pewnym stałym kierunku zmian językowych w związku z antropologią. Lwów.   Google Scholar

Baudouin de Courtenay J.N. (1895): Versuch einer Theorie der phonetischen Alternation. Ein Kapitel aus der Psychophonetik. Strasburg.   Google Scholar

Baudouin de Courtenay J. (1903): О psychicznych podstawach zjawisk językowych. „Przegląd filozoficzny”, Heft 6.   Google Scholar

Baudouin de Courtenay J. (1903/1990): Język i języki; Językoznawstwo. [In]: Wielka Powszechna Encyklopedia Ilustrowana. Bd. 33. Warszawa, S. 266–296.   Google Scholar

Baudouin de Courtenay J. (1904): Szkice językoznawcze. Kilka wypadków działania analogji w deklinacji polskiej. Warszawa.   Google Scholar

Baudouin de Courtenay J. (1905): Próba uzasadnienia samoistności zjawisk psychicznych na podstawie faktów językowych. [In]: Sprawozdania z posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności. Bd. 40. Kraków, S. 1–24 (=Baudouin de Courtenay J. (1990): Dzieła wybrane. Bd. 4. Warszawa, S. 372–392).   Google Scholar

Baudouin de Courtenay J. (1909): Zarys historji językoznawstwa, czyli lingwistyki (glottologji). Warszawa.   Google Scholar

Baudouin de Courtenay J. (1922): Zarys historji języka polskiego. Warszawa.   Google Scholar

Baudouin de Courtenay J. (1929): Einfluss der Sprache auf Weltanschauung und Stimmung. „Prace Filologiczne“, Heft 14, S. 184–225.   Google Scholar

Baudouin de Courtenay J. (1889/1974): O zadaniach językoznawstwa. [In]: Dzieła wybrane. Bd. 1. P. Zwoliński (Hrsg.). Warszawa, S. 176–201.   Google Scholar

Baudouin de Courtenay J. (1891/1974): O ogólnych przyczynach zmian językowych. [In]: Dzieła wybrane. Bd. 1. P. Zwoliński (Hrsg.). Warszawa, S. 240–253.   Google Scholar

Baudouin de Courtenay J. (1974–1990): Dzieła wybrane. Bd. 1–6. Warszawa.   Google Scholar

Baudouin de Courtenay J. (1984): O języku polskim. Wybór prac. J. Basara, M. Szymczak (Hrsg.). Warszawa.   Google Scholar

Baudouin de Courtenay J. (2016): Niektóre uwagi o językoznawstwie i języku. [In]: M. Skarżyński (Hrsg.): Materiały do dziejów polskiego językoznawstwa. II: Jan Baudouin de Courtenay. Teksty mniej znane. Biblioteka „LingVariów”. Bd. 21. Kraków, S. 105–133.   Google Scholar

Baudouin de Courtenay J. (2021/2022): Czy historia i filologia mogą umiejętnie rozwiązać swoje zadanie bez ścisłego związku z filozofią, a mianowicie z filozofią historii i filozofią języka. [In]: M. Kowalski (Hrsg.): Biblioteka „LingVariów”. Nr. 2/2021, S. 259–382, Nr. 1/2022, S. 273–292.   Google Scholar

Besch W., Betten A., Reichmann O., Sonderegger S. (Hrsg.) (1984): Sprachgeschichte: ein Handbuch zur Geschichte der deutschen Sprache und ihrer Erforschung. Erster Halbband (=Handbücher zur Sprach- und Kommunikationswissenschaft 2.1). Berlin–New York.   Google Scholar

Bešta T. (1972): Listy Baudouina de Courtenay do A. Černego. Wrocław.   Google Scholar

Danielewiczowa M. (2016): Dosięgnąć przedmiotu. Rzecz o Ferdinandzie de Saussurze. Warszawa.   Google Scholar

Doroszewski W. (1962): Jan Baudouin de Courtenay. „Slavia Occidentalis”. Bd. 11, Heft 4, S. 437–446.   Google Scholar

Glück H. (Hrsg.) (2000): Metzler Lexikon Sprache. Stuttgart–Weimar.   Google Scholar

Grucza F. (2017): Sprachliche Diakrise im Bereich der Ausdrucksebene des Deutschen. Wydanie jubileuszowe z okazji 80. rocznicy urodzin. Warszawa.   Google Scholar

Heinz A., Doroszewski W. (Hrsg.) (1990): Jan Baudouin de Courtenay jako teoretyk języka i indoeuropeista. [In]: Baudouin de Courtenay Jan Niecisław: Dzieła wybrane. Bd. 4. Warszawa.   Google Scholar

Häusler F. (1968): Das Problem Phonetik und Phonologie bei Baudouin de Courtenay und in seiner Nachfolge. Halle am Saale.   Google Scholar

Jakobson R. (1960): Kazańska szkoła polskiej lingwistyki i jej miejsce w światowym rozwoju fonologii. „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, Heft 19, S. 3–34.   Google Scholar

Jakobson R. (1967): Znaczenie Kruszewskiego w rozwoju językoznawstwa ogólnego. [In]: M. Kruszewski: Wybór pism. Wrocław–Kraków–Warszawa.   Google Scholar

Koerner K. (1981): Schleichers Einfluß auf Haeckel: Schlaglichter auf die wechselseitige Abhängigkeit zwischen linguistischen und biologischen Theorien im 19. Jahrhundert. „Zeitschrift für vergleichende Sprachforschung“, Nr. 95, S. 1–21.   Google Scholar

Kowalski M. (2016): Język i czas. Studium myśli naukowej Jana Baudouina de Courtenay i Ferdinanda de Saussure’a. Warszawa.   Google Scholar

Kruszewski M. (1881): Über die Lautabwechslung. Kazań.   Google Scholar

Kruszewski M. (1967): Wybór pism (Einleitung: J. Kuryłowicz, R. Jakobson). Wrocław–Warszawa–Kraków.   Google Scholar

Mugdan J. (1984): Jan Baudouin de Courtenay (1845–1929): Leben und Werk. München.   Google Scholar

Mugdan J. (Hrsg.) (1984): Ausgewählte Werke in deutscher Sprache/ Jan Baudouin de Courtenay. Mit einem Vorwort von Ewelina Małachowska. München.   Google Scholar

Osthoff H., Brugman K. (1878): Morphologische Untersuchungen auf dem Gebiete der indogermanischen Sprachen. Leipzig.   Google Scholar

Pawłowski G. (2017): Fachlexeme in Konstruktion. Frankfurt am Main–Bern–Warszawa.   Google Scholar

Paul H. (1960): Prinzipien der Sprachgeschichte. Darmstadt.   Google Scholar

Putschke W. (1969): Zur forschungsgeschichtlichen Stellung der junggrammatischen Schule. „Zeitschrift für Dialektologie und Linguistik“, Nr. 36, S. 14−48.   Google Scholar

Radwańska-Williams J. (1992): A paradigm lost. The linguistic theory of Mikołaj Kruszewski. Amsterdam.   Google Scholar

Saussure de F. (1879): Mémoire sur le système primitif des voyelles dans les langues indoeuropéennes. Leipzig.   Google Scholar

Saussure de F. (2004): Szkice z językoznawstwa ogólnego. Übers. und hrsg. M. Danielewicz. Warszawa.   Google Scholar

Scherer W. (1868): Zur Geschichte der deutschen Sprache. Berlin.   Google Scholar

Schleicher A. (1850): Die Sprachen Europas in systematischer Übersicht. Bonn.   Google Scholar

Schleicher A. (1861): Compendium der vergleichenden Grammatik der indogermanischen Sprachen. Bd. 1. Weimar.   Google Scholar

Schleicher A. (1862): Compendium der vergleichenden Grammatik der indogermanischen Sprachen. Bd. 2. Weimar.   Google Scholar

Schleicher A. (1863): Die Darwinsche Theorie und die Sprachwissenschaft. Weimar.   Google Scholar

Skarżyński M. (Hrsg.) (2016): Materiały do dziejów polskiego językoznawstwa. II: Jan Baudouin de Courtenay. Teksty mniej znane. Biblioteka „LingVariów”. Bd. 21. Kraków.   Google Scholar

Stankiewicz E. (1986): Baudouin de Courtenay a podstawy współczesnego językoznawstwa. Wrocław.   Google Scholar

Steinthal H. (1851): Der Ursprung der Sprache: im Zusammenhang mit den letzten Fragen alles Wissens. Berlin.   Google Scholar

Szczerba L. (1912): Russkie glasnye v kačestvennom i količstvennom otnošenii. S. Petersburg.   Google Scholar

Ułaszyn H. (1934): Jan Baudouin de Courtenay. Charakterystyka ogólna uczonego i człowieka: (1845–1929). Poznań (=Biblioteczka Koła Slawistów im. J. Baudouina de Courtenay Uniwersytetu Poznańskiego Nr. 1), S. 141–166.   Google Scholar

Whitney W. (1873): Schleicher and the physical theory of language. [In:] Oriental and linguistic studies I: The Veda; the Avesta; the science of language. W. Whitney (ed.). New   Google Scholar

York, S. 298–331. Übersetz. Schleicher und die naturwissenschaftliche Sprachauffassung. [In:] H. Christmann (Hrsg.) (1977): Sprachwissenschaft des 19. Jahrhunderts, S. 109–143.   Google Scholar


Veröffentlicht
2024-03-30

##plugins.themes.libcom.cytowania##

Żebrowska, E. (2024). Die Rolle von Jan Baudouin de Courtenay im sprachwissenschaftlichen Wissenstransfer im 19. und 20. Jahrhundert. Prace Językoznawcze, 26(1), 5–22. https://doi.org/10.31648/pj.9888

Ewa Żebrowska 
Uniwersytet Warszawski
https://orcid.org/0000-0002-0025-8648