Titles of books popularizing knowledge about the Polish language published in the 21st century. Structural, semantic and pragmatic analysis

Bartłomiej Cieśla

Uniwersytet Łódzki
https://orcid.org/0000-0002-4624-791X

Anna Sokół-Klein

Uniwersytet Łódzki
https://orcid.org/0000-0001-6591-0177


Abstract

The aim of the article is to perform a structural, semantic and pragmatic analysis of book titles popularizing knowledge about the Polish language. The titles come primarily from 21st-century publications of the following types: linguistic and rhetorical guides,
feuilletons, essays, books presenting theoretical findings regarding phenomena present
in the Polish language, as well as publications falling into the category of extended
interviews. 90 proper names varying in terms of meaning, structure and functionality
were considered. The analysis of the collected units was preceded by a short description
of such problems as the popularization of knowledge about language and the status of titles
in the light of previous onomastic research. The conducted study proved that the analysed
ideonyms show a high level of heterogeneity at the syntactic and semantic level. Not only
do they contain a summarizing component, but also exhibit such thematic segments as
information about the genological status of the publication, metalinguistic commentary,
apparent dialogicity, etc. Moreover, the names constitute a form of persuasive influence
on recipients by using, for example, semantic vagueness, appeal, evaluation, questions,
or creating a community of the sender and their recipients.


Keywords:

onomastics, ideonymy, chrematonymy, language popularization, book titles


Austin J. (1993): Mówienie i poznawanie. Przekład B. Chwedończuk. Warszawa.   Google Scholar

Breza E. (1998): Nazwy obiektów i instytucji związanych z nowoczesną cywilizacją (chrematonimy). [W:] Polskie nazwy własne. Encyklopedia. Red. E. Rzetelska-Feleszko. Warszawa–Kraków, s. 343–361.   Google Scholar

Chłądzyńska J. (2000): Analiza tytułów czasopism polskich. „Onomastica” XLV, s. 231–267.   Google Scholar

Danek D. (1972): O tytule utworu literackiego. „Pamiętnik Literacki” LXIII, s. 143–174.   Google Scholar

Dawidziak-Kładoczna M. (2014): Syntaktyczne ukształtowanie tytułów tekstów naukowych. „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie” X, s. 87–103.
Crossref   Google Scholar

Ficek E., Przyklenk J. (2014): „Stary” gatunek w nowych mediach, czyli porada językowa wczoraj i dziś. Z badań nad pragmatycznym wymiarem eksperckiej wypowiedzi. [W:] Bogactwo współczesnej polszczyzny. Red. P. Żmigrodzki, S. Przęczek-Kisielak. Kraków, s. 211–219.   Google Scholar

Gajda S. (1985): O tytułach tekstów. Wprowadzenie do problematyki. „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu” 24, s. 140–148.   Google Scholar

Gajda S. (1987): Społeczne determinacje nazw własnych tekstów (tytułów). „Socjolingwistyka” 6, s. 79–89.   Google Scholar

Gałkowski A. (2011): Chrematonimy w funkcji kulturowo-użytkowej. Onomastyczne studium porównawcze na materiale polskim, włoskim, francuskim. Łódź.   Google Scholar

Gałkowski A. (2018): Definicja i zakres chrematonimii. „Folia Onomastica Croatica” 27, s. 1–14.
Crossref   Google Scholar

Głowiński M. (red.) (2002): Słownik terminów literackich. Wrocław.   Google Scholar

Jakobson R. (1960): Poetyka w świetle językoznawstwa. „Pamiętnik Literacki” 51, s. 431–473.   Google Scholar

Jakus-Borkowa E. (1987): Nazewnictwo polskie. Opole.   Google Scholar

Jodłowski S. (1976): Podstawy polskiej składni. Warszawa.   Google Scholar

Klemensiewicz Z. (2015): Historia języka polskiego. Warszawa.   Google Scholar

Koper M. (2021): Jeszcze o popularyzacji nauki o języku dawniej i dziś. „TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych” 6, s. 268–283.
Crossref   Google Scholar

Kosyl C. (1993): Chrematonimy. [W:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. T. II: Współczesny język polski. Red. J. Bartmiński, s. 439–444.   Google Scholar

Kowalik K. (2008): Uwagi o tytułach artykułów naukowych. „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” 4, s. 358–372.   Google Scholar

Kowalik K. (2019): Próba typologii tytułów (ideonimów) prozy Jana Wiktora. „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” 14, s. 96–107.
Crossref   Google Scholar

Markiewicz H. (2003): Zabawy literackie dawne i nowe. Kraków.   Google Scholar

Miodek J. (2007): Słowo jest w człowieku. Poradnik językowy. Wrocław.   Google Scholar

Okoniowa J. (2007): Ideonim – pomiędzy nazwą własną a metatekstem. [W:] Nowe nazwy własne – nowe tendencje badawcze. Red. A. Cieślikowa, B. Czopek-Kopciuch, K. Skowronek. Kraków, s. 75–79.   Google Scholar

Pawelec R. (2017): Popularyzacja, upowszechnianie, czynienie wiadomym wszem wobec. „Studia Medioznawcze” 3(70), s. 13–19.
Crossref   Google Scholar

Pisarek W. (1966): Tytuł utworu swoistą nazwą własną. „Zeszyty Naukowe WSP w Katowicach. Prace Językoznawcze” 3, s. 67–81.   Google Scholar

Pisarek W. (1967): Poznać prasę po nagłówkach. Kraków.   Google Scholar

Pisarek W. (2002): Nowa retoryka dziennikarska. Kraków.   Google Scholar

Przybylska R. (2017): O nazwach nagród współcześnie przyznawanych w Polsce, czyli lauronimach. „Onomastica” LXI/1, s. 211–223.
Crossref   Google Scholar

Stanulewicz D. (2002): Tytuły artykułów prasowych traktujących o języku. [W:] O trudnym łatwo. Red. J. Miodek, M. Zaśko-Zielińska. Wrocław, s. 77–86.   Google Scholar

Starzec A. (1999): Współczesna polszczyzna popularnonaukowa. Opole.   Google Scholar

Starzec A. (2002): Przemiany w popularyzacji prasowej. [W:] O trudnym łatwo. Red. J. Miodek, M. Zaśko-Zielińska. Wrocław, s. 24–31.   Google Scholar

Stoff A. (1975): Funkcja tytułu w dziele literackim. „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Filologia Polska” 9, s. 3–17.   Google Scholar

Ślawska M. (2008): Tytuł – najmniejszy tekst prasowy. „Rocznik Prasoznawczy” 2, s. 117–126.   Google Scholar

Walczak B. (2004): Dzieje języka a nazwy własne. [W:] Nazwy własne w języku, kulturze i komunikacji społecznej. Red. R. Mrózek. Katowice, s. 29–45.   Google Scholar

Walczak B. (2015): Chrematonimia – najbardziej dziś dynamiczna kategoria nazewnicza. [W:] Amor verborum nos unit. Studia poświęcone pamięci Profesora Stanisława Gali. Red. P. Stalmaszczyk, I. Jaros. Łódź, s. 179–184.
Crossref   Google Scholar

Załęska M. (2016): Retoryczne aspekty popularyzacji naukowej. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 1, s. 59–70.
Crossref   Google Scholar

Żydek-Bednarczuk U. (2003): Strategie językowe w tytułach dyskursów naukowych. [W:] Śląskie studia lingwistyczne. Red. K. Kleszczowa, J. Sobczykowa. Katowice, s. 217–226.   Google Scholar

Żydek-Bednarczuk U. (2005): Wprowadzenie do lingwistycznej analizy tekstu. Kraków.   Google Scholar


Published
2024-09-30

Cited by

Cieśla, B. ., & Sokół-Klein, A. (2024). Titles of books popularizing knowledge about the Polish language published in the 21st century. Structural, semantic and pragmatic analysis. Prace Językoznawcze, 26(3), 195–210. https://doi.org/10.31648/pj.10357

Bartłomiej Cieśla 
Uniwersytet Łódzki
https://orcid.org/0000-0002-4624-791X
Anna Sokół-Klein 
Uniwersytet Łódzki
https://orcid.org/0000-0001-6591-0177