Word games, translator games – the intercultural dynamics of the language game (on the example of the aphorisms of Stanisław Jerzy Lec)

Katarzyna Sadowska-Dobrowolska

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie


Abstract

The article is dedicated to reflection on the process of interpretation and translation of the
different types of wordplays, understood as both a linguistic and cultural phenomenon.
The presented analyzes of selected games and their translations are an introduction
to more extensive research aimed at developing new, or improving already used, techniques
for translating games and other linguistic and cultural phenomena. We analyze the
linguistic structures and the pragmatic aspect of games in order to highlight their
semantic dynamics as well as the special role of the translator. The collected material was
developed using, among others such research tools as component analysis, verification
of intrinsic motivation of meanings or pragmatic analysis of the message, focusing on the
diversity of cultural contexts. The analyzes presented in the article illustrate the examples
of which the translator, thanks to his creativity, succeeds in overcoming the obstacles
and preserving the original meaning of the game. The examples analyzed illustrate
the different degrees of creation and/or recreation of the game in the process of their
translation. They present the different types of games whose mechanism relates to the
formal structure, semantics and extratextual references (inter-linguistic and cultural).
Through such selection of examples, reflection on the intercultural dynamics of games
and the analysis of the role of translator in the process of their transmission to the target
language are complete and more diversified.


Keywords:

wordplays, translation of wordplays, semantic effect, equivalence, role of translator, dynamics of word games


Balcerzan E. (1998): Czym jest nieprzekładalność – faktem praktyki translatorskiej czy zmyśleniem teoretyków? [W:] Przekład artystyczny a współczesne teorie translatologiczne. Red. P. Fast. Katowice, s. 57–72.   Google Scholar

Buttler D. (1968): Polski dowcip językowy. Warszawa.   Google Scholar

Delabastita D. (1996): Introduction. „The Translator. Studies in Intercultural Communication 2:2. Special Issue on Wordplay and Translation”, s. 1–22.
Crossref   Google Scholar

Delabastita D. (2004): Wordplay as a translation problem: a linguistic perspective. [W:] Übersetzung, translation, traduction. Red. H. Kittel, A.P. Frank, N. Greiner, T. Hermans, W. Koller, J. Lambert, F. Paul. Berlin–New York, s. 600–606.
Crossref   Google Scholar

Fast P. (1991): O granicach przekładalności. [W:] Przekład artystyczny. T. 1: Problemy teorii i krytyki. Red. P. Fast. Katowice, s. 19–31.   Google Scholar

Głowiński M., Kostkiewiczowa T. et al. (red.) (1988): Słownik terminów literackich. Wrocław.   Google Scholar

Grzegorczykowa R. (1990): Pojęcie językowego obrazu świata. [W:] Językowy obraz świata. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 39–46.   Google Scholar

Heibert F. (1993): Das Wortspiel als Stilmittel und seine Übersetzung am Beispiel von sieben Übersetzungen des ‘Ulysses’ von James Joyce. Tübingen.   Google Scholar

Henry J. (2003): La traduction des jeux de mots. Paris.   Google Scholar

Jędrzejko E. (1997): Strategia tekstotwórcza a gry językowe w literackich nazwach własnych. [W:] Gry w języku, literaturze i kulturze. Red. E. Jędrzejko, U. Żydek-Bednarczuk. Warszawa, s. 65–75.   Google Scholar

Kielar B. (1988): Tłumaczenie i koncepcje translatoryczne. Wrocław.   Google Scholar

Korniejenko A. (1995): Dlaczego nieprzekładalność jest niemożliwa? [W:] Między oryginałem a przekładem. Red. J. Konieczna-Twardzikowa, U. Kropiwiec, M. Filipowicz-Rudek. Kraków, s. 155–163.   Google Scholar

Ladmiral J.-R. (2014): Sourcier ou cibliste. Paris.   Google Scholar

Lec St. J. (2006): Myśli nieuczesane. Wszystkie. Warszawa.   Google Scholar

Lec St. J. (2000): Nouvelles pensées échevelées (Traduit par André et Zofia Kozimor). Paris.   Google Scholar

Leppihalme R. (1996): Caught in the Frame. A Target-Culture View point on Allusive Wordplay.„The Translator. Studies in Intercultural Communication 2:2. Special Issue on Wordplay and Translation”, s. 199–218.
Crossref   Google Scholar

Marco J. (2010): The translation of wordplay in literary texts. Typology, techniques and factors in a corpus of English-Catalan source text and target text segments. „Target” 22(2), s. 264–297.
Crossref   Google Scholar

Pajdzińska A., Tokarski R. (1996): Językowy obraz świata – konwencja i kreacja. „Pamiętnik Literacki” 87/4, s. 143–158.   Google Scholar

Perek M. (1995): Zabawy z humorem, czyli o tłumaczeniu komizmu. [W:] Między oryginałem a przekładem. Red. J. Konieczna-Twardzikowa, U. Kropiwiec, M. Filipowicz-Rudek. Kraków, s. 193–198.   Google Scholar

Sadowska-Dobrowolska K. (2016): Traduction ancrée dans la culture: les connotations linguistiques comme un défi traductologiques. [W:] Traduire les (Non)-Dits. Red. S. Berbinski. Saarbrücken, s. 83–93.   Google Scholar

Tokarski R. (2004): Semantyka barw we współczesnej polszczyźnie. Lublin.   Google Scholar

Walkiewicz B. (2005): Traduction des jeux de mots. Łask.   Google Scholar


Published
2021-12-10

Cited by

Sadowska-Dobrowolska, K. (2021). Word games, translator games – the intercultural dynamics of the language game (on the example of the aphorisms of Stanisław Jerzy Lec). Prace Językoznawcze, 23(4), 91–106. https://doi.org/10.31648/pj.7042

Katarzyna Sadowska-Dobrowolska 
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie