On communicative determinants of the Polish language in the francophone environment (based on selected early 20th century textbooks)

Rafał Zarębski

Uniwersytet Łódzki


Abstract

The article aims to analyze three textbooks for teaching the Polish language to French-speaking people created at the beginning of the 20th century from the perspective of community communication, and more specifically, in three aspects: a) teaching (the influence of teaching methods on the type of language material taught), b) linguistic and cultural (the role of the linguistic layer – especially the lexical one – of sources in the transmission of culture, e.g. numerous proper names and widely understood culture-bound items, e.g. Jan Sobieski, Mickiewicz, Warszawa, Wilanów, szlachcic,
ułan), and c) discursive (within memory and identity discourse). It was concluded that the
applied methods and the multifaceted communication approach (considering institutional,
ideological, and situational context, as well as the specificity of teaching methods, a given
communication community and a type of receiver, the relation between language and
culture, discourse types and axiology) as regards the analyzed textbooks may not only
extend the spectrum of observations but also constitute a valuable interpretative proposal
of the old teaching sources.


Keywords:

educational discourse, identity discourse, linguistic and cultural stereotyping, textbooks, Polish as a foreign language, historical teaching methods


Bednarek S. (2012): Mnemotopika polska. [W:] Pamięć jako kategoria rzeczywistości kulturowej. Red. J. Adamowski, M. Wójcicka. Lublin. s. 33–46. Online: , dostęp: 03.06.2022.   Google Scholar

Benwell B., Stokoe E. (2006): Discourse and Identity. Edinburgh.
Crossref   Google Scholar

Borawski S. (2005): Podstawy idei poznawczej studiów nad dziejami używania języka. Esej o diachronii. [W:] Rozprawy o historii języka polskiego. Red. S. Borawski. Zielona Góra, s. 13–61.   Google Scholar

Burzyńska A.B. (2002): Jakże rad bym się nauczył polskiej mowy… O glottodydaktycznych aspektach relacji język a kultura w nauczaniu języka polskiego jako obcego. Wrocław.   Google Scholar

Cuq J.-P., Gruca I. (2005): Cours de didactique du français langue étrangère et seconde. Grenoble.   Google Scholar

Czachur W. (2018): Lingwistyka pamięci. Założenia, zakres badań i metody analizy. [W:] Pamięć w ujęciu lingwistycznym. Zagadnienia teoretyczne i metodyczne. Red. W. Czachur. Warszawa, s. 7–55. Online: , dostęp: 30.05.2022.   Google Scholar

Dąbrowska A. (2018a): Nauczanie polszczyzny jako języka obcego w historii języka polskiego. „Język Polski” XCVIII, 2, s. 22–41.
Crossref   Google Scholar

Dąbrowska A. (2018b): Byli przed nami, uczyli przed nami. Nauczanie języka polskiego jako obcego (jpjo) – spojrzenie diachroniczne. [W:] W kręgu glottodydaktyki. Red. A. Achtelik, K. Graboń. Polonistyka na początku XXI wieku. Diagnozy. Koncepcje. Perspektywy. T. V. Red. J. Tambor. Katowice, s. 15–43. Online: , dostęp: 22.05.2022.   Google Scholar

DHF – Documents pour l’histoire du français langue étrangère ou seconde, 2020, 64–65, „La Méthode directe d’enseignement des langues”. Red. J. Suso López, I. Valdés Melguizo. Online: , dostęp: 15.06.2022.   Google Scholar

Kotlarska I. (2019): Materiały do nauki języka angielskiego wydawane od końca XVIII do połowy XX wieku jako źródła badań polsko-angielskich kontaktów językowych. Prolegomena badawcze. „Socjolingwistyka” 2019, s. 167–180. Online: .
Crossref   Google Scholar

Kotlarska I. (2020): Znajomość języka angielskiego jako wartość w świetle wybranych ma¬teriałów do nauki tego języka z lat 1788–1947 – przyczynek do badań nad dyskursem edukacyjnym. [W:] Zielonogórskie Seminaria Językoznawcze 2019. Dyskursy o przeszłości. Dyskursy w przeszłości. Red. M. Hawrysz, M. Jurewicz-Nowak, I. Kotlarska. Zielona Góra, s. 105–120.   Google Scholar

Kotlarska I. (2021): „Anglicy nie lubią ujawniać swoich uczuć…”. Komunikacja między¬kulturowa w świetle materiałów do nauki języka angielskiego dla polskich emigrantów wojennych w Wielkiej Brytanii (lata 40. XX wieku). [W:] Nie/porozumienie, nie/tolerancja, w(y)kluczenie w języku i kulturze. Red. E. Biłas-Pleszak, A. Rejter, K. Sujkowska-Sobisz, W. Wilczek. Katowice, s. 233–246.   Google Scholar

Łaniewski A. (2016): „Najwierniejsza z wiernych” – życie i poglądy Izy Zielińskiej (1863–1934). [W:] Studia z dziejów anarchizmu (2). W dwusetlecie urodzin Michaiła Bakunina. Red. R. Skrycki. Szczecin, s. 169–201.   Google Scholar

Miodunka W.T. (2011): Między etniczno-genealogicznym a kulturowym rozumieniem narodu. O potrzebie historycznojęzykowych badań polszczyzny jako języka obcego i drugiego. „LingVaria” VI, 1(11), s. 179–204. Online: , dostęp: 04.06.2022.   Google Scholar

Niewiara A. (2000): Wyobrażenia o narodach w pamiętnikach i dziennikach z XVI–XIX wieku. Katowice.   Google Scholar

Niewiara A. (2009): Kształty polskiej tożsamości: potoczny dyskurs narodowy w perspektywie etnolingwistycznej (XVI–XX w.). Katowice.   Google Scholar

Nocoń J. (2013): Dyskurs edukacyjny i jego społeczny zasięg. [W:] Język a edukacja 2. Tekst edukacyjny. Red. J. Nocoń, A. Tabisz. Opole, s. 13–26.   Google Scholar

Pugacewicz I.H. (2017): Batignolles 1842–1874. Edukacja Wielkiej Emigracji. Warszawa.   Google Scholar

Puren Ch. (1988): Histoire des méthodologies de l’enseignement des langues. Paris.   Google Scholar

Rak M. (2015): Co to jest kulturem? „LingVaria” X, s. 305–316. Online: , dostęp: 18.05.2022.
Crossref   Google Scholar

Rejter A. (2016): Nazwa własna wobec gatunku i dyskursu. Katowice.   Google Scholar

Risager K. (2018): Representations of the World in Language Textbooks. Bristol.
Crossref   Google Scholar

Seretny A. (2015): Słownictwo w dydaktyce języka. Świat słów na przykładzie języka polskiego jako obcego. Kraków.
Crossref   Google Scholar

Valdés Melguizo I. (2020): La place de la grammaire dans les manuels de la méthode directe : quelques exemples (1896–1930). [W:] Documents pour l’histoire du français langue étran¬gère ou seconde, 64–65. „La Méthode directe d’enseignement des langues”. Red. J. Suso López, I. Valdés Melguizo, s. 135–160. Online: , dostęp: 20.06.2022.
Crossref   Google Scholar

Wierzbicka A. (1990): Podwójne życie człowieka dwujęzycznego. [W:] Język polski w świecie. Zbiór studiów. Red. W. Miodunka. Warszawa, s. 71–104.   Google Scholar

Witosz B. (2016): Kategoria dyskursu w polonistycznej edukacji akademickiej. [W:] Jak anali¬zować dyskurs? Perspektywy dydaktyczne. Red. W. Czachur, A. Kulczyńska, Ł. Kumięga. Kraków, s. 19–40.   Google Scholar

Wojtak M. (2011): O relacjach dyskursu, stylu, gatunku i tekstu. „Tekst i Dyskurs – Text und Diskurs” 4, s. 69–78. Online: , dostęp: 04.06.2022.   Google Scholar

Zarzycka G. (2018): Dyskurs – dyskursologia – glottodydaktyka polonistyczna. „Acta Univer¬sitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców” 25, s. 27–42. Online: , dostęp: 16.06.2022).
Crossref   Google Scholar

Zielińska I. (1916): Podręcznik do nauki języka francuskiego. Manuel de Langue Française à l’usage de Polonais par Iza Zielińska. Online: , dostęp: 03.06.2022.   Google Scholar


Published
2023-06-30

Cited by

Zarębski, R. (2023). On communicative determinants of the Polish language in the francophone environment (based on selected early 20th century textbooks). Prace Językoznawcze, 25(2), 29–44. https://doi.org/10.31648/pj.8907

Rafał Zarębski 
Uniwersytet Łódzki