Klasyfikacja jednostek we frazeologii – współczesna propozycja typologiczna

Monika Sułkowska

Uniwersytet Śląski w Katowicach
https://orcid.org/0000-0001-9254-5443


Abstrakt

Tematem artykułu jest problem klasyfikacji jednostek frazeologicznych. W pierwszej części tekstu autorka dokonuje przeglądu różnych koncepcji typologicznych, które pojawiły się we frazeologii w XX i XXI w. Ich analiza pokazuje zmiany, jakie zaszły we frazeologii na przestrzeni lat w czasie rozwoju tej dziedziny badawczej. W drugiej części artykułu autorka przedstawia propozycję klasyfikacji jednostek we frazeologii, która koreluje ze współczesnym zakresem badań frazeologicznych. Zaproponowana typologia obejmuje trzy grupy jednostek frazeologicznych, takie jak syntagmy frazeologiczne, funkcyjne sekwencje frazeologiczne i wypowiedzi frazeologiczne. Syntagmy frazeologiczne obejmują swym zakresem dwie podgrupy, czyli kolokacje i lokucje, a wypowiedzi frazeologiczne dzielą się na paremie i pragmatemy. Każda z wydzielonych w typologii grup została w tekście zdefiniowana, opisana i opatrzona przykładami.


Słowa kluczowe:

frazeologia, jednostka frazeologiczna, idiom, klasyfikacja


Bally Ch. (1909): Traité de Stylistique française. Paris.   Google Scholar

Blanco Escoda X., Mejri S. (2018): Les Pragmatèmes. Paris.   Google Scholar

Bürger H. (1998, [2010, 2015]): Phraseologie. Eine Einführung am Beispiel des Deutschen. Berlin.   Google Scholar

Chlebda W. (1989): Teoria frazeologiczna a nauczanie języka obcego. „Prace Językoznawcze”. Katowice, nr 15, s. 96–108.   Google Scholar

Chlebda W. (2003): Elementy frazematyki. Wprowadzenie do frazeologii nadawcy. Łask.   Google Scholar

Chlebda W. (2005): Szkice o skrzydlatych słowach. Interpretacje lingwistyczne. Opole.   Google Scholar

Chlebda W. (red.) (2010): Na tropach reproduktów: w poszukiwaniu wielowyrazowych jednostek języka. Opole.   Google Scholar

Chlebda W. (2020): Reprodukowalność, reprodukcja, reprodukty. [W:] Frazeologia a reprodukowalność w teorii i w praktyce komunikacyjnej: problemy – metody analizy – opis. Red. W. Chlebda, J. Tarsa. Białystok, s. 27–50.   Google Scholar

Firth J.R. (1957): Modes of Meaning. „Papers in Linguistics 1934–1951”. Londyn, s. 190–215.   Google Scholar

Gonzàlez Rey I. (2002): La phraséologie du français. Toulouse.   Google Scholar

Gonzàlez Rey I. (2007): La didactique du français idiomatique. Fernelmont, Belgique.   Google Scholar

Gonzàlez Rey I. (2021): La nouvelle phraséologie du français. Toulouse.   Google Scholar

Gréciano G. (2003): Phraséologie et traduction. [W:] Traduire la langue. Traduire la culture.   Google Scholar

Red. S. Mejri, T. Baccouche, A. Clas, G. Gross. Paris, s. 81–93.   Google Scholar

Gross G. (1996): Les expressions figées en français. Noms composés et autres locutions. Paris.   Google Scholar

Halliday M.A. (1966): Lexis as a Linguistic Level. [W:] In Memory of John Firth. Red. C.E. Bazell and others. Londyn, s. 148–162.   Google Scholar

Hausmann F.J. (2004): Was sind eigentlich Kollokationen? [W:] Wortverbindungen – mehr oder weniger fest. Red. K. Steyer. Berlin, s. 309–334.
Crossref   Google Scholar

Jędrzejko E. (2000): Frazeologia w przestrzeni lingwistyki «integralnej». „Annales UMCS” 18, s. 99–120.   Google Scholar

Katz J.J., Postal P.M. (1963): Semantic interpretation of idioms and sentences containing them. „M.I.T. Quarterly Progress Report” 70, s. 275–282.   Google Scholar

Kosek I. (2015): Frazeologia i frazeografia polska w badaniach po 1989 roku. „Język Polski” 95, s. 43–54.
Crossref   Google Scholar

Krasnowolski A. (1899): Słowniczek frazeologiczny. Warszawa.   Google Scholar

Krasnowolski A. (1905–1906): Przenośnie mowy potocznej. Cz. 1 i 2. Warszawa.   Google Scholar

Lewicki A.M. (1976): Wprowadzenie do frazeologii syntaktycznej. Teoria związku frazeologicznego. „Prace Naukowe UŚ”, nr 116.   Google Scholar

Lewicki A.M. (1983): Składnia związków frazeologicznych. „Biuletyn PTJ”, z. XL, s. 75–83.   Google Scholar

Lewicki A.M. (1999): Od przysłowia do frazeologizmu. [W:] Studia lingwistyczne ofiarowane prof. K. Polańskiemu na 70-lecie Jego Urodzin. Red. W. Banyś, L. Bednarczuk, S. Karolak. Katowice, s. 157–163.   Google Scholar

Lewicki A.M. (2003): Studia z teorii frazeologii. Łask.   Google Scholar

Mejri S. (1997): Le figement lexical. Descriptions linguistiques et structuration sémantique. Publications de la Faculté des Lettres de la Manouba. Série: Linguistique. Vol. X.
Crossref   Google Scholar

Mel’čuk I. (1995): Phrasemes in language and phraseology in linguistics. [W:] Idioms: Structural and psychological perspectives. Red. M. Everaert, E.-J. van der Linden, A. Schenk, R. Schroeder. New Jersey, s. 167–232.   Google Scholar

Mel’čuk I. (2011): Phrasèmes dans le dictionnaire. [W:] Le figement linguistique: la parole entravée. Red. J.-C. Anscombre, S. Mejri. Paris, s. 41–61.   Google Scholar

Mel’čuk I. (2013): Tout ce que nous voulions savoir sur les phrasèmes, mais… „Cahiers de Lexicologie” 102, s. 129–149.   Google Scholar

Müldner-Nieckowski P. (2007): Frazeologia poszerzona. Warszawa.   Google Scholar

Pajdzińska A. (2004): Wielonurtowość współczesnych badań frazeologicznych. „Poradnik Językowy” 2, s. 27–38.   Google Scholar

Polański K. (red.) (1993): Encyklopedia językoznawstwa ogólnego. Wrocław.   Google Scholar

Pottier B. (1987): Théorie et analyse en linguistique. Paris.   Google Scholar

Sinclair J. (1991): Corpus, Concordance, Collocation. Oxford.   Google Scholar

Skorupka S. (1952): Typy połączeń frazeologicznych. „Poradnik Językowy”, z. 5, s. 12–20.   Google Scholar

Skorupka S. (1967): Słownik frazeologiczny języka polskiego. T. I. Warszawa.   Google Scholar

Skorupka S. (1969): Podstawy klasyfikacji jednostek frazeologicznych. „Prace Filologiczne”. Vol. XIX, s. 219–226.   Google Scholar

Solano Rodríguez Á. (2018): Cartographie mentale et pragmatèmes en classe de langue vivante étrangère. [W:] La phraséologie contrastive. Red. O. Soutet, I. Sfar, S. Mejri. Paris, s. 263–278.   Google Scholar

Thun H. (1975): Quelques relations systématiques entre groupements de mots figés. „Cahiers de Lexicologie” 27.2.   Google Scholar

Winogradow W.W. (1946): Osnovnij ponjatija russkoj fraseologii, kak lingvisticeskoj discipliny. Leningrad.   Google Scholar

Winogradow W.W. (1947): Ob osnovnij Tipaj Fraseologicheskij iedinits v russkom jazike. Moskwa.   Google Scholar

Wray A., Perkins M.R. (2000): The functions of formulaic language: an integrated model. „Language & Communication” 20, s. 1–28.
Crossref   Google Scholar

Wysoczański W. (2015): Integralność we współczesnych badaniach frazeologicznych. [W:] Linguo-Cultural Research on Phraseology. Vol. 3. Red. J. Szerszunowicz, B. Nowowiejski & P. Ishida, K. Yagi. Białystok, s. 37–63.   Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2024-06-30

Cited By /
Share

Sułkowska, M. (2024). Klasyfikacja jednostek we frazeologii – współczesna propozycja typologiczna. Prace Językoznawcze, 26(2), 65–83. https://doi.org/10.31648/pj.10138

Monika Sułkowska 
Uniwersytet Śląski w Katowicach
https://orcid.org/0000-0001-9254-5443