Botoks, słońce i podróże. Językowy obraz szczęścia w niemieckich życzeniach urodzinowych dla 65-latków

Dorota Miller

Uniwersytet Rzeszowski


Abstrakt

Celem artykułu jest analiza życzeń urodzinowych jako przykładów grzeczności językowej.
Materiał badawczy stanowi korpus składający się ze stu życzeń z okazji 65. urodzin,
tj. momentu przejścia na emeryturę, pojawiających się na najpopularniejszych niemieckojęzycznych
stronach internetowych z życzeniami. W nawiązaniu do koncepcji językowego
obrazu świata przeprowadzona analiza ma na celu rekonstrukcję językowego obrazu
szczęścia kreowanego w niemieckojęzycznych internetowych aktach życzeń. Wysoce
skonwencjonalizowane teksty życzeń wskazują bowiem na wspólny dla nadawcy i odbiorcy
życzeń system wartości (ogólnie pojęte szczęście/pomyślność i/lub bardziej uszczegółowione
wartości takie jak radość, zdrowie, materialny dobrobyt, długie życie, przyszłe doświadczenia,
sukces/kariera, spokój/odpoczynek, szczęśliwe/udane relacje z bliskimi osobami,
radosne/udane świętowanie urodzin) utrwalonych w języku i składających się na szczęście.
Praca zawiera także uwagi dotyczące struktury oraz stopnia skonwencjonalizowania
życzeń urodzinowych. Oprócz tradycyjnych realizacji aktu życzeń przedstawiono liczne
przykłady przełamywania konwencji gatunkowej (m.in. współwystępujące akty mowy
takie jak podziękowanie, pochwała/komplement, gratulacje, toast), ilustrujące zmiany
dokonujące się we współczesnym modelu grzeczności.


Słowa kluczowe:

grzeczność językowa, językowy obraz szczęścia, życzenia (urodzinowe), akty mowy


Bonacchi S. (2013): (Un)Höflichkeit. Eine kulturologische Analyse Deutsch – Italienisch – Polnisch. Frankfurt am Main.
Crossref   Google Scholar

Bartmiński J. (1990): Punkt widzenia, perspektywa, językowy obraz świata. [W:] Językowy obraz świata. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 103–120.   Google Scholar

Bartmiński J. (2009): Językowe podstawy obrazu świata. Lublin.   Google Scholar

Drabik B. (2004): Komplement i komplementowanie jako akt mowy i komunikacyjna strategia. Kraków.   Google Scholar

Filip G. (2007): Życzenie jako gatunek tekstu. „Stylistyka” 16, s. 553–565.   Google Scholar

Grzegorczykowa R. (1990): Pojęcie językowego obrazu świata. [W:] Językowy obraz świata. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 39–46.   Google Scholar

Habrajska G. (1993): Struktura życzeń świątecznych. „Poradnik Językowy” 7, s. 384–396.   Google Scholar

Jędrzejko E., Kita M. (2003): Wszystkiego najlepszego! Życzenia jako akty językowo-kulturowe: konwencje i kreacyjność. [W:] Śląskie studia lingwistyczne. Red. K. Kleszczowa, J. Sobczykowa. Katowice, s. 197–207.   Google Scholar

Lüger H.-H. (1993): Routinen und Rituale in der Alltagskommunikation. Berlin.   Google Scholar

Lüger H.-H. (red.) (2002): Höflichkeitsstile. Frankfurt am Main.   Google Scholar

Marcjanik M. (1993) Granice polskiej grzeczności językowej. „Poradnik Językowy” 7, s. 375–383.   Google Scholar

Marcjanik M. (1997): Polska grzeczność językowa. Kielce.   Google Scholar

Marcjanik M. (2007): Grzeczność w komunikacji językowej. Warszawa.   Google Scholar

Masłowska E. (2016): Dobre słowo jako tekst magiczny. Życzenie – pozdrowienie – błogosławieństwo. [W:] „Język a kultura”. T. 26: Kulturowe uwarunkowania zachowań językowych – tradycja i zmiana. Red. A. Burzyńska-Kamieniecka, s. 231–243.
Crossref   Google Scholar

Puzynina J. (1992): Język wartości. Warszawa.   Google Scholar

Puzynina J. (2014): Kłopoty z nazwami wartości (i wartościami). „Etnolingwistyka” 26, s. 7–20.
Crossref   Google Scholar

Ożóg K. (2005): Współczesny model polskiej grzeczności językowej. [W:] „Język a kultura”. T. 17: Życzliwość i agresja w języku i kulturze. Red. A. Dąbrowska, A. Nowakowska, s. 9–15.   Google Scholar

Ożóg K. (2014): Współczesna polska grzeczność językowa a postmodernizm. „Studia Linguistica” IX, s. 49–60.   Google Scholar

Sikora K. (2011): Winszowanie i dobre słowo w gwarze. „Studia Linguistica” VI, s. 171–189.   Google Scholar

Sikora K. (2013): Życzenia i winszowanie jako akt mowy. „LingVaria” VIII/2 (16), s. 179–189.
Crossref   Google Scholar

Ścigała-Stiller B. (2014): Akty etykiety językowej na forach internetowych. Kraków.   Google Scholar

Zgółka T. (2005): Życzenie jako kategoria językowo-komunikacyjna. [W:] „Język a kultura”. T. 17: Życzliwość i agresja w języku i kulturze. Red. A. Dąbrowska, A. Nowakowska, s. 17–22.   Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2021-09-30

Cited By /
Share

Miller, D. (2021). Botoks, słońce i podróże. Językowy obraz szczęścia w niemieckich życzeniach urodzinowych dla 65-latków. Prace Językoznawcze, 23(3), 133–148. https://doi.org/10.31648/pj.6841

Dorota Miller 
Uniwersytet Rzeszowski