Antyczne początki europejskiej lingwistyki: Apollonios Dyskolos o gramatycznej kategorii liczby
Аннотация
Celem artykułu jest ukazanie, w jaki sposób Apollonios Dyskolos, najwybitniejszy
gramatyk greckiej starożytności, charakteryzował gramatyczną kategorię liczby i do jakich
kwestii związanych z jej funkcjonowaniem odnosił się w swym traktacie O składni.
Analiza zawartości traktatu wykazała, że podstawowa terminologia stosowana przez
Apolloniosa w odniesieniu do gramatycznej liczby stanowi kontynuację nazewnictwa
przyjętego w Τέχνη γραμματική przypisywanej Dionizjuszowi Trakowi, a swą uwagę
Apollonios koncentruje głównie na semantyce tej kategorii i zagadnieniach składniowych.
Przejawem zainteresowania kwestiami semantycznymi jest m.in. uznanie przez niego
liczby czasowników za kategorię anaforyczną i semantycznie pustą, zwrócenie uwagi
na eliptyczny charakter semantyki liczby mnogiej zaimków osobowych 1. i 2. osoby,
wskazanie na uwarunkowaną kontekstowo funkcję wyrażania mnogości przez rodzajnik
w liczbie pojedynczej, a także dostrzeganie niekoherencji zachodzącej między wartością
gramatycznej kategorii liczby określonych rzeczowników złożonych, determinującą zbiór ich
desygnatów, a liczbowym aspektem treści implikowanych przez ich semantykę leksykalną.
Z kolei składniowe implikacje funkcjonowania tej kategorii podjął gramatyk w kontekście
stosowania liczby mnogiej imiesłowów przy rzeczownikowych kolektiwach w singularis,
oraz liczby pojedynczej czasowników przy rzeczownikowych neutrach w pluralis.
Ключевые слова:
starożytni gramatycy, Apollonios Dyskolos, gramatyczna liczbaБиблиографические ссылки
Hilgard A. (1901): Scholia in Dionysii Thracis artem grammaticam (Grammatici Graeci I, 3). Lipsk. Google Scholar
Uhlig G. (1883): Dionysii Thracis Ars Grammatica (Grammatici Graeci I, 1). Lipsk (reprint: Hildesheim 1965). Google Scholar
Uhlig G. (1910): Apollonii Dyscoli De constructione libri quattuor (Grammatici Graeci II, 2). Lipsk. Google Scholar
Bednarski M. (1994): Studia nad grecką terminologią gramatyczną Apolloniosa Dyskolosa. Kraków. Google Scholar
Bednarski M. (2000): Apollonios Dyskolos ‘O Składni’ (przekład, interpretacja, wstęp). Kraków. Google Scholar
Beekes R. (2010): Etymological Dictionary of Greek. Leiden–Boston. Google Scholar
Buttmann A. (1877): Des Apollonios Dyskolos vier Bücher über Syntax. Berlin. Google Scholar
Di Benedetto V. (1958–1959): Dionisio Trace e la ‘Techne’ a lui attribuita. „Annali della Scuola Normale Superiore di Pisa. Serie II” 27, s. 169–210; 28, s. 87–118. Google Scholar
Di Benedetto V. (2000): Dionysius Thrax and the ‘Tekhne Grammatike’. [W:] History of the Language Science. Vol. I. Red. S. Auroux, E.F.K. Koerner, H.-J. Niederehe, K. Versteegh. Berlin, s. 394–400. Google Scholar
Hahn E.A. (1951): Apollonius Dyscolus on Moods. „Transactions and Proceedings of the American Philological Association” 82, s. 29–48.
Crossref
Google Scholar
Horrocks G. (20102): Greek. A History of the Language and its Speakers. Chichester (1 wyd. 1997). Google Scholar
Householder F.H. (1981): The Syntax of Apollonius Dyscolus (translated and with commentary). Amsterdam. Google Scholar
Ophuijsen van J.M. (1993): The Semantics of a Syntactician. Things meant by verbs according to Apollonius Dyscolus ‘Περὶ συντάξεως’. „Aufstieg und Niedergang der Römischen Welt” 34/1, s. 731–770.
Crossref
Google Scholar
Pecorella G.B. (1962): Dionisio Trace, ΤΕΧΝΗ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ, testo critico e commento. Bologna. Google Scholar
Tempesti A.M. (1982): Da «ῥῆμα» a «verbum». Contributo alla storia di una definizione. „Studie ricerche dell’ Istituto di civiltà classica, cristiana e medievale” (Università di Genova, Facoltà di Magistero) 5, s. 163–197. Google Scholar
Wolanin H. (2004): Fleksja w gramatyce starożytnej Grecji. Kraków. Google Scholar
Woodard R.G. (2023): Greek Linguistic Thought and its Roman Reception. [W:] The Cambridge History of Linguistics. Red. L.R. Waugh, M. Monville-Burston, J.E. Josef. Cambridge, s. 102–143.
Crossref
Google Scholar
Лицензия
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution» («Атрибуция») 4.0 Всемирная.
