Werbalna kategoria kreatywna a kategoria aspektu i rezultatu czynności
Аннотация
Artykuł jest głosem w toczącej się od lat polemice językoznawców dotyczącej braku wyrazistości granic pomiędzy kategoriami słowotwórczymi oraz związanych z tym deficytem konsekwencji w postaci nakładania się na siebie zakresów znaczeniowych grup semantycznych. Przykładem takiej labilności semantycznej jest werbalna kategoria kreatywna, która na tle funkcji aspektowej oraz w odniesieniu do klasy czasowników rezultatywnych, wydaje się być ich zbędnym powtórzeniem. Pytanie o sens powoływania kategorii kreatywnej rozpatrywne będzie w oparciu o współczesny materiał ogólnopolski, jak również w nawiązaniu do przykładów pochodzących z polszczyzny historycznej oraz gwarowej.
Ключевые слова:
językoznawstwo, dialektologia, słowotwórstwo, czasownik, kategoria słowotwórczaБиблиографические ссылки
Agrell S., 1918, Przedrostki postaciowe czasowników polskich, Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, t. 18 Google Scholar
Czarnecka K., 2014, Słowotwórstwo gwar polskich na Ukrainie: czasownik, Kraków, Wydawnictwo LIBRON – Filip Lohner Google Scholar
Dokulil M., 1979, Teoria derywacji, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich Google Scholar
Doroszewski W., 1963, Syntaktyczne podstawy słowowtwórstwa, „Z polskich studiów slawistycznych”, seria 2, Językoznawstwo, s. 65-78 Google Scholar
Ejsmunt-Wieczorek I., 2011, Derywaty czasownikowe w gwarach południowomazowieckich na tle odpowiedników innogwraowych, Łódź, Primum Verbum Google Scholar
Ejsmunt-Wieczorek I., 2012, O nieostrości granic słowotwórczych kategorii werbalnych w gwarach, 2012, "Rozprawy Komisji Językowej ŁTN", t. 58, s. 73-84 Google Scholar
Encyklopedia języka polskiego, 1999, red. Urbańczyk, Kucała, Wrocław – Warszawa – Kraków, Zakład Narodowy im. Ossolińskich Google Scholar
Fadecka A., 2010, Słowotwórstwo czasownika w gwarze, Łódź, Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi Google Scholar
Gala S., Gala B., 2006, Słowotwórcze a leksykalne znaczenie wyrazu, [w:] Ze studiów nad gramatyką i leksyką języka polskiego i ukraińskiego, Rozprawy Slawistyczne UMCS 20, red. Czyżewski, Gala, Lublin, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej, s. 13-20 Google Scholar
Gala B., 2012, Znaczenie leksykalne jako współwyznacznik kategorialnej funkcji derywatu, "Rozprawy Komisji Językowej ŁTN", t. 58, s. 103-109 Google Scholar
Góral-Słaby I., 1981, Kreatywność czasownika. Próba klasyfikacji polskich czasowników kreatywnych, "Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica 1", Łódź, s. 79-93 Google Scholar
Grzegorczykowa R., 1993a, Kategorie gramatyczne, [w], Współczesny język polski, red. Bartmiński, Wydawnictwo Wiedza o Kulturze, Wrocław, s. 445-458 Google Scholar
Grzegorczykowa R., Szymanek B., 1993b, Kategorie słowotwórcze w perspektywie kognitywnej [w], Współczesny język polski, red. Bartmiński, Wrocław, Wydawnictwo Wiedza o Kulturze,s. 459-474 Google Scholar
Honowska M., 1979, Ewolucja metod polskiego słowotwórstwa synchronicznego (w dziesięcioleciu 1967-1977), Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk Google Scholar
Janowska A., Pastuchowa M., 2005, Słowotwórstwo czasowników staropolskich, Kraków, TAiWPN UNIVERSITAS Google Scholar
Janowska A., 2007, Polisemia staropolskich czasowników. Źródła, swoistość, konsekwencje, Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Google Scholar
Jaros I., 2009, Nazwy środków czynności w gwarach łęczycko-sieradzkich. Studium słowotwórczo-leksykalne, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego Google Scholar
Jaros I., 2010, Zagadnienie centrum i peryferii w badaniach słowotwórstwa gwarowego, [w] Dialektolohiczni studiji, t. 9: Zpozyczennia ta interferencija, Lviv, Instytut ukrajinoznavstva NAN Ukrajiny, s. 76-85 Google Scholar
Kaproń-Charzyńska I., 2017, Kreatywność językowa i jej wybrane mechanizmy w kontekście wtórnej oralności, "Prace Filologiczne", t. 71, s. 177-186 Google Scholar
Krupianka A., 1979, Czasowniki z przedrostkami przestrzennymi w polszczyźnie XVIII w., Sprawozdania Towarzystwa Naukowego w Toruniu, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, t. 27 Google Scholar
Kurdyła T., 2012, Kilka uwag o kategoryzacji słowotwórczej w języku współczesnej wsi na tle polszczyzny ogólnej, "Rozprawy Komisji Językowej ŁTN", t. 58, s. 189-199 Google Scholar
Marciniak-Firadza R., 2013, Nazwy osobowych wykonawców czynności w gwarach małopolsko-mazowieckiego pogranicza językowego. Studium słowotwórczo- leksykalne, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego Google Scholar
Nagórko A., 2003, Zarys gramatyki polskiej, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN Google Scholar
Pelcowa H., 2003, Synonimia i wieloznaczność w słowniku gwarowym [w], Gwary dziś 2.Regionalne słowniki i atlasy gwarowe, red. Sierociuk, Wyd. Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań, s. 203-261 Google Scholar
Piernikarski C., 1975, Czasowniki z prefiksem po- w języku polskim i czeskim, "Rozprawy Uniwersytetu Warszawskiego", nr 83, Warszawa Google Scholar
Przybylska R., 2006, Schematy wyobrażeniowe a semantyka polskich prefiksów czasownikowych do-, od-, prze-, roz-, u-, Kraków, TAiWPN UNIVERSITAS Google Scholar
Puzynina J., 1962, Uwagi o układzie kategorialnym słowotwórstwa, "Poradnik Językowy", z. 1, s. 34-40. Google Scholar
Rozwadowski J., 1921, O zjawiskach i rozwoju języka. O dwuczłonowości wyrazu., "Język Polski", z. 6, s. 129 – 139 Google Scholar
Sierociuk J., 2007, Problemy ustalania repertuaru kategorii słowotwórczych w dialektach polskich, [w] Sprachliche Kategorien und die slawische Wortbildung, hg. von H. Burkhardt u. A. Nagórko, G.O. Verlag, Hildesheim-Zürich-New York, s. 447-459 Google Scholar
Skarżyński M., 1999, Powstanie i rozwój polskiego słowotwórstwa opisowego, Kraków, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych "Universitas" Google Scholar
Słownik Współczesnego Języka Polskiego, 2001, red. B. Dunaj, t. 1, Wydawnictwo Reader's Digest, s. 1-708 Google Scholar
Śmiech W., 1986, Derywacja prefiksalna czasowników polskich, Wrocław – Warszawa- Kraków-Gdańsk-Łódź, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk Google Scholar
Waszakowa K., 1981, O neutralizacji w słowotwórstwie, [w] Język-Teoria-Dydaktyka: Materiały VI Konferencji Młodych Językoznawców, Katowice, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Jana Kochanowskiego w Kielcach, s. 165-177 Google Scholar
Waszakowa K., 1996, Kategorie słowotwórcze z perspektywy semantyki kognitywnej (zarys problematyki), [w] Językowa kategoryzacja świata, red. Grzegorczykowa, Pajdzińska, Lublin, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 285-295 Google Scholar
Witkowska-Gutkowska M., 1999, Staropolskie prefiksalne dublety czasownikowe i ich współczesne odpowiedniki, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego Google Scholar
Wróbel H., 1998, Czasownik, [w] Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, red. Grzegorczykowa, Laskowski, Wróbel, Wydawnictwo Naukowe PWN SA, s. 536- 583 Google Scholar
