O potrzebie badań bilingwizmu w historii polszczyzny
Rafał Zarębski
Uniwersytet ŁódzkiАннотация
Bilingwizm na gruncie polskiego językoznawstwa interesuje badaczy głównie w wymiarze
współczesnym. Ostatnio jednak daje się zauważyć rosnącą tendencję do opisów
bilingwizmu jednostkowego i grupowego w ujęciu historycznym. W kontekście zachowań
bilingwalnych rozpatruje się coraz częściej problemy dawniej podejmowane z innej
perspektywy. Zmiana optyki, wiążąca się z podkreśleniem roli bilingwizmu w historii
polszczyzny, stanowi skutek kilku czynników. Do najważniejszych należy odchodzenie
od normatywnego stosunku do zagadnienia kontaktów językowych, wartościującego
negatywnie przejawy mieszania języków oraz porzucenie przekonania o marginalnej
skali zjawiska w polskiej przeszłości językowej. Celem opracowania jest przyjrzenie się
dotychczasowym opisom bilingwizmu historycznego, zwrócenie uwagi na źródła badań
oraz próba wskazania perspektyw badawczych, jakie otwiera ten kierunek.
Ключевые слова:
bilingwizm, historia języka polskiego, kontakty językoweБиблиографические ссылки
Adams J. N. (2003): Bilingualism and the Latin Language. Cambridge.
Crossref
Google Scholar
Amsler M. (2012): Affective Literacies. Writing and Multilingualism in the Late Middle Ages. Turnhout.
Crossref
Google Scholar
Azeroual S.-A. (2016): Bilinguisme et plurilinguisme dans l’éducation anglaise au XVIe siècle. „Hypothèses” 19, s. 309–320. Online : , dostęp: 15.12.2019.
Crossref
Google Scholar
Backvis C. (1958): Quelques remarques sur le bilinguisme latino-polonais dans la Pologne du seizième siecle. Bruxelles (polski przekład: Backvis C.: Uwagi o dwujęzyczności łacińsko-polskiej w XVI wieku w Polsce. [W:] Backvis C. (1975): Szkice o kulturze staropolskiej. Przeł. U. Dąmbska-Prokop. Warszawa, s. 588– 624. Google Scholar
Bartmiński J. (2010): Styl potoczny. [W:] Współczesny język polski. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 115–134. Google Scholar
Bibliografia (1981): Bibliografia podręczna gramatyki historycznej i historii języka polskiego. Cz. II: Słownictwo. Kontakty językowe. Oprac. Z. Bukowcowa, M. Kucała. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź. Google Scholar
Bibliografia (2003): Bibliografia podręczna gramatyki historycznej i historii języka polskiego. Cz. IV: 1979–1993. Oprac. Z. Bukowcowa. Kraków. Google Scholar
Borawski S. (2000): Wprowadzenie do historii języka polskiego. Warszawa. Google Scholar
Borawski S., Furdal A. (2003): Wybór tekstów do historii języka polskiego. Warszawa. Google Scholar
Borowiec K. (2015): Dwujęzyczność pisarza i tekstu na średniowiecznym Śląsku. Rekonesans. [W:] Staropolskie spotkania językoznawcze. T. 1: Jak badać teksty staropolskie? Red. T. Mika, D. Rojszczak-Robińska, O. Stramczewska. Poznań, s. 19–38. Google Scholar
Brajerski T. (1965): Ze składni tekstu makaronizowanego. „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” 5, s. 237– 240. Google Scholar
Cunha V. (2009): Le plurilinguisme comme le procédé stylistique dans la poésie médiévale galicienne portugaise. [W:] „Le plurilinguisme au Moyen Âge”. Paris, s. 79–93. Google Scholar
Cybulski M. (red.) (2015a): Wybór tekstów z dziejów języka polskiego. Do połowy XIX w. Łódź. Google Scholar
Cybulski M. (red.) (2015b): Wybór tekstów z dziejów języka polskiego. Od połowy XIX w. Łódź. Google Scholar
Dąbrowska A. (2018): Nauczanie polszczyzny jako języka obcego w historii języka polskiego. „Język Polski” 2, s. 22–41.
Crossref
Google Scholar
Dictionnaire de didactique du français langue étrangère et seconde. Red. J. Cuq. Paris. (DDF). Google Scholar
Dubisz S. (2002): Język – historia – kultura (wykłady, studia, analizy). Warszawa. Google Scholar
Folkierski W. (1925): Kłopoty francuskiego autora XVII wieku z polszczyzną. Kraków. Google Scholar
Gadet F., Varro G. (2006): Le «scandale» du bilinguisme. „Langage et société” 2 (116), s. 9–28. Online: , dostęp: 12.12.2019.
Crossref
Google Scholar
Grosjean F. (2018): Être bilingue aujourd’hui. „Revue française de linguistique appliquée” 2, XXIII, s. 7–14. Online: , dostęp: 12.12.2019.
Crossref
Google Scholar
Hamers, J. Blanc M. (1983): Bilingualité et bilinguisme. Bruxelles. Google Scholar
Huchon M. (1995): Le plurilinguisme au XVIème siècle : Jeux et enjeux. [W:] Albineana, Cahiers d’Aubigné, 6. Agrippa d’Aubigné et le plurilinguisme. Journées d’études des 29–30 mai 1992. Poitiers, Musée Sainte- Croix, s. 15–27. Online:
Crossref
Google Scholar
doc/albin_1154-5852_1995_num_6_1_1334>, dostęp : 14.12.2019. Google Scholar
Kappler C., Thiolier-Méjean S. (red.) (2009): Le plurilinguisme au Moyen Âge. Paris. Google Scholar
Klemensiewicz Z. (1985): Historia języka polskiego. T. 2. Warszawa. Google Scholar
Krążyńska, Z., Mika T., Słoboda A. (2015): Składnia średniowiecznej polszczyzny. Cz. I: Konteksty – metody – tendencje. Poznań. Google Scholar
Kukulski L. (1966): Przedmowa. Wprowadzenie. Wstęp. [W:] Maria Kazimiera d’Arquien de la Grange: Listy do Jana Sobieskiego. Oprac. L. Kukulski. Przekład J. K. Sell, L. Kukulski. Warszawa, s. 5–32. Google Scholar
Kuraszkiewicz W. (1992): Makaronizmy w Pamiętnikach Jana Chryzostoma Paska. [W:] Barok w kulturze, literaturze i języku. Red. M. Stępień, S. Urbańczyk. Warszawa–Kraków, s. 101–108. Google Scholar
Le Briz S., Veysseyre G. (red.) (2010): Approches du bilinguisme latin-français au Moyen Âge: linguistique, codicologie, esthétique. Collection d’études médiévales de Nice, 11. Turnhout.
Crossref
Google Scholar
Lewaszkiewicz T., Rzepka W. R. (1978): Uwagi o leksyce makaronicznej w tekstach polskich z XVII wieku. „Z polskich studiów slawistycznych” 5, s. 271–277. Google Scholar
Ligara B. (1987): Galicyzmy leksykalne w listach Zygmunta Krasińskiego na tle wpływów francuskich w polszczyźnie XIX wieku (studium bilingwizmu polsko-francuskiego). Kraków. Google Scholar
Ligara B. (2010): Bilingwizm polsko-francuski Adama Mickiewicza. W stronę antropologii lingwistycznej. „LingVaria” 2 (10), s. 141–170. Google Scholar
Ligara B. (2011): Dwujęzyczność twórców literatury polskiej jako problem badawczy historii języka. „LingVaria” 1 (11), s. 165–178. Google Scholar
Ligara B. (2014): Bilingwizm w tekście zapisany. Cz. II: Wykładniki transkodowe. Gatunki. „LingVaria” 2 (18), s. 139–174.
Crossref
Google Scholar
Ligara B. (2018): Badania bilingwizmu (i wielojęzyczności) wybitnych nosicieli języka w przestrzeni języka polskiego: nowa subdomena historii języka? [W:] Historia języka w XXI wieku. Stan i perspektywy. Red. M. Pastuch, M. Siuciak, przy współpracy K. Wąsińskiej Google Scholar
i W. Wilczek. Katowice, s. 97–108. Google Scholar
Lipińska E. (2003): Język ojczysty, język obcy, język drugi. Wstęp do badań dwujęzyczności. Kraków. Google Scholar
Masłej D. (2020): Jak rodził się średniowieczny tekst. Tak zwane Kazania augustiańskie w perspektywie historycznojęzykowej. Poznań. Google Scholar
Mika T. (2018): Literacy as a Context of the Medieval Bible translations into Polish. „Polonica” XXXVIII, s. 1– 13.
Crossref
Google Scholar
Miodunka W. (2003): Bilingwizm polsko-portugalski w Brazylii. W stronę lingwistyki humanistycznej. Kraków. Google Scholar
Moss A. (1994): Being in Two Minds: The Bilingual Factor in Renaissance Writing. [W:] Acta Conventus Neo- Latini Hafniensis. Red. A. Moss et al. Binghamton, NY. Medieval & Renaissance Texts & Studies, s. 61– 74. Google Scholar
Rzepka W. R., Walczak B. (1992): Socjolekt szlachecki XVII wieku (próba ogólnej charakterystyki). [W:] Barok w kulturze, literaturze i języku. Red. M. Stępień, S. Urbańczyk. Warszawa–Kraków, s. 179–188. Google Scholar
Schendl H. (2012): Literacy, Multilingualism and Code-switching in Early English Written Texts. [W:] Language Mixing and Code-Switching in Writing. Approaches to Mixed-Language Written Discourse. Red. S. Mahootian, M. Sebba, C. Jonsson. Nowy Jork, s. 27–43. Google Scholar
Schendl H., Wright L. (2011): Code-switching in Early English: Historical background and methodological and theoretical issues. [W:] Code-switching in Early English. Red. H. Schendl, L. Wright. Berlin, s. 15–46.
Crossref
Google Scholar
Skwarczyńska S. (1937): Estetyka makaronizmu (próba postawienia zagadnienia). [W:] Z z agadnień poetyki nr 6 . P race ofiarowane Kazimierzowi Wóycickiemu. Wilno, s. 337–370. Google Scholar
Stąpor I. (2016): Grafia dawnych czasopism Polonii brazylijskiej (na przykładzie Gazety Polskiej w Brazylii). „Poradnik Językowy” 2, s. 67–78. Google Scholar
Szczepankowska I. (2004): Studia nad polszczyzną epoki stanisławowskiej. Białystok. Google Scholar
Szydłowska-Ceglowa B. (1992): Przemiany języka polskiego na emigracji. Mechanizmy i tendencje. [W:] Polonia w Europie. Red. B. Szdłowska-Ceglowa. Poznań, s. 177–208. Google Scholar
Taszycki W. (1969): Wybór tekstów staropolskich XVI–XVIII wieku. Warszawa. Google Scholar
Trotter D. A. (red.) (2000): Multilingualism in Later Medieval Britain. Cambridge. Google Scholar
Umińska-Tytoń E. (2012): Polszczyzna dziewiętnastowiecznych salonów. Łódź.
Crossref
Google Scholar
Urbańczyk S. (1967): Polszczyzna Marysieńki Sobieskiej. „Język Polski” XLVII, s. 168–173. Google Scholar
Vidos B. E. (1960): Le bilinguisme et le mécanisme de l’emprunt. „Revue de linguistique romane” 24, s. 93–94. Online: , dostęp: 14.12.2019. Google Scholar
Walczak B. (2014): Trzy refleksje o dwujęzyczności. „Poznańskie Spotkania Językoznawcze” 27, s. 181–191.
Crossref
Google Scholar
Weinreich U. (1953): Languages in Contact. Berlin–Nowy Jork. Google Scholar
Woźniak E. (2019): Czego Zenon Klemensiewicz nie napisał o języku polskim w dwudziestoleciu międzywojennym, czyli dlaczego potrzebne jest nowe opracowanie dziejów polszczyzny w latach 1918–1939? „LingVaria” 2 (28), s. 95–105.
Crossref
Google Scholar
Zarębski R. (2019): Bilingwizm polsko-francuski w perspektywie diachronicznej – stan badań i postulaty badawcze. „Poradnik Językowy” 4, s. 7–20. Google Scholar
Uniwersytet Łódzki