Udział organizacji pozarządowych w systemie nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w 2025 r.
Abstrakt
W 2015 r. została uchwalona ustawa ustanawiająca model przedsądowej nieodpłatnej pomocy prawnej w Polsce funkcjonujący obecnie jako system nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. Pomoc prawna i poradnictwo obywatelskie świadczone są w punktach prowadzonych przez adwokatów i radców prawnych oraz organizacje pozarządowe prowadzące działalność pożytku publicznego. Cel niniejszego artykułu stanowi zbadanie jaka liczba organizacji pozarządowych prowadzi punkty nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w poszczególnych województwach oraz w skali państwa w 2025 r. Zostanie poddane analizie czy działalność organizacji ma charakter ogólnopolski czy lokalny oraz czy wszystkie podmioty prowadzące punkty posiadają status organizacji pozarządowych. Z przeprowadzonych badań wynika, że w 2025 r. organizacje pozarządowe prowadzą ponad połowę punktów nieodpłatnej pomocy. W niewielkiej skali, zadania publiczne są również realizowane przez kościelne osoby prawne, nie posiadające statusu organizacji pozarządowych, co jest niezgodne z przepisami ww. ustawy. Zdecydowana większość organizacji ma charakter lokalny. Ich działalność ogranicza się z reguły do prowadzenia jednego lub kilku punktów zlokalizowanych na obszarze jednego województwa. Od tej reguły zdarzają się wyjątki, kiedy dana organizacja prowadzi kilkanaście lub nawet więcej niż dwadzieścia punktów w jednym województwie. W opracowaniu posłużono się metodą statystyczną oraz formalno-dogmatyczną.
Słowa kluczowe:
prawo administracyjne, organizacja pozarządowa, nieodpłatna pomoc prawna, nieodpłatne poradnictwo obywatelskie, powiatBibliografia
Bandarzewski K., Udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej jako zadanie zlecone powiatowi, [w:] M. Stec, S. Płażek (red.), Charakter i konstrukcja zadań samorządu terytorialnego, Wolters Kluwer, Warszawa 2017. Google Scholar
Banaś S., Bezpłatna pomoc prawna jako podstawa ścierania się interesów różnych grup społecznych, „Przegląd Prawa Publicznego” 2016, nr 7–8. Google Scholar
Bentkowska-Furman I., Udział organizacji pozarządowych w zakresie świadczenia usług nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz edukacji prawnej, [w:] M. Seroka (red.), Organizacje pozarządowe w stuleciu Polski niepodległej, WPiA UWM, Olsztyn 2018. Google Scholar
Daniluk D., Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie w świetle ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. Wymiar teoretyczny i praktyczny, „Przegląd Prawa Publicznego” 2022, nr 10. Google Scholar
Daniluk D., Otwarte konkursy ofert na powierzenie prowadzenia punktów nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. Uwagi de lege lata i postulaty de lege ferenda, „Przegląd Prawa Publicznego” 2023, nr 4. Google Scholar
Daniluk D., Realizacja zadań publicznych polegających na prowadzeniu punktów nieodpłatnej pomocy prawnej lub/i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego przez kościelne osoby prawne, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2022, nr 5. Google Scholar
Daniluk D., Gornowicz M., Non-governmental organizations as entities authorized to run points of free legal assistance and free civic counseling. Comments on the background of the Podlaskie Voivodeship, [w:] P. Poszytek, D. Brakoniecki, R. Romaniuk, A. Kordonska, R. Kordonski (red.), Contemporary challenges in education, Foundation for the Development of the Education System, Warszawa–Lwów 2022. Google Scholar
Deryng-Dziuk A., Świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej przez organizację pozarządową jako zadanie publiczne w świetle wybranych zasad Konstytucji RP, [w:] B. Dolnicki (red.), Sposoby realizacji zadań publicznych, Wolters Kluwer, Warszawa 2017. Google Scholar
Hałub-Kowalczyk O., Sformalizowany model dostępu do nieodpłatnej pomocy prawnej na etapie przedsądowym w Polsce, Wyd. UWr, Wrocław 2019. Google Scholar
Hejbudzki M., Rola organizacji pozarządowych w realizowaniu nieodpłatnej pomocy prawnej, [w:] U. Szymańska, M. Falej, P. Majer (red.), Organizacje pozarządowe w ujęciu prawno-postulatywnym, WPiA UWM, Olsztyn 2017. Google Scholar
Izdebski H., Free legal aid – a delegated task of district governments, [w:] M. Grzybowski, B. Przywora, A. Syryt (red.), Free legal aid, theory, legal basis and practice. European standards, Peter Lang, Berlin 2024. Google Scholar
Jabłoński M., Prawo do nieodpłatnej pomocy prawnej jako „element treści konstytucyjnego prawa do sądu” – uwagi na tle postanowień ustawy z 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej, [w:] A. Hauser, M. Urbaniak (red.), Ochrona praw człowieka. Zagadnienia praktyczne, Wyd. Nauka i Innowacje, Poznań 2019. Google Scholar
Kaczocha M., Ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej. Komentarz, 2016, Lex. Google Scholar
Paxford B., Rynkun-Werner R., Wasylkowska-Michór M., Ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2016. Google Scholar
Płażek S., Nowe usługi powiatu w zakresie nieodpłatnej pomocy prawnej, [w:] M. Mączyński, M. Stec (red.), Działalność gospodarcza jednostek samorządu terytorialnego – dopuszczalność i granice jej prowadzenia, Wolters Kluwer, Warszawa 2016. Google Scholar
Przywora B., Normatywny model przedsądowej nieodpłatnej pomocy prawnej w Polsce, C.H. Beck, Warszawa 2019. Google Scholar
Rogacka-Łukasik A., Zakres zastosowania regulacji prawnej o nieodpłatnej pomocy prawnej, „Roczniki Administracji i Prawa” 2016, t. XVI(1). Google Scholar
Wegner J., Wróblewski B., Prawo jednostki do nieodpłatnej pomocy prawnej, „Przegląd Prawa Publicznego” 2021, nr 6. Google Scholar
Winczorek J., O potrzebie badań empirycznych nad dostępem do prawa, „Państwo i Prawo” 2016, nr 12. Google Scholar
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
