Koncepcja godności roślin w ochronie środowiska i bezpieczeństwie ekologicznym
Samanta Kowalska
Akademia Kaliska im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego w KaliszuAbstrakt
Pogłębiające się zjawisko ekstynkcji gatunków flory i fauny, efekt cieplarniany, zmiany klimatyczne skłaniają do poszukiwania skuteczniejszych metod ochrony środowiska. Celem artykułu jest przedstawienie innowacyjnej koncepcji godności roślin wprowadzonej na gruncie prawa szwajcarskiego. W rozważaniach uzasadniane jest twierdzenie, iż koncepcja dostarcza argumentacji do formowania nowego paradygmatu ochrony środowiska, w której następuje przesunięcie punktu odniesienia z antropologicznego na ekocentryczny. Koncepcja godności roślin stanowi rezerwuar wartości i rozwiązań, które mogą dostarczyć inspiracji prawodawczej dla opracowywania norm prawnomiędzynarodowych w tej materii. W ramach rozważań wnioskowanie oscyluje wokół uwydatnienia roli koncepcji godności dla ochrony i normatywizacji roślin jako istot żyjących. W obliczu intensywnego rozwoju nauki i techniki w szczególności bioinżynierii wskazano na kwestie, które wymagają kontynuacji prac legislacyjnych w celu racjonalnego zakreślania granic ludzkiej działalności. Podczas formułowania postulatów de lege ferenda uwydatniono rolę koncepcji godności roślin jako drogowskazu w profilowaniu działań proekologicznych.
Słowa kluczowe:
prawo międzynarodowe, prawo szwajcarskie, godność roślin, godność stworzenia, inżynieria genetyczna i genomika, bezpieczeństwo ekologiczneBibliografia
Almond R., Grooten M., Petersen T. (red.), Living Planet Report 2020. Bending the Curve of Biodiversity Loss, World Wide Fund for Nature (WWF), Institute of Zoology (Zoological Society of London), Gland 2020. Google Scholar
Baranzke H., Why Should we make a Difference? How Dignity can Work in Animal Ethics, „Bioethica Forum” 2012, vol. 5(1). Google Scholar
Besson S., Tasioulas J., Does Morality extend to Public International Law? A Response to Normative Scepticism about a Morality of International Law, [w:] The Philosophy of International Law, S. Besson, J. Tasioulas (red.), Oxford University Press, Oxford 2010. Google Scholar
Białocerkiewicz J., Relacje człowieka ze środowiskiem naturalnym. Garść refleksji o konflikcie prawa i ekonomii, [w:] Prawo międzynarodowe, europejskie i krajowe – granice i wspólne obszary. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesor Genowefie Grabowskiej, B. Mikołajczyk, J. Nowakowska-Małusecka (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2009. Google Scholar
Bolliger G., Legal Protection of Animal Dignity in Switzerland: Status Quo and Future Perspectives, „Schriften zum Tier im Recht” 2016, Band 15. Google Scholar
Extreme Genetic Engineering. An Introduction to Synthetic Biology, ETC Group, January 2007, Val David 2007. Google Scholar
Federal Act on the Protection of Nature and Cultural Heritage (NCHA) of 1 July 1966 (Status as of 1 April 2020). Google Scholar
Federal Constitution of 18 April 1999 of the Swiss Confederation. Google Scholar
Friedli K., Binder H., The Dignity of Kangal Fish in the Context of the Swiss Animal Protection Act, „Animals” 2020, vol. 10(4). Google Scholar
Ganowicz-Bączyk A., Starożytne źródła antropocentryzmu, „Studia Ecologiae et Bioethicae” 2009, t. 7(2). Google Scholar
Harmon S.H.E., Of Plants and People. Why do we Care about Dignity?, „European Molecular Biology Organization Reports” 2009, vol. 10(9). Google Scholar
Hauskeller M., Biotechnology and the Integrity of Life. Taking Public Fears Seriously, Routledge Taylor & Francis Group, London-New York 2016. Google Scholar
Jakubowska A., Ochrona środowiska – aspekty prawne zagadnienia, „Mazowsze. Studia Regionalne” 2008, nr 1. Google Scholar
Koechlin F., Dignity of Plant, „Plant Signaling & Behavior” 2009, vol. 4(1). Google Scholar
Kortenkamp K.V., Moore C.F., Ecocentrism and Anthropocentrism: Moral Reasoning about Ecological Commons Dilemmas, „Journal of Environmental Psychology” 2001, vol. 21(3). Google Scholar
Korzeniowski P., Bezpieczeństwo ekologiczne jako instytucja prawna ochrony środowiska, Polska Akademia Nauk Oddział w Łodzi, Komisja Ochrony Środowiska, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2012. Google Scholar
Kowalska S., Ekoterroryzm - rozważania w kontekście bezpieczeństwa i zasady zrównoważonego rozwoju. Wybrane regulacje prawa międzynarodowego, [w:] Prawa człowieka a ochrona środowiska. Wspólne wartości i wyzwania, B. Gronowska, B. Rakoczy, J. Kapelańska-Pręgowska, K. Karpus, P. Sadowski (red.), Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Prawa i Administracji, Katedra Praw Człowieka, Toruń 2018. Google Scholar
Marder M., Plant-Thinking. A Philosophy of Vegetal Life, with Foreword by G. Vattimo and S. Zabala, Columbia Univeristy Press, New York 2013. Google Scholar
Nawrot O., Podstawowe działy etyki, [w:] Etyka prawnicza. Zagadnienia podstawowe, S. Sykuna (red.), Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2019. Google Scholar
Norrby E., Nobel Prize and Notable Discoveries, World Scientific, New Jersey-London-Singapore-Beijing-Shanghai-Hong Kong-Taipei-Chennai-Tokyo 2016. Google Scholar
Odparlik S., Die Würde der Pflanze. Ein sinnvolles ethisches Prinzip im Kontext der Grünen Gentechnik?, Verlag Karl Alber Freiburg, München 2010. Google Scholar
Parzymies S., Symonides J., Rola prawa międzynarodowego w rozwoju nauki o stosunkach międzynarodowych, „Przegląd Strategiczny” 2012, nr 1. Google Scholar
Report ECNH, The Dignity of Living Beings with regard to Plant. Moral Consideration of Plants for their own Sake, Berne 2008. Google Scholar
Report ECNH, Synthetic Biology. Ethical Considerations, Berne 2010. Google Scholar
Report of the Secretary-General’s High Level Panel on Threats, Challenges and Change, A More Secure World: Our Shared Responsibility, United Nations 2004. Google Scholar
Resolution adopted by the General Assembly on 16 September 2019, Seventy-third Session, Tackling Illicit Trafficking in Wildlife, A/RES/73/343. Google Scholar
Richter D., Die Würde der Kreatur. Rechtsvergleichende Betrachtungen, „Zeitschrift für ausländisches öffentliches Recht und Völkerrecht” 2007, vol. 67. Google Scholar
Schmitt N., Environmental Governance in Switzerland, [w:] Environmental Protection in Multi-Layered Systems. Comparative Lessons from the Water Sector, M. Alberton, F. Palermo (red.), Martinus Nijhoff Publishers, Leiden-Boston 2012. Google Scholar
Skelly J.M., Innes J.L., Waldsterben in the Forests of Central Europe and Eastern North America: Fantasy or Reality?, „Plant Disease” 1994, vol. 78(11). Google Scholar
Taylor B., Chapron G., Kopnina H., Orlikowska E., Gray J., Piccolo J.J., The Need for Ecocentrism in Biodiversity Conservation, „Conservation Biology” 2020, vol. 34(5). Google Scholar
Toomey J., Constitutionalizing Nature’s Law: Dignity and the Regulation of Biotechnology in Switzerland, „Journal of Law and Biosciences”, Published 19 November 2020. Google Scholar
Verfassung des Kantons Aargau vom 25. Juni 1980 (Stand am 16. September 2019). Google Scholar
Wierzbowski B., Rakoczy B., Prawo ochrony środowiska. Zagadnienia podstawowe, Wolters Kluwer, Warszawa 2018. Google Scholar
Więckowska K., Impresje o godności zwierząt na przykładzie rozwiązań prawnych Szwajcarii, „Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies” 2019, nr 5. Google Scholar
Wohlleben P., Sekretne życie drzew, Wydawnictwo „Otwarte”, Kraków 2016. Google Scholar
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 czerwca 2006 r., sygn. K 23/05. Google Scholar
Zedan H., Foreword, [w:] Global Strategy for Plant Conservation, Secretariat of the Conservation on Biological Diversity, United Nations Environment Programme (UNEP), Montreal. Google Scholar
Akademia Kaliska im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego w Kaliszu
