Odpowiedzialność beneficjenta środków europejskich i osób działających w jego imieniu za naruszenie dyscypliny finansów publicznych
Abstrakt
Poruszony w artykule problem jest istotny, ponieważ blisko trzyletnie opóźnienie w rozpoczęciu wdrażania programów w ramach perspektywy finansowej 2021-2027 może przyczynić się do mniej efektywnego rozdysponowania i nieprawidłowości wydatkowania środków europejskich. Publiczny charakter tych środków wymaga zapewnienia odpowiedniej ochrony. Jest ona realizowana na dwóch poziomach – prewencyjnym (na etapie procedury konkursowej) oraz następczym poprzez sankcje o charakterze ekonomicznym, administracyjnym i karnym. Ustawodawca uznał, że samo odzyskanie środków nie jest wystarczające i zdecydował się na daleko idącą represyjność wobec beneficjentów. Instrumentarium represyjności obejmuje odpowiedzialność korporacyjną (wykluczenie z możliwości ubiegania się o środki europejskie) oraz indywidualną (osobistą): karną, karno-skarbową i za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.
Celem opracowania jest analiza oraz ocena prawidłowości ukształtowania zakresu podmiotowego i przedmiotowego ostatniej z wymienionych, a także próba odpowiedzi na pytania: czy i w jakim stopniu przesłanki nieprawidłowości są tożsame z przesłankami odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych oraz czy ten rodzaj odpowiedzialności zapewnia odpowiednią ochronę środków unijnych?
W toku wywodu ustalono częściową tożsamość wskazanych przesłanek oraz przedstawiono postulaty de lege ferenda dotyczące włączenia w zakres odpowiedzialności karnoskarbowej wykorzystania środków niezgodnie z procedurami obowiązującymi przy ich wydatkowaniu, a w zakres odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów nienależnego pobrania środków. Ponadto, dane statystyczne wykazały znikomą dolegliwość i nieuchronność kar za naruszenie dyscypliny, co poddaje w wątpliwość zasadność jej funkcjonowania w systemie prawa.
Słowa kluczowe:
prawo finansowe, nieprawidłowość, beneficjent, fundusze europejskie, środki publicznie, dyscyplina finansów publicznychBibliografia
Bolek T., Borowska K., Kościńska-Paszkowska A., Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Komentarz, Warszawa 2012, LEX/el. Google Scholar
Cieślak R., Nieprawidłowości związane z realizacją projektów finansowanych ze środków unijnych jako podstawa dochodzenia odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, Finanse Komunalne nr 10/2015 Google Scholar
Karwatowicz G, Odachowski J., Definicja legalna „nieprawidłowości” w kontekście funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności, Kontrola Państwowa nr 4/2009 Google Scholar
Lipiec-Warzecha L., Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Komentarz, Warszawa 2012, LEX/el. Google Scholar
Miemiec W., Przesłanki determinujące zwrot środków przeznaczonych na finansowanie programów realizowanych przez JST z udziałem bezzwrotnych środków europejskich, Finanse komunalne nr 1-2/2012 Google Scholar
Pahl B., Radziłowicz M., Niezwrócenie środków europejskich w terminie jako przesłanka wpisu do rejestru podmiotów wykluczonych, Samorząd Terytorialny nr 12/2018 Google Scholar
Sawicki J., Skowronek G., Prawo karne skarbowe. Zagadnienia materialnoprawne, procesowe i wykonawcze, Warszawa 2021 Google Scholar
Szostak R., Zaostrzenie odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych w zakresie gospodarowania środkami europejskimi, Finanse Komunalne nr 4/2012 Google Scholar
Pozostałe źródła: Google Scholar
Główna Komisja Orzekająca w Sprawach o Naruszenie Dyscypliny Finansów Publicznych, Sprawozdania z działalności Głównej Komisji Orzekającej w Sprawach o Naruszenie Dyscypliny Finansów Publicznych oraz zbiorcze sprawozdanie z działalności komisji orzekających pierwszej instancji z lat 2015-2022 Google Scholar
Główny Urząd Statystyczny – Bank Danych Lokalnych, Umowy partnerstwa, - umowy i decyzje o dofinansowaniu 2014-2020 Google Scholar
Rada Ministrów, Uzasadnienie do rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych oraz niektórych innych ustaw, druk sejmowy nr 4465 z dnia 21 lipca 2011 r. Google Scholar
Minister Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej, Wytyczne w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020, XII 2020 Google Scholar
Minister Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej, Wytyczne dotyczące kwalifikowalności wydatków na lata 2021-2027, XI 2022 Google Scholar
Salachna J. M., Opinia prawna na temat rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych oraz niektórych innych ustaw z dnia 21 lipca 2011 r., druk sejmowy nr 4465 Google Scholar
