The role of the directive on the degree of guilt in the judicial determination of punishment. Comments in the context of the Polish Penal Code
Agnieszka Kania-Chramęga
Uniwersytet ZielonogórskiAbstrakt
W niniejszym opracowaniu zwrócono uwagę na kontrowersyjne kwestie związane z jedną z dyrektyw sądowego wymiaru kary, tj. dyrektywą stopnia winy. „Limitujące” ujęcie winy na płaszczyźnie sądowego wymiaru kary (art. 53 § 1 k.k. in principio) wzbudziło bowiem pewne zastrzeżenia. Niemniej wątpliwości generował również brak ustawowych determinantów, które wpływają na ocenę stopnia winy. Dostrzegając powyższe problemy, celem artykułu jest: 1) ustalenie czy normatywny wymóg, aby dolegliwość kary nie przekroczyła stopnia zawinienia i dawkowanie kary współmiernej do winy się wykluczają, jak również 2) zweryfikowanie problematyczności braku określenia czynników, determinujących ocenę stopnia winy. Na podstawie przeprowadzonych analiz stwierdzono, że ograniczenie roli winy do limitowania wymiaru kary nie oznacza per se wymierzenia sprawcy kary niewspółmiernej do stopnia winy. W ramach uwag de lege ferenda wyrażono ponadto pogląd, iż postulowane byłoby wskazanie katalogu okoliczności, które pełniłyby rolę swoistych kwantyfikatorów, umożliwiających stopniowanie winy.
Słowa kluczowe:
prawo karne, wina w prawie karnym, sądowy wymiar kary, determinanty sądowego wymiaru kary, dyrektywa stopnia winyBibliografia
Barczak–Oplustil A., Sporne zagadnienia istoty winy w prawie karnym. Zarys problemu, „Czasopismo Prawo Karnego i Nauk Penalnych” 2005, no. 2. Google Scholar
Barczak-Oplustil, A., Zasada koincydencji winy i czynu w Kodeksie karnym, Kraków 2021. Google Scholar
Bojarski T., Społeczna szkodliwość czynu i wina w projekcie k.k. [in:] Problemy kodyfikacji prawa karnego. Księga ku czci Profesora Mariana Cieślaka, S. Waltoś (ed.), Kraków 1993. Google Scholar
Bojarski T., Środki karne i zasady wymiaru kary w projekcie kodeksu karnego, „Biuletyn Lubelskiego Towarzystwa Naukowego. Humanistyka” 1991, no. 1-2. Google Scholar
Bojarski T., Uwagi o karach i ich orzekaniu na tle projektowych zmian kodeksu karnego, [in:] Nauka wobec współczesnych zagadnień prawa karnego w Polsce. Księga pamiątkowa ofiarowana Profesorowi Aleksandrowi Tobisowi, B. Janiszewski (ed.), Poznań 2004. Google Scholar
Buchała K., System sądowego wymiaru kary w projekcie kodeksu karnego, [in:] Problemy kodyfikacji prawa karnego. Księga ku czci prof. M. Cieślaka, S. Waltoś (ed.), Kraków 1993. Google Scholar
Buchała K., Dyrektywy sądowego wymiaru kary, Warszawa 1964. Google Scholar
Card R., Card, Cross, Jones’s Criminal Law 20e, Oxford 2012. Google Scholar
Dąbrowska-Kardas M., Analiza dyrektywalna przepisów części ogólnej kodeksu karnego, Warszawa 2012. Google Scholar
Fletcher G.P., Basic Concepts of Criminal Law, Oxford 1998. Google Scholar
Giezek J., Komentarz do art. 53 § 1 k.k., [in:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, J. Giezek (ed.), Warszawa 2021, LEX/el. Google Scholar
Iwaniec J. M., Kara celowa a kara sprawiedliwa, „Przegląd Sądowy” 2004, no 1. Google Scholar
Jakubski P., Wina i jej stopniowalność na tle kodeksu karnego, „Prokuratura i Prawo” 1999, no. 4. Google Scholar
Kaczmarek T., Ogólne dyrektywy wymiaru kary jako problem kodyfikacyjny, [in:] Problemy reformy prawa karnego, T. Bojarski, E. Skrętowicz (eds.), Lublin 1993. Google Scholar
Kaczor R., Limitująca funkcja winy przy wymiarze kary, „Przegląd Sądowy” 2008, no. 11-12. Google Scholar
Kania A. Prewencja ogólna jako dyrektywa sądowego wymiaru kary. Rozważania na tle Kodeksu karnego, Zielona Góra 2016. Google Scholar
Konarska–Wrzosek V., Dyrektywy wyboru kary w polskim ustawodawstwie karnym, Toruń 2002. Google Scholar
Kowalewska-Łukuć M., Wina w prawie karnym, Warszawa 2019. Google Scholar
Mącior W., Kara dostosowana do stopnia winy sprawcy, „Rzeczpospolita” of 27 May 2003 r. Google Scholar
Mącior W., Stopień społecznego niebezpieczeństwa czynu jako priorytetowa dyrektywa sądowego wymiaru kary, „Państwo i Prawo” 1973, no. 12. Google Scholar
Majewski J., Stopień winy jako podstawowy wyznacznik dolegliwości reakcji karnej, [in:] Dyrektywy sądowego wymiaru kary. Pokłosie X Bielańskiego Kolokwium Karnistycznego, J. Majewski (ed.), Warszawa 2014. Google Scholar
Marek A., Nowa kodyfikacja karna. Krótkie komentarze, Warszawa 1998. Google Scholar
Nowe kodeksy karne z 1997 r. z uzasadnieniami, Warszawa 1997. Google Scholar
Piaczyńska A., Kryteria stopniowania winy, „Prokuratura i Prawo” 2012, no. 9. Google Scholar
Płatek M., Rola prawa karnego wykonawczego w zapobieganiu przestępczości, „Studia Iuridica 2000, no. XXXVIII. Google Scholar
Sienkiewicz Z., Komentarz do art. 53 k.k., [in:] M. Kalitowski et al., Kodeks karny. Komentarz. Tom II, Gdańsk1999. Google Scholar
Skowroński K., Nie bójmy się zaufać sędziom, „Rzeczpospolita” of 25 July 2003 r. Google Scholar
Szczepaniec M., Wybór optymalnej kary w świetle sądowych dyrektyw wymiaru kary, „Prokuratura i Prawo” 2014, no. 3. Google Scholar
Tyszkiewicz L., Problem istoty winy w projekcie kodeksu karnego z 1994 r. (Uwagi krytyczne i wnioski de lege ferenda), „Państwo i Prawo” 1995, no. 3. Google Scholar
Waszczyński J., Problem stopniowania winy w polskiej nauce prawa karnego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1976, no. 4. Google Scholar
Wilkowska–Płóciennik A., Niepoczytalność i ograniczenie poczytalności jako okoliczności wpływające na stopniowanie winy, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 2006, no. 2. Google Scholar
Wolter W., Zasady wymiaru kary w kodeksie karnym z 1969 r., „Państwo i Prawo” 1969, no. 10. Google Scholar
Zakrzewski P., Stopniowanie winy w prawie karnym, Warszawa 2016. Google Scholar
Zoll A., Aksjologiczne podstawy prawa karnego, [in:] Filozofia prawa a tworzenie i stosowanie prawa. Materiały Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej zorganizowanej w dniach 11 i 12 czerwca 1991 roku w Katowicach, B. Czech (ed.), Katowice 1992. Google Scholar
Zoll A., O reformie prawa karnego (W odpowiedzi W. Mąciorowi), „Państwo i Prawo” 1992, no. 1. Google Scholar
Uniwersytet Zielonogórski
