Radzenie sobie ze stresem przez członków wspólnoty Domowego Kościoła
Cezary Wojciech Opalach
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w OlsztynieAbstrakt
W artykule zaprezentowano wyniki empirycznej weryfikacji hipotezy, według której członkowie wspólnoty Domowego Kościoła (DK) prezentują bardziej skuteczne style radzenia sobie z sytuacjami stresowymi. Badania przeprowadzono na grupie 30 małżeństw należących i nienależących do tej wspólnoty na podstawie Kwestionariusza Radzenia Sobie w Sytuacjach Stresowych (CISS) autorstwa Normana
S. Endlera i Jamesa D.A. Parkera. Potwierdziły one zakładaną hipotezę i dowiodły, że członkowie DK najczęściej stosują strategię zorientowaną na zadaniach, a najrzadziej zorientowaną na unikaniu w formie zaangażowania w czynności zastępcze. Podstawowym źródłem uzyskanych danych wydaje się być przynależność do DK, co pozwala
w walce ze stresem korzystać z modlitwy i dialogu małżeńskiego, wysokiego poziomu religijności, kompetencji komunikacyjnych i mądrości życiowej, nawet przy niższym poziomie wykształcenia niż w grupie kontrolnej. Nie można jednak wykluczyć, że w odniesieniu do niektórych z tych czynników, członkostwo w DK pełni jedynie rolę mediatora, a uzyskane zależności najbardziej są skorelowane z inteligencją i osobowością. W celu jednoznacznego rozstrzygnięcia tych wątpliwości konieczne jest prowadzenie dalszych badań empirycznych.
Słowa kluczowe:
małżeństwo, radzenie sobie ze stresem, wspólnota religijnaBibliografia
Baltes Paul B., Smith Jacqui, 1990, The psychology of wisdom and its ontogenesis, w: Robert J. Sternberg (red.), Wisdom: Its nature, origins, and development, Cambridge University Press, New York, s. 87–120 [online], https://www.cambridge.org/core/books/abs/wisdom/toward-a-psychology-of-wisdom-and-its- ntogenesis/70EBA53B37A9BEBF14B5964C7F3E491C# (5.12.2023). Google Scholar
Bryant-Davis Themy, Wong Eunice C., 2013, Faith to move mountains: religious coping, spirituality, and interpersonal trauma recovery, American Psychologist, nr 68(8), s. 675–684 [online], https://psycnet.apa.org/doiLandingdoi=10.1037%2Fa0034380 (5.11.2023). Google Scholar
David Prabu, Stafford Laura, 2015, A relational approach to religion and spirituality in marriage: The role of couples’ religious communication in marital satisfaction, Journal of Family Issues, nr 36(2), s. 232–249 [online], https://psycnet.apa.org/record/2014-55158-004 (5.11.2023). Google Scholar
Domowy Kościół. Gałąź rodzinna Ruchu Światło-Życie Archidiecezji Warmińskiej, O Nas [online], https://domowykosciol.olsztyn.pl/?page_id=317 (5.11.2023). Google Scholar
Endler Norman S., Parker James D.A., 1990, Coping inventory for stressful situations (CISS). Manual, Multi-Health Systems, Toronto. Google Scholar
Gurba Ewa, 2011, Wczesna dorosłość, w: Janusz Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka, Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa, s. 287–311. Google Scholar
Heszen-Niejodek Irena, 2000, Teoria stresu psychologicznego i radzenia sobie, w: Jan Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 3, Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej, GWP, Gdańsk, s. 465–492. Google Scholar
Jaworski Romuald, 1989, Psychologiczne korelaty religijności personalnej, Wydawnictwo KUL, Lublin. Google Scholar
Kornas-Biela Dorota, 2011, Okres prenatalny, w: Janusz Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka, Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa, s. 147–171. Google Scholar
Krok Darek, 2015a, The Role of Meaning in Life Within the Relations of Religious Coping and Psychological Well-Being, Journal of Religion and Health, nr 54, s. 2292–2308, [online], https://link.springer.com/article/10.1007/s10943-014-9983-3 (5.11.2023). Google Scholar
Krok Darek, 2008, The role of spirituality in coping: Examining the relationships between spiritual dimensions and coping styles, Mental Health, Religion & Culture, nr 11(7), s. 643–653 [online], https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/13674670801930429 (5.11.2023). Google Scholar
Krok Darek, 2015b, Value systems and religiosity as predictors of nonreligious and religious coping with stress in early adulthood, Archives of Psychiatry and Psychotherapy, nr 3, s. 21–31. Google Scholar
Krok Darek, 2016, Sense of coherence mediates the relationship between the religious meaning system and coping styles in Polish older adults, Aging & Mental Health, nr 20(10), s. 1002–1009 [online], https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/13607863.2015.1056772 (5.11.2023). Google Scholar
Kunzmann Ute, Baltes Paul B., 2005, The Psychology of Wisdom: Theoretical and Empirical Challenges, w: Robert J. Sternberg, Jennifer Jordan (red.), A handbook of wisdom: Psychological perspectives, University Press, Cambridge, s. 110–135, [online], https://psycnet.apa.org/record/2005-07670-005 (5.12.2023). Google Scholar
Lazarus Richard S., Folkman Susan, 1984, Stress, appraisal, and coping, Springer Publishing Company, New York. Google Scholar
Molock Sherry D., Puri Rupa, Matlin Samantha, Barksdale Crystal, 2006, Relationship between religious coping and suicidal behaviors among African American adolescents, Journal of Black Psychology, nr 32(3), s. 366–389 [online], https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1630686 (5.11.2023). Google Scholar
Obuchowska Irena, 2001, Adolescencja, w: Barbara Harwas-Napierała, Janusz Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka, t. 2, Charakterystyka okresów życia człowieka, Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa, s. 163–201. Google Scholar
Olejnik Marian, 2011, Średnia dorosłość, w: Janusz Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka, Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa, s. 312–325. Google Scholar
Oleś Piotr, 2011, Psychologia człowieka dorosłego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. Google Scholar
Opalach Cezary, 2003, Jakość relacji małżeńskiej osób zaangażowanych w Domowy Kościół Ruchu Światło-Życie, Studia Warmińskie, t. 40, s. 199–219. Google Scholar
Opalach Cezary, 2005, Rozwój fizyczny, intelektualny i emocjonalny dzieci w wieku przedszkolnym, w: Elżbieta Ossowska, Józef Stala (red.), Wychowanie dzieci w wieku przedszkolnym, Biblos, Tarnów, s. 49–70. Google Scholar
Opalach Cezary, 2006a, Rozwój fizyczny, intelektualny i emocjonalny dzieci w szkole podstawowej, w: Józef Stala (red.), Wychowanie dzieci w młodszym wieku szkolnym, cz. 1, Wychowanie ogólne, Biblos, Tarnów, s. 43–64. Google Scholar
Opalach Cezary, 2006b, Wspólnota religijna a funkcjonowanie rodziny, Wydawnictwo UWM, Olsztyn. Google Scholar
Opalach Cezary, 2007, Rozwój fizyczny, intelektualny i emocjonalny dzieci w szkole gimnazjalnej, w: Józef Stala (red.), Wychowanie młodzieży w średnim wieku szkolnym, cz. 1, Wychowanie ogólne, Biblos, Tarnów, s. 49–76. Google Scholar
Opalach Cezary, 2011, Komunikacja w życiu rodziny, Nurt SVD, nr 130(2), s. 57–76. Google Scholar
Opalach Cezary, 2012, Religijność personalna małżonków a ich postawy małżeńskie, Studia Warmińskie, t. 49, s. 211–225. Google Scholar
Opalach Cezary, 2018, Warmian and Masurian Families in the perspective of Maslow’s theory of needs, Forum Teologiczne, nr 19, s. 191–204. Google Scholar
Opalach Cezary, 2020a, Miejsce komunikacji w budowaniu psychiczno-duchowej jedności małżeństwa, w: Zbigniew Kulesz, Zdzisław Kunicki, Jarosław Michalski (red.), Człowiek, duchowość, rodzina: impulsy myśli o. Anselma Grüna, t. 3, Difin, Warszawa, s. 19–36. Google Scholar
Opalach Cezary, 2020b, Zjawisko kohabitacji w Polsce, Studium Vilnense A, nr 17, s. 70–74. Google Scholar
Opalach Cezary, 2021, Potrzeby psychiczne małżonków w czasie epidemii koronawirusa COVID-19 na podstawie świadectw członków wspólnoty Domowego Kościoła, Studia Warmińskie, t. 58, s. 393–408. Google Scholar
Opalach Cezary, 2023a, Parental attitudes among members of the Domestic Church Community, Forum Teologiczne, nr 24, s. 211–223, https://doi.org/10.31648/ft.9473. Google Scholar
Opalach Cezary, 2023b, Hierarchia wartości członków wspólnoty Domowego Kościoła, Family Forum, nr 13, s. 499–516, https://doi: 10.25167/FF/5058. Google Scholar
Pargament Kenneth I., Ano Gene G., Wachholtz Amy B., 2005, The religious dimensions of coping: Advances in theory, research, and practice, w: Raymond F. Paloutzian, Crystal L. Park (red.), Handbook of the psychology of religion and spirituality, Guilford Press, New York, s. 479–495. Google Scholar
Reiter Michael J., Gee Cristina B., 2008, Open communication and partner support in intercultural and interfaith romantic relationships: A relational maintenance approach, Journal of Social and Personal Relationships, nr 25(4), s. 539–559 [online], https://psycnet.apa.org/record/2008-12731-001 (5.11.2023). Google Scholar
Smith Christian, 2003, Theorizing religious effects among American adolescents, Journal for the Scientific Study of Religion, nr 42(1), s. 17–30. Google Scholar
Stefańska-Klar Renata, 2001, Późne dzieciństwo. Młodszy wiek szkolny, w: Barbara Harwas-Napierała, Janusz Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka, t. 2, Charakterystyka okresów życia człowieka, Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa, s. 130–162. Google Scholar
Sternberg Robert J., 1999, Wprowadzenie do psychologii, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Warszawa. Steuden Stanisława, 2012, Psychologia starzenia się i starości, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. Google Scholar
Straś-Romanowska Maria, 2011, Późna dorosłość, w: Janusz Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka, Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa, s. 326–350. Google Scholar
Strelau Jan, Jaworowska Aleksandra, Wrześniewski Kazimierz, Szczepaniak Piotr, 2013, Kwestionariusz Radzenia Sobie w Sytuacjach Stresowych. Podręcznik. Wydanie trzecie, Pracownia Testów Psychologicznych PTP, Warszawa. Google Scholar
Szałachowski Roman R., Tuszyńska-Bogucka Wioletta, 2021, Yes, in Crisis We Pray. Google Scholar
The Role of Prayer in Coping with Pandemic Fears, Religions, nr 12(10), s. 824, https://doi.org/10.3390/rel12100824 (5.11.2023). Google Scholar
Vasta Ross, Haith Marshall M., Meller Scott A., 1995, Psychologia dziecka, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa. Google Scholar
Zimbardo Philip G., Ruch Floyd L., 1997, Psychologia i życie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. Google Scholar
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
