Poprawa diagnozy zespołu stresu pourazowego i zaburzeń lękowo-depresyjnych z wykorzystaniem metod filozofii fenomenologicznej: doświadczenie interdyscyplinarnych praktyk na Ukrainie
Sergii Rudenko
Taras Shevchenko National University of KyivMykhailo Tasenko
Taras Shevchenko National University of KyivAbstrakt
W artykule omówiono potencjalne zalety stosowania metod psychopatologii fenomenologicznej w celu poprawy diagnozy zespołu stresu pourazowego (PTSD) i zaburzeń lękowo-depresyjnych, zwłaszcza w kontekście trwającej wojny na Ukrainie. Podkreśla się ograniczenia dotyczące polegania tylko na kryteriach diagnostycznych określonych w ICD-10, argumentując, że mogą one nie odzwierciedlać subiektywnego, przeżywanego doświadczenia zaburzeń psychicznych. Autorzy zauważają znaczny wzrost liczby zdiagnozowanych zaburzeń psychicznych i behawioralnych na Ukrainie od czasu rosyjskiej inwazji. Liczba przypadków PTSD wzrosła czterokrotnie w porównaniu do poziomu sprzed wojny. Do najczęstszych czynników wyzwalających należą: strach, niepokój, bycie świadkiem przemocy, krzywda osobista, utrata bliskich, izolacja i przesiedlenie. W badaniu wykorzystano metody analityczne, porównawcze i interdyscyplinarne, aby zbadać, w jaki sposób podejście filozofii fenomenologicznej i psychopatologii fenomenologicznej mogą uzupełniać tradycyjne wywiady psychiatryczne. Psychopatologia fenomenologiczna to interdyscyplinarna dziedzina, której celem jest badanie zmian w wymiarach takich jak przeżywany czas, przestrzeń, ciało i jaźń, które występują w chorobie psychicznej. Główne metody obejmują częściowo ustrukturyzowane wywiady fenomenologiczne, które pozwalają pacjentom opisać ich subiektywne doświadczenia. Autorzy twierdzą, że połączenie metod fenomenologicznych ze standardowymi psychiatrycznymi metodami diagnostycznymi na Ukrainie pozwoli na pełniejszą i dokładniejszą diagnozę PTSD, lęku, depresji i innych stanów zaostrzonych przez wojnę. To interdyscyplinarne, skoncentrowane na pacjencie podejście daje nadzieję na poprawę jakości opieki psychiatrycznej w miarę odbudowy kraju już po zakończeniu wojny. Przyznają jednak, że stosowanie tych metod na Ukrainie jest obecnie fragmentaryczne. Autorzy sugerują, że metody psychopatologii fenomenologicznej są cennym, ale niedostatecznie wykorzystywanym narzędziem do radzenia sobie z wyzwaniami stojącymi przed systemem zdrowia psychicznego na Ukrainie.
Słowa kluczowe:
fenomenologia, psychopatologia fenomenologiczna, zespół stresu pourazowego (PTSD), depresja, lęk, wywiad fenomenologicznyBibliografia
Cabinet of Ministers of Ukraine, 2022, The impact of war on mental health is enormous, - Viktor Liashko [online]. Cabinet of Ministers of Ukraine, https://www.kmu.gov.ua/news/vpliv-vijni-na-psihichne-zdorovya-kolosalnij-viktor-lyashko. Google Scholar
Fregna Lorenzo, Locatelli Marco, Colombo Cristina, 2020, The phenomenology of depression [online]. Open Edition Journals, https://journals.openedition.org/phenomenology/1224#tocto1n8. Google Scholar
Frohn Oskar Otto, Martiny Kristian Moltke, 2023, The phenomenological model of depression: from methodological challenges to clinical advancements, Frontiers in Psychology [online], 14, pp. 1–16, https://www.frontiersin.org/journals/psychology/articles/10.3389/fpsyg.2023.1215388/full. Google Scholar
Haustova Olena, 2023, Anxiety and depressive disorders in the context of war distress in Ukraine, Health-UA, https://health-ua.com/article/71710-trivozhnodepresivn-rozladi-vumovah-distresu-vjni-vukran. Google Scholar
Henriksen Mads Gram, Englander Magnus, Nordgaard Julie, 2021, Methods of data collection in psychopathology: the role of semi-structured, phenomenological interviews, Phenomenology and the Cognitive Sciences, pp. 9–30, https://doi.org/10.1007/s11097-021-09776-5. Google Scholar
Kosenko Korneliia, 2023, The language of depression. What patients say, what they talk about, and why it is important to hear, Health-UA, https://health-ua.com/article/71709-problemi-psihchnogo-zdorovya-naselennya--uvonnij-chas-tashlyahi-h-rozvyazan. Google Scholar
Kozhyna Hanna, Mishchenko Tamara, Maruta Mykola et al., Psychiatry and narcology: a textbook, 3rd ed. Kyiv: VSM Medicina. Google Scholar
Kunytska Irina, Kreitor Antonina, 2023, Sleep disorders, phobias, depression. During the war, residents of Kirovohrad region visit psychiatrists more often, Suspilne Kropyvnytskyi, https://suspilne.media/kropyvnytskiy/605119-porusenna-snu-fobii-depresivni-stani-z-akimi-skargami-zvertautsa-ziteli-kirovogradsini-pid-cas-vijni-do-psihiatriv/. Google Scholar
Ministry of Health of Ukraine, 2024, The number of patients diagnosed with PTSD in Ukraine is growing. What you need to know about post-traumatic stress disorder, https://moz.gov.ua/article/news/kilkist-pacientiv-zi-vstanovlenim-diagnozom-ptsr-v-ukraini-zrostae-scho-treba-znati-pro-posttravmatichnij-stresovij-rozlad. Google Scholar
Parnas Josef, Møller Paul, Kircher Tilo, Thalbitzer Jørgen, Jansson Lennart, Handest Peter, Zahavi Dan, 2005, EASE: examination of anomalous self-experience, Psychopathology, 38, pp. 236–258. Google Scholar
Pushko Yevhenii, 2023, Phenomenological studies of imagination in schizophrenic spectrum disorders as a conceptual basis for understanding psychotherapeutic processes and recovery strategies, Psychology and Personality, 1, pp. 178–197. Google Scholar
Rasmussen Andreas Rosén, Stephensen Helene, Parnas Josef, 2018, EAFI: examination of anomalous fantasy and imagination, Psychopathology, 51, pp. 216–226, https://doi.org/10.1159/000488464. Google Scholar
Ritunnano Rosa, Papola Davide, Broome Matthew and Nelson Barnaby, 2023, Phenomenology as a resource for translational research in mental health: methodological trends, challenges and new directions, Epidemiology and Psychiatric Sciences, 32, https://doi.org/10.1017/S2045796022000762. Google Scholar
Rocha Neto Helio Gomes, Lusiada Fundação, Tomé Adonis, 2021, Phenomenological description of PTSD through a case, Revista psicopatologia fenomenológica contemporânea, 10(1), pp. 39–75, https://doi.org/10.37067/rpfc.v10i1.1072. Google Scholar
Sass Louis, Pienkos Elizabeth, Skodlar Borut, Stanghellini Giovanni, Fuchs Thomas, Parnas Josef, Jones Nev, 2017, EAWE: examination of anomalous world experience, Psychopathology, 50, рр. 10–54. Google Scholar
Sonnik Grigoriy, Napreenko Oleksandr, Skrypnikov Andrii, Zhyvotovska Liliia, Napreenko Nataliia, 2015, Psychiatry and narcology: textbook. 2nd ed. Kyiv: VSM Medicina. Google Scholar
The Economist, 2024, A clear-eyed look at the neuroscience of mental health, The Economist, http://bit.ly/446lLnz. Google Scholar
World Health Organization, 2019a, Depressive episode. ICD-10, https://icd.who.int/browse10/2019/en#/F32. Google Scholar
World Health Organization, 2019b, Post-traumatic stress disorder. ICD-10, https://icd.who.int/browse10/2019/en#/F43.1. Google Scholar
World Health Organization, 2023, Depressive disorder (depression), World Health Organization, https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/depression. Google Scholar
Yurieva Liudmyla, Vishnichenko Serhii, Shornikov Andrii, 2022, Analysis of the phenomena of anxiety and depression in the first weeks of the war: gender and age aspects, Neuro News, https://neuronews.com.ua/ua/archive/2022/3-4(134)/pages-28-31/analiz-fenomeniv-trivogi-ta-depresiyi-u-pershi-tizhni-viyni-genderno-vikovi-aspekti#gsc.tab=0. Google Scholar
Taras Shevchenko National University of Kyiv
Taras Shevchenko National University of Kyiv
