Najwspanialszy sen życia. Soborowość Mikołaja Bierdiajewa
Marcin Cielecki
Wydział Teologii, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 OlsztynAbstrakt
Sobornost’ nie jest terminem jednoznacznym. Znaczenie tego słowa ewoluowało na przestrzeni lat, jak również nabierało specyficznego wymiaru w poglądach rosyjskich myślicieli i prawosławnych teologów (A. Chomiakow, S. Bułgakow, P. Evdokimov). Mikołaj Bierdiajew, rosyjski myśliciel religijny XX w., opisywał sobornost’ w antropologicznym wymiarze wspólnoty wierzących. Według niego człowiek potrzebuje innych, aby realizować własną osobę, a także, aby zdążać (wspólnie) do prawdy. Pełnią życia jest wspólnota (sobornost’), w której osoba znajduje swe ostateczne urzeczywistnienie i spełnienie. Poszukiwanie prawdy jest wyzwaniem dla całej społeczności wierzących. Nie można jej poznać pojedynczo, subiektywnie, ale zawsze we wspólnocie. Prawdę poznaje się w Kościele, który Bierdiajew opisuje jako jedność w miłości i wolności. Dla chrześcijaństwa podstawą jest chrystologiczny dogmat o bogoludzkiej naturze Jezusa Chrystusa i dogmat o Trójcy Świętej. W oparciu o te dwie prawdy Rosjanin rozwija swoją antropologię. Istnienie dwóch natur (boskiej i ludzkiej) ukazuje powołanie człowieka do przebóstwienia, zaś tajemnica Trójcy wskazuje na wspólnotowy wymiar istoty ludzkiej.
Słowa kluczowe:
Sobornost’, Bierdiajew, antropologia, wspólnota, współodpowiedzialność, prawosławie, ekumenizmBibliografia
Bierdiajew M., Chrześcijaństwo i antysemityzm (religijny los Żydów), w: Głoszę wolność. Wybór pism, wybór, wstęp i przeł. H. Paprocki, Warszawa 1999.
Bierdiajew M., Czy w prawosławiu istnieje wolność myśli i sumienia?, w: Głoszę wolność. Wybór pism, wybór, wstęp i przeł. H. Paprocki, Warszawa 1999.
Bierdiajew M., Dwie wizje chrześcijaństwa (spory o stare i nowe chrześcijaństwo), w: Głoszę wolność. Wybór pism, wybór, wstęp i przeł. H. Paprocki, Warszawa 1999.
Bierdiajew M., Filozofia wolności, przeł. E. Matuszczyk, Białystok 1995.
Bierdiajew M., Nowe średniowiecze, Warszawa 1937.
Bierdiajew M., Problem człowieka, w: Głoszę wolność. Wybór pism, wybór, wstęp i przeł. H. Paprocki, Warszawa 1999.
Bierdiajew M., Problem komunizmu, Warszawa 1937.
Bierdiajew M., Religijny charakter filozofii rosyjskiej, w: L. Kiejzik (red.), Niemarksistowska filozofia rosyjska. Antologia tekstów filozoficznych XIX i pierwszej połowy XX wieku. Cześć pierwsza, Łódź 2001.
Bierdiajew M., Rosyjska idea, przeł. J. C. - S. W., Warszawa 1999.
Bułgakow S., Prawosławie. Zarys nauki Kościoła prawosławnego, Białystok-Warszawa 1992.
Cimek G., Światowy Rosyjski sobór Narodowy jako instytucja polityczno-religijna, Przegląd Religioznawczy 3 (2011).
Dostojewski F., Bracia Karamazow, t. 1, Warszawa 1993.
Evdokimov P., Prawosławie, Warszawa 1986.
Lazari de A., Soborowość, w: A. de Lazari (red.), Idee w Rosji. Leksykon rosyjsko-polsko-angielski, t. 1, Warszawa 1999.
Pipes R., Rosja carów, Warszawa 2006.
Sens twórczości. Próba usprawiedliwienia człowieka, przeł. H. Paprocki, Kęty 2001.
Styczyński M., Umiłowanie przyszłości albo filozofia spraw ostatecznych. Studia nad filozofią Mikołaja Bierdiajewa, Łódź 2001.
Śpidlik T., Ignacy Loyola a duchowość Wschodu, Kraków 2001.
Śpidlik T., Myśl rosyjska. Inna wizja człowieka, Warszawa 1999.
Walicki A., Rosyjska filozofia i myśl społeczna od Oświecenia do marksizmu, Warszawa 1973.
Wydział Teologii, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztyn
