Konisski i perypatetyczne prawosławie
Adam Drozdek
440 College Hall, College of Liberal Arts, Duquesne University, Pittsburgh, PA 15282 USAAbstrakt
Jerzy Konisski – prawosławny biskup białoruski, kanonizowany przez Synod białoruskiego Kościoła prawosławnego – był wykładowcą w Akademii Kijowskiej, jego wykłady zachowały się do dziś. Jako filozof był perypatetykiem akceptującym zasadnicze elementy systemu Arystotelesa: istnienie materii i form; cztery rodzaje przyczynowości; odrzucenie atomizmu; dusza jako forma ciała; trzy typy duszy: wegetatywna (nutrytywna), zmysłowa (zwierzęca) i myśląca; odrzucenie aktualnej nieskończoności; odrzucenie próżni w przyrodzie. Konisski wprowadził modyfikacje do tego systemu, sięgając do zasad teologii chrześcijańskiej: świat został stworzony i nie będzie trwał bez końca; Bóg jest zasadniczą przyczyną sprawczą. Teologia Konisskiego miała wymiar tradycyjny – nie podejmował się on wyjaśnienia tematów nie dość wyraźnie zarysowanych w teologii prawosławnej. Konisski mocno podkreślał duchowy aspekt teologii i konieczność manifestowania go przez własne życie duchowe. Teologia prawosławna była dla niego nienaruszalną podstawą i jego rola jako osoby duchownej polegała na przekonaniu ludzi do żywej akceptacji tej teologii.
Słowa kluczowe:
Koniski, arystotelizm, prawosławie, teologia, eschatologiaBibliografia
Jabłonowski A., „Akademia Kijowsko-Mohylańska”, Kraków 1899-1900.
Konisskii G., „О должностях пресвитеров приходских”, Санкт Петербург-Москва 2004 [1776].
Konisskii G., „Собрание сочинений”, vol. 1-2, Санкт-Петербург 1861 [1835].
Konisskii G., „Філософські твори”, vol. 1-2, Київ 1990 [1749].
Likowski E., „Dzieje kościoła unickiego na Litwie i Rusi w XVIII i XIX w.”, Poznań 1880.
Łubieńska M.C., „Sprawa dysydencka 1764-1766”, Kraków 1911.
Mironowicz A., „Diecezja białoruska w XVII i XVIII wieku”, Białystok 2008.
Serczyk W.A., „Georgij (Jerzy) Konisski (Koniński)”, w: „Polski słownik biograficzny”, vol. 13, Wrocław 1967-1968.
Woliński J., „Polska i Kościół prawosławny”, Lwów 1936.
Булгаков М., „История Киевской Академии”, Санкт-Петербург 1843.
Булгаков М., „Преосвященный Георгий Конисский, архиепископ Могилевский”, Минск 2000.
Кашуба М.В., „Георгий Конисский”, Москва 1979.
Кашуба М.В., „Георгій Кониський – світогляд та віхи життя”, Київ 1999.
Конисский Г., „Воскресение мертвых”, Летописи русской литературы и дрености 3 (1861).
Конисский Г., „Письмо г-на Волтера к учителям Церкви и богословам”, Домашняя беседа 1867.
Павлович М.Г., „Критико-библиографический обзор слов и речей Георгия Конисского”, Христианское Чтение 7 (1873).
Прокопович Ф., „Філософські твори”, Київ 1979-1981.
Протасевич В.И., „Социально-политические и философские взгляды Конисского”, w: В.А. Сербент (red.), „Из истории философской и общественно-политической мысли Бело¬руссии: Избранные произведения XVI-начала XIX в.”, Минск 1962.
Рождественський Ю.Т., „Психологічна антропологія Георгія Кониського (1717–1795)”, Науковий вісник Миколаївського державного університету імені В. О. Сухомлинського 2 (2011).
Стратий М., Литвинов В.Д., Андрушко В.А., „Описание курсов философии и риторики профессоров Киево-Могилянской Академии”, Киев 1982.
440 College Hall, College of Liberal Arts, Duquesne University, Pittsburgh, PA 15282 USA
