Erotyczny charakter poznania w kabale
Dorota Brylla
Zakład Ontologii i Teorii Poznania, Instytut Filozofii, Uniwersytet Zielonogórski, al. Wojska Polskiego 69, 65-762 Zielona GóraAbstrakt
W artykule ukazano kabalistyczne (tj. z obrębu średniowiecznego i późniejszego mistycyzmu żydowskiego) ujęcie idei poznania, mianowicie poznania określanego i warunkowanego przez seksualną unię mężczyzny i kobiety. Ponieważ kabała bazuje na tekstach Tanachu, przeto elementem kluczowym jest tu werset z Księgi Rodzaju (4,1). Pojawiające się w nim słowo jād‛a (ידע) (‘obcował’/’poznał’) [Adam z Ewą/Ewę] zestawiane jest kolejno, na podstawie jego leksyki, z kategorią da‘at (דעת) – ‘wiedzą’, ‘poznaniem’ oraz nazwą kabalistycznej sefiry. W związku z rolą odgrywaną w mistycznej teologii judaizmu przez tę ostatnią, ukazane zostały zależności seksualne zachodzące w dominium sefirotycznym, które stanowią de facto wzorzec dla relacji ludzkich. Ideałem owych relacji na planie ziemskim jest osiągnięcie między mężczyzną i kobietą pełnego (skutkiem wydarzającego się seksualnego ziwwuga kadisza, zespolenia przeciwnych, ale komplementarnych, pierwiastków) poznania drugiej osoby, a także pewnego typu duchowe poznanie Boga, który w kabale jest coincidentia oppositorum oraz sefirotyczną strukturą.
Słowa kluczowe:
poznanie, seks, kabała, mistycyzm żydowski, sefirotBibliografia
„Bereszit/Genesis”, tłum. I. Cylkow, Kraków 1895.
„Biblia Tysiąclecia. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu”, Poznań 2003.
„Gnostycyzm”, w: M. Eliade, I.P. Couliano, „Słownik religii”, tłum. A. Kuryś, Katowice 2007.
„Sefer ha-Zohar”, pierwotne wydanie, Mantua 1558-1560.
Briks P. (red.), „Podręczny słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski Starego Testamentu”, Warszawa 2000.
Cordovero M., “Pardes Rimonim. Orchard of Pomegranates”, Parts 1-4, transl. E. Getz, Monfalcone 2007.
Corrigan J., “Introduction: Emotions Research and the Academic Study of Religion”, w: J. Corrigan (red.), Religion and Emotion. Approaches and Interpretations”, New York, 2004.
Eichenstein Z.H., “Turn Aside from Evil and Do Good. An Introduction and a Way to the Tree of Life”, transl. L. Jacobs, London-Washington 1995.
Goetschel R., „Kabała”, tłum. R. Gromacka, Warszawa 1994.
Guberman K., “To Walk In All His Ways”, Towards a Kabbalistic Sexusal Ethic, The Journal of Religious Ethics 14 (1) (1986).
Idel M., „Kabała. Nowe perspektywy”, tłum. M. Krawczyk, Kraków 2006.
Kordowera M., „Palma Dewory”, Etyka 44 (2011).
Kordowero M., „Palma Dewory”, tłum. J. Białek, S. Pecaric, Kraków 2007.
Kushner L., „Księga Liter. Mistyczny alef-bet”, tłum. P. Paziński, Kraków-Budapeszt 2010.
Langer M.G., „Die Erotik der Kabbala”, Prag 1923.
Matt D.C., “The Boks of Mirrors”, Hebrew Union College Annual 51 (1980).
Rotenberg M., “Cabalic Sexuality and Creativity”, The International Journal for the Psychology of Religion 5 (4) (1995).
Scholem G., “Devekuth or Communion with God in Early Hasidic Doctrine”, Review of Religion 14 (1950).
Scholem G., “Jewish Gnosticism. Merkabah Mysticism, and Talmudic Tradition”, New York 1965.
Scholem G., “Origins of the Kabbalah”, transl. A. Arkush, Princeton 1990.
Scholem G., “The Messianic Idea in Judaism and Other Essays on Jewish Spirituality”, transl. M.A. Meyer et al., New York 1971.
Scholem G., „Kabbalah”, Jerusalem 1974.
Scholem G., „Mistycyzm żydowski i jego główne kierunki”, tłum. I. Kania, Warszawa 2007.
Scholem G., „O głównych pojęciach judaizmu”, tłum. J. Zychowicz, Kraków 1989.
Tresmontant C., „Esej o myśli hebrajskiej”, tłum. M. Tarnowska, Kraków 1996.
Wolfson E.R., “Weeping, Death, and Spiritual Ascent in Sixteenth-Century Jewish Mysticism”, w: J. Corrigan (red.), Religion and Emotion. Approaches and Interpretations”, New York, 2004.
Zakład Ontologii i Teorii Poznania, Instytut Filozofii, Uniwersytet Zielonogórski, al. Wojska Polskiego 69, 65-762 Zielona Góra
